व्यावसायिक संचार माध्यम व दायित्व

सानुराजा शाक्य

थौंकन्हय्या ई संचार माध्यमतय् निंतिं मोहनि नखः खः। तर थ्व मोहनि नखः धाःसां फुक्क संचार माध्यमया निंतिं धाःसा मजू। विशेष यानाः देय्न्यंकं प्रभाव लाकाच्वंगु व क्षेत्रीय प्रभाव दुगु संचार माध्यमया निंतिं गुपिं व्यावसायिक जुइत स्वयाच्वंगु दु उमिगु निंतिं नखः खः। थुकथं नखः वःगु कारण विज्ञापनया खुसिबाः वयाः धाःसां जिउ। नकतिनि एसएलसीया लिच्वः छु पिदन उकथंया संचार माध्यमतय् निंतिं मोहनि नखः शुरु जुल। विज्ञापन पिकयाः थःगु कलेजय् ब्वं वयेत बियातःगु विज्ञापनया खुसिबाः थौंकन्हय् ततःधंगु छापाय् मन्ह्यं मन्ह्यं पिदनाच्वंगु दु। मानौं थौं विज्ञापन पिमदंगु प्लस टु कलेजत रेसय् लिउने लाःगु खः ला धकाः थुइकीगु अवस्था पिदन। थुकिं यानाः छखे सामुदायिक प्लस टुत अस्तित्वया लडाँइलय् दुसा सुनां दकलय् भव्य विज्ञापन व इलेक्ट्रोनिक्स मेडियाया प्राइम ई न्याये फत उगु प्लस टू दकलय् बांलाःगु धइगु प्रभाव लाइगु अवस्था पिदंगु दु। थौं शिक्षा नेपाःया दकलय् अप्वः व्यापारीकरण जूगु क्षेत्रय् लाःगु व्यवसायया रुपय् विकास जुयाच्वंगु दु। उदार व खुल्ला अर्थनीतिया नामय् नेपाः गन दकलय् तःधंगु यक्व जनमत दुगु कम्युनिष्ट दलत दुगु देय् धाइ अन हे शिक्षा व स्वास्थ्य अति व्यापारीकरण जुयाच्वंगु दु। कम्युनिष्ट पार्टीत न्ह्याबलें सरकारय् थ्यनाच्वनीगु देय् तर शिक्षा, स्वास्थ्य, सार्वजनिक यातायात लगायतया सामाजिक दायित्व क्वबीगु सवालय् सरकारय् थ्यनीगु कम्युनिष्ट पार्टीतसें नं समाजवाद उन्मुख छुं नं नीति लागू याके फुगु खने मदु। उकिं नेपाःया कम्युनिष्ट पार्टीत सरकारय् न्ह्याबलें थ्यंसा उमिसं राज्य संचालन याइगु इलय् ज्वनीगु नीति समाजवाद उन्मुख गबलें मजू धाःसां जिउ। तर दकलय् अप्वः पूँजीवाद व उदार अर्थनीति व निजीकरणया पृष्ठपोषक अमेरिकाया शिक्षा, स्वास्थ्य व सार्वजनिक यातायातयात राज्यया प्राथमिक दायित्वय् लाकाः सरकारं लगानी यानाच्वंगु दु। उकिं दकलय् बांलाःगु युनिर्भसिटी, स्कूल, अस्पताल व सार्वजनिक यातायात सरकारी जूसां दकलय् प्रभावकारी जुइक सेवा बियाच्वंगु कथं काः। थुकिं क्यं कि नां स्वयां नं ज्यां क्यनेफुसा जक नां तयाया उपादेयता दइ ।

थौंकन्हय् निजी शैक्षिक क्षेत्रं विज्ञापनय् यानाच्वंगु लगानी आखिरय् उकिया सूल समेत जनताया हे छ्यनय् कःनि सियाः म्हइ। थुकिं यानाः निजी शैक्षिक ख्यलं सरकारं याये मफुगु शिक्षाया प्रगति याना धाःसां उकिया दुरुपयोग यानाः शिक्षायात व्यापारीकरण यानाच्वंगु नं स्पष्ट जू। विशेष यानाः राष्ट्रिय स्तरया पत्रपत्रिकाय् छपातं जाय्क व टेलिभिजनय् दकलय् थिकेगु ई न्यानाः याइगु विज्ञापनं छपुचः संचार टाइकुनयात लबः दइगु आधारय् हे थुकियात उदार अर्थनीति लागू यानागु धकाः पं ली मछिं। तर थुज्वःगु खँया अनुगमन याइपिं थन सुं मदु। पिदंगु विज्ञापनयात दुवालेबलय् नेपालय् दकलय् तःधंगु उद्योग धइगु शिक्षा हे जकं जूगु मखुला धकाः खनेदइ। थुकिं नेपाःया अर्थतन्त्रयात खःगु लँपुइ यंकाच्वंगु धकाः नाले मछिं ।

निजी शैक्षिक ख्यलं पिकाइगु विज्ञापन दँय् थुलिं अप्वः जुइ मजिउ धइगु नीति दु धाइ तर उगु ध्वः हाचां गायाः विज्ञापन बीपिं शैक्षिक संस्थात यक्व दु। सरकारया अनुगमन मगाःगु इलय् निजी शैक्षिक संस्थातय् संगठनं आचारसंहिता दयेकाः छुं संस्थातसें सामूहिक विज्ञापन यायेगु नीति ज्वंगु पाय्छि खनेदु गन भद्दा व 'प्रभोक' जुइगु सन्देश मदु। तर थुज्वःगु आचारसंहिता पालना मयाःपिं निजी शैक्षिक संस्थात नं यक्व दनि गुमिसं विज्ञापन बीबलय् एसएलसी टप वःपिं विद्यार्थीत थःगु विद्यालयय् ब्वँ हे मब्वंसां ब्वन धकाः फताहा खँ नं खःगु खँ थें च्वंक पिथनाच्वंगु दु। छम्ह हे उत्कृष्ट विद्यार्थी तकं निथाय् स्वथाय् भर्ना जुल धकाः पिकयाच्वंगु विज्ञापनं उपिं गुलि फताहा खँ ल्हाइपिं धकाः प्रमाणित यानाच्वंगु दु ।

फताहा खँ प्रेषित जुइगु विज्ञापन पिमथनेगु खँय् संचार माध्यमतय्गु दायित्व नं पक्का हे दइ। तर नेपाःया ततःधंगु संचार माध्यमत थःपिंत आम्दानी जुइगु नामय् न्ह्यागु विज्ञापन नं पिकयाः अति नाफामुखी प्रवृत्ति हावी जुयाच्वंगु खनेदु। थुज्वःगु खँय् सामाजिक उत्तरदायित्व क्वबीत नेपाःया संचार माध्यमया बिग हाउसत तयार मदु। जनतायात मखुगु खँया सम्प्रेषण जुइगु विज्ञापन पिथनाः जूसां थःगु आम्दानीया ल्याःचाः अप्वयेकेमाः धइगु खँयात केन्द्रबिन्दू दयेकूगु खनेदु। जनतायात झंगः लाइगु विज्ञापनयात नं नेपाःया निजी संचार माध्यमतय्सं गुकथं प्रशारण यानाच्वंगु दु धइगु नेपाःया थीथी टेलिभिजनतसें क्यनीगु छगू विज्ञापन दु धनलक्ष्मी। गनं अस्तित्व मदुगु सप्तऋषि संस्थानपाखें लक्ष्मी द्यःया किपा दुगु खाःया लकेट क्वखात धाःसा व पाताया देगः व खराउ आदि छेँय् तल धाःसा अःपुक ध्यबा दुहां वयाः चाचां हे धनी जुइ धइगु विज्ञापन पिथनाच्वंगु दु। थ्व खँया भण्डाफोर न्यूज ट्वान्टीथीफोर टेलिभिजनं यानाच्वंगु दुसा थ्व विज्ञापन कान्तिपुर, एभिन्यूज, इमेज आदि टेलिभिजनतसें धाःसा क्यनाच्वंगु दु। नेपालीतय् कमजोरी मेहनत मयासे अःपुक चाचां धनी जुइगु, अज्याःगु ताक स्वइपिंत आकर्षक जुइकथं नेपाःया हेरो हेरोइन धाःपिं छ्यलाः यानातःगु उगु विज्ञापन गुलि बकंफुस्लु व फय्गं धइगु खँ उज्वःगु सामान धारण यानाः चाचां धनी जुल धाःपिं मनूत अस्तित्वय् हे मदुगुलिं नं प्रमाणित याः। तर नेपाःया राजनीतिक नेतृत्वया छुं हे भिजन मदुगुलिं माओवादी धाःपिं संचारमन्त्री जूसां अन्धविश्वासय् समाजयात तक्यंकीगु तप्यंक फय्गं खँ विज्ञापनया नामय् प्रशारण जूसां रोकतोक मदु। कम्युनिष्ट विचार क्वबीपिं संचारमन्त्री जूसां समाजयात अन्धविश्वास व विश्वासया नामय् जुइगु लुटयात नं वैधानिक जुइगु विज्ञापन छगू हे पने मफुपिं शंकर पोखरेल वा अग्नी सापकोटा गुपिं मार्क्सवादयात विश्वास याइपिं धाइ गुपिं माओवादी धकाः छाती तफाः याना जुइ वा थःपिंत समाजवादी वा पूँजीवादी धाइपिं कृष्ण सिटौला थुज्वःपिं संचारमन्त्री जूसां उज्वःगु विज्ञापन बकाइदा प्रशारण जुयाच्वंगु हे दु। राजनीतिक दलतसें थुज्वःगु खँय् ध्यान मबिउसा राज्यया प्यंगूगु अंग धकाः अधिकार माः जुइपिं संचार माध्यमत नं जनतायात ठगे यायेगु ज्याय् थःगु मिडिया छ्यलाच्वंगु खँय् स्वय्म सतर्क मजू ।

More Stories Like this