राजनीतिक अस्थिरता कायम
कृष्ण प्रजापति
देशय् विक्रम संवत् १९९७ सालय् राज्यं प्यम्ह योद्धायात ज्यान सजाँय बियाः सत्ता टिके यायेगु निंतिं म्हितूगु राजनीतिक दाउपेच नापनापं राजनीतिक अस्थिरताया आरम्भ जूगु खः। थ्व क्रम आः तकं मदिउनि। २००७ सालय् थीथी राजनीतिक घटकया कुतलं देशय् प्रजातन्त्र वल तर राजनीतिक स्थिरता मवः। अले झिदँ तक ला सरकार गठन व विघटन थेंज्याःगु वर्तमान स्थिति थें हे कायम जुयाच्वन। देशय् न्हापांखुसी २०१५ सालय् आम निर्वाचन नं जुल। तर चुनावं वःगु न्हूगु सरकारयात विघटन यानाः जुजु महेन्द्रं २०१७ साल पुस १ गतेनिसें देशय् पंचायती व्यवस्था लागू याना बिल। उगु पंचायती व्यवस्था जुजु स्वयम प्रमुख जुयाः चले याइगु जुयाः खइ स्वीदँ तक निर्वाध रुपं न्ह्यानाच्वन। दथुइ २०३६/३७ सालय् विद्यार्थी आन्दोलन चर्को जुजुं वनाः लिपा राजनीतिक आन्दोलनया रुप कायेवं जुजु बीरेन्द्रं जनमत संग्रह घोषणा यायेत बाध्य ला जूगु खः। तर छलछाम यानाः जुजु महेन्द्रं थःगु पक्ष अर्थात् निर्दलीय पंचायती व्यवस्थाया पक्षय् मत अप्वः क्यनाः 'सुधारिएको पंचायती व्यवस्था' लागू यानाः थप झिदँ शासक जुइगु ह्वःताः चूलाकल। २०४६ सालय् देशय् न्हूगु संविधान व न्हूगु व्यवस्थाया माग जुइवं प्रजातन्त्र हे पुनर्वहाली यानाः २०१७ सालय् जुजुया ल्हातय् लाःवंगु प्रजातन्त्र हाकनं छक्वः जनताया ल्हातय् लाके हल। तर संवैधानिक राजतन्त्रया प्रावधान कथं जुजु हे शासक जुयाः च्वने खनीगु व्यवस्थाया कारणं अन नं राजनीतिक स्थिरता धाःसा कायम जुइ मफु ।
प्रजातन्त्र पुनर्वहाली जूगु न्यादँ खुदँ लिपा हे राष्ट्रिय जनमोर्चा नांगु राजनीतिक घटकं तत्कालीन व्यवस्था प्रति हे असन्तोष व्यक्त यानाः २०५२ सालंनिसें ला जनयुद्ध हे शुरु यायेगु यानाः न्ह्यचिलावन। थ्व असन्तोषया दथुइ दरवार हत्या काण्ड लिपा जुजु ज्ञानेन्द्रं थःगु ल्हातय् सम्पूर्ण शासन कायेवं देशय् झन् हे अस्थिरता अप्वयावंगु खः। जुजुया विरोधय् हे आन्दोलन दना वयेवं २०६२/६३ या आन्दोलन सफल जुल। तर अथे खःसां देशय् राजनीतिक स्थिरता धाःसा कायम जुइ हे मफु। झीगु देशय् न्हापा न्हापा ला दरवार व शासन सत्ताया खँ जनताया दथुइ पिहां हे वइ मखु। जब कि पाण्डे व थापातय् दथुइ राज्य शासन चले यायेगु खँय् बारम्बार ल्वापु जुया हे च्वनी। पाण्डे व थापातय् दथुइ दरवार दुने जुइगु घमासान युद्ध व लडाइँया खँ न्हापा न्हापा पत्रपत्रिकाय् च्वयेगु तकं मयाः। न्हापांखुसी विक्रम संवत १९९७ साल लिपा हे जक दरवार दुने जुइगु खँ पिने वःगु खनेदु। अले राजनीतिक अस्थिरता कायम जुयाच्वंगु रेकर्ड नं झीगु न्ह्यःने अबलय्निसें हे जक खने दयाच्वंगु दु। अबलय्निसें हे राजनीति प्रति चिउताः तयेगु क्रम जनमानसय् थ्यंगु खः। नापं राजनीति प्रति जनजागरण अभियान नं अबलय्निसें शुरु जूगु खः। न्हापा पाण्डे व थापातथ् दथुइ जुइगु अस्थिरता उलि पिहां मवः। शायद अबलय्या सञ्चार माध्यम नं उलि हे प्रशारण याये मफुगु जुइफु। विक्रम संवत् १९९७ साल लिपा धाःसा राजनीतिक अस्थिरता खुल्ला रुपं पिहां वःगुलिं जनतां सीकेगु ह्वःताः चूलाःगु दु ।
