बौद्ध ध्वाँय्या अर्थ छु?

जवनवती गुरुमां

थौंकन्हय् संसारय् न्ह्यागु देशय् बुद्ध धर्मया ज्याझ्वः जूसां बौद्ध ध्वाँय् न्ह्यब्वयाः चिंया रुपय् तयेगु चलन दु। थ्व ध्वाँचय् अप्वःसिनं न्याता रंग छ्यलातःगु दु धाःगु न्यनेदु। तर वास्तवय् धायेगु खःसा थुकी खुता रंग छ्यलातःगु दु। थ्व रंग नं थःथःगु बिचाःकथं पाः वनेफु। गुलिसिनं न्यागू रंग जुल कि सिधल धयागु विचारं मिले मजुइक ध्वाँय् दयेका तःगु यक्व हे खनेदु। उकिं थ्व ध्वाँय्या बुद्धनाप गुकथं स्वापू दयाच्वनी, गुज्वःगु रंग जुइमाः धकाः सीके बीगु निंतिं थ्व छकूचा च्वयाच्वनागु खः ।

धात्थें धायेमाल धाःसा बौद्ध ध्वाँय् धयागु वसपोल सम्यक सम्बुद्ध जुयाबिज्याःम्ह बुद्ध शरीरं पिज्वयाच्वंगु रश्मियात कयाः व रश्मिया रुपय् ओल