विज्ञानया जलं खल कि धर्मय् तन्त्रमन्त्र लोप

लोकबहादुर शाक्य

सुं नं ईश्वरं जीवन चले यानाच्वंगु मखु। बुद्ध धर्म वैज्ञानिक दृष्टिकोणया धर्म खः धकाः विश्वं माने यानाच्वंगु दु। गुलिसिनं बुद्ध धर्मय् तन्त्रमन्त्र ल्वाकछ्याइपिं नं दु। बुद्धं तन्त्रमन्त्रया देशना यानाबिज्याःगु मदु ।

दुःख सुखया कारण द्यः मखु:
गुगु चेतनशील संसारया महिमा अपरम्पार जुयाच्वंगु दु व शक्ति मामुली मखु। थ्व खँ स्पष्ट थुइकेत थन छगू उपमा न्ह्यथनेबहः जू बिजुली-छेँय् जेनेरेटर चले जुयाच्वनी। जेनेरेटर चले यायेत लःया धार वा चिकंया शक्ति माः। थ्व निगू मध्येय् छगू मदयेकं मेशिन चले जुइ मखु। मेशिन चले जूसां उकी डाइनामो मंत धाःसा बिजुली उत्पन्न जुइ मखु। डाइनामो हे दःसां उकी कार्वन मदुसा विद्युत प्रकाश जुइ मखु। उकी नं नेगेटिभ-पोजेटिभ वा भाले-पोथी तार दःसां नं होल्डर व चिम मदयेकं आलोक प्रादुर्भाव जुइ मखु। मत जक मखु विद्युतया शक्तिं पंखा चले यायेगु, वा सुइगु, चुं न्हायेगु, चिकं पेले यायेगु, छापाखानाया मेशिन चले यायेगु, फर्निचर, कारखाना चले यायेगु नापं थीथी कथंया ज्या पूवंकेत ग्वाहालि जुयाच्वनी। व शक्ति माला स्वःसा खंके फइ मखु। पार्टपुर्जा छकू-छकू छुटे यानाः स्वःसां खंके फइ मखु। दिव्य शक्ति हे खः ला धकाः शंका नं जुइफु। तर, व नं मखु। यथार्थ खँ थुइकेत ला माःगु दक्व सामान जोरे जूगु आधारय् विद्युतीय शक्ति उत्पन्न जूगु खः। अले मत च्याइगु खः। थुकथं प्राणीतय्गु म्हय् नं कर्म, चित्त, ऋतुया आधारय् चले जुयाच्वंगु जीवनय् इन्द्रियं स्पर्श जुयाः विषयया ज्ञातायाके शक्ति दुगु जुयाच्वन। थ्व सुं द्यवं याःगु मखु, हेतु, प्रत्येक तत्व जक खः ।

वैज्ञानिक धर्मय् विज्ञानया दसु:
मेगु छगू उपमा, नीलो टुठो सिजः व जस्ता धातुयात नियमपूर्वक मिले याना बिल धाःसा उकी नं विद्युतीय शक्ति उत्पन्न जुइगु जुयाच्वन। हाकनं पुखूया लखय् ल्वहं वा अप्पाया कुचा कुतुका बिल धाःसां चक्काया तरंग खने दयाच्वनी। थ्व नं सुं द्यवं याःगु मखुसें स्वभावं दयावःगु खँ थुइके फुगु जुल। थुगु हे कथं पञ्च स्कन्ध (रुप, वेदना, संज्ञा, संस्कार व विज्ञान) म्हय् इन्द्रीय दुगुलिं विषय स्पर्श जुइसाथ ज्ञाता उत्पन्न जुयाः अनुभव जुइगु खः। इन्द्रीयया प्रसाद धातु स्यन कि इन्द्रीयपाखें ज्ञाता उत्पन्न जुइ मखु अनुभव नं जुइ मखु। सहलह यायेबलय् नं शंका दतले स्पष्ट थुइ मखु। थज्याःगु अवस्थाय् न्ह्यसः न्यनाः स्पष्ट यायेगु उपाय जुल। जंगलय् लँ दयेकेबलय् झारपात आपालं दयाच्वनी। न्ह्यःने च्वंगु सफा यायेबलय् मेगु नं दक्वं सफा यात कि जंगल फाँडे यायेगु ज्या पूवनीगु जुल। थुगु हे कथं बुद्धि अथवा ज्ञानं निर्णय याये मफयाः शंका हे जुयाच्वनीगु अवस्थाय् हाकनं हाकनं सहलह यानाः शंका निवारण याये फतकि ज्ञान प्रदान जुइगु जुल ।

छगू घटना: परिणाम तःगू
हृदय धइगु चेतन उत्पन्न जुइगु छगू तत्व जक खः। उकिं ऋतु व आहारया आधारं जीवन चले जुयाः इन्द्रीयं स्पर्श जुइगु छगू छगू यानाः मदिक्क चेतन उत्पन्न जुयाच्वनीगु छगू धार जुयाः न्ह्याइगुलिं छगू कथं लगे जुइगु खः। गथे चुम्बक धइगु छगू धातु चाःहिलाः चुम्बकीय शक्ति उत्पन्न जुइगु जुल। थ्व चुम्बक छक्वः चाःहिलाः प्यक्वः तक प्वालाक्क प्वालाक्क च्याइगु फैरनया धार हे पिदनी। थ्व हे फैरनया धारयात बिजुली धयातल। अन्त्यय् व मत छगू जक मखु फैरनया धार खः। व चुम्बकयात क्रमशः बुलुहुँ पावर कम यानाः चले याना स्वल कि अनुभव जुइ। चुम्बकया ज्ञान दुपिंत थ्व उपमा पाय्छि जू, थ्वया निंतिं अनेक अनुभव दुपिं मनूतय्त उपमां हे याकनं बोध जुइ। थ्व चुम्बकं पिदनीगु बिजुली थें हे प्राणीतय्गु म्हय् उत्पन्न जुइगु चेतन नं विज्ञानया छगू धार जक खः। स्पर्श मजुइकं अनुभव जुइ मखु। अनुभव जुइगुयात हे चेतन धयातःगु खः। स्पर्शं पिने नं दुने नं छगू छगू स्पर्श अखण्ड जुइगु जुयाः धार हे बगे जुइगु जुयाच्वन। छक्वः स्पर्श जुइबलय् छगू जक विज्ञान उत्पन्न जुइगु मखु छगुली नं अनेक विज्ञान उत्पन्न जुइगु जुल ।

ज्ञान अभावं हे शंका उत्पत्ति:
च्वय् उदाहरण बिया थें तःताजि सामान जोरे जुयाः विद्युतीय शक्ति उत्पन्न जुइ थें प्राणीतय्गु पञ्च स्कन्ध (रुप, वेदना, संज्ञा, संस्कार व विज्ञान) रुपी म्हय् नं कर्म चित्त ऋतु रुपी आहारया आधारं चले जुयाच्वंगु जीवनय् इन्द्रीयपाखें स्पर्श जुयाः विषयया ज्ञातानापं शक्ति दुगु जुयाच्वन। म्हय् उत्पन्न जुइगु चेतन नं विज्ञानया धार खः। स्पर्श जुयाः अनुभव जुइगु हे चेतन जुल। थ्व सिद्धान्तपाखें बुद्ध धर्म स्पष्ट रुपं वैज्ञानिक दृष्टिकोणं बोध यायेफु। सुं नं ईश्वरं जीवन चले यानाच्वंगु मखु। बुद्ध धर्म वैज्ञानिक दृष्टिकोणया धर्म खः धकाः विश्वं माने यानाच्वंगु दु। गुलिसिनं बुद्ध धर्मय् तन्त्रमन्त्र ल्वाकछ्याइपिं नं दु। बुद्धं तन्त्रमन्त्रया देशना यानाबिज्याःगु मदु। थज्याःगु संकेतयात वैज्ञानिक धाइ मखु। बरु बज्रयानीतय्सं प्रज्ञा मूर्ति सिर्जना यानाः हलंज्वलं तयाः जप, ब्रत, पूजा, पाठ यानाः तन्त्-रमन्त्रया ज्याखँ यायेगु प्रचलन खनेदुसां उपाय कौशल्य जक खः। यथार्थ रुपं बुद्ध धर्म मखु। वास्तविक खँ मथुल धाःसा अर्थया अनर्थ नं जुइगु जुल। यथार्थ ज्ञान प्रज्ञा मंत धाःसा अनेक शंका-उपशंका पिदनी। उकिं बुद्ध धर्मयात वैज्ञानिक दृष्टिकोणं थुइकाः, थुइके बियाः न्ह्यज्यायेगु ईया माग जुयाच्वन ।

More Stories Like this