प्रधानमन्त्री जंगबहादुर राणाया पालंनिसें शुरु जूगु राजनीतिक अस्थिरता झलनाथ खनाल प्रधानमन्त्री जूगु इलय् तकं कायम हे जुयाच्वंगुलिं थ्व देशय् राजनीतिक स्थिरता कायम यायेगु नं महत्वपूर्ण पक्ष कथं कायेमाः धइगु क्यं। आः भाद्र १४ गते दुने न्हूगु संविधानया प्रारम्भिक मस्यौदा पित हयेगु धयाच्वंगु दु। तर ग्व व खँ नं स्पष्ट मजूनिगु कारणं राजनीतिक स्थिरताया सम्भावना नं म्हो हे जक दु। चीन थेंज्याःगु विशाल देशय् सन् १९४९ य् जनवादी क्रान्ति पूवनेवं राजनीतिक स्थिरता कायम जूवन। वयां लिपा उमि आर्थिक, सामाजिक व सांस्कृतिक क्रान्तिया लँपुइ न्ह्यःने वने फत। तर झीथाय् न्ह्याबलय् हे धइथें राजनीतिक अस्थिरता कायम जुयाच्वनीगु कारणं यानाः नं थ्व इलय् तकं हरेक लागाय् राजनीतिक प्रभाव अप्वयाच्वंगु खः। जुजुं जुजुं देय्या प्यंगूगु अंग धयातःगु पत्रकारिता लागा तकं राजनीतिं मुक्त जुइ फयाच्वंगु मदु। हरेक क्षेत्र राजनीतिक प्रभाव मदयेकं सक्षम जुइ मफइगु अवस्था वयाच्वंगु दु। चिया गफ तकं राजनीतिक विषयय् केन्द्रित जूगुलिं थ्व देशय् राजनीति प्रति आपालं जनताया चिउताः दु धइगु क्यं। देशय् थौं ताः ई तकया अस्थिरताया कारणं हे नेपाली जनतां अप्वः राजनीति प्रति चिउताः तयाच्वंगु खः। अले हरेक पक्षय् राजनीतिं थाय् नं कयाच्वंगु दु। राजनीतिलिसे फुक्कं सम्बन्धित जुयाच्वनी। साः न्यायेत किसानत राजनीति यानाच्वनी अले ब्वने खंकेत विद्यार्थीत राजनीतिइ सक्रिय जुयाच्वनी ।
मेमेगु देशय् राजनीतिं स्थिरता कायम याना तइगु कारणं अन याकनं देशयात न्ह्यज्याके फुगु आपालं दसु दु। विकास व सामाजिक जागरण हे उमि मू एजेण्डा कथं न्ह्यानाच्वनी। झी राजनीति केन्द्रित जुइपिं खः। झीथाय् नं २०४६ सालया जनआन्दोलनं २०४७ सालया संविधान पिहां वयेवं राजनीतिक स्थिरता कायम जुयाः राष्ट्रया ध्यान आः देशया विकास निर्माणय् वनेमाःगु खः। तर देशय् प्रजातन्त्र पुनर्वहाली जुसांनिसें नं थन अस्थिरता धाःसा न्ह्याना हे च्वंगु दु। अथे जुयाः नं पत्रपत्रिकाय् राजनीतिया समाचार जक न्ह्याबलें अग्रपंक्तिइ वइ। वास्तवय् राजनीतिक खँ हे जक पत्रपत्रिकां च्वयेमाः धइगु मदु। मस्त, मिस्त व मेमेगु विषयबस्तुयात नं न्हापांगु स्थान बी सयेकेमाःगु खः। निष्पक्ष राजनीतिक चेतना बीगु पत्रकारया दायित्व खः। जनतां पत्रकार जगतयात थः भाःपिकेगु निंतिं जनताया थःलिसें सरोकार दुगु हरेक विषयय् उत्थान यायेमाः। थौं नेपाली पत्रकारिता जगत नं उलि चित्त बुझे जूगु स्थितिइ मदु। थन नं राजनीतिक अस्थिरताया प्रभाव गाक्कं हे लानाच्वंगु दु। अथे खःसां नेपाली जनतां पत्रकार जगतयात याःगु विश्वासयात भंग याये मजिउ। गुगुं नं पत्रपत्रिकां म्वाः मदुगु खँ च्वया बिल धाःसां तमाम नेपाली पत्रकारिता जगतयात हे मछिनीगु जुयाः थ्वपाखे नं झीगु ध्यान वनेमाः। गुलिं म्वाः मदुगु खँ च्वइगु पत्रिकात नं राजधानीं पिहां वः। अथे जुयाः नं थौं पत्रकारत आर्थिक अभाव, राजनीतिक दवाव व सुं नं व्यक्तिया व्यक्तिगत प्रभावपाखें मुक्त जुयाः स्वच्छ पत्रकारिता याना वनेमाःगु ई वयाच्वंगु दु ।
More Stories Like this
जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपाप्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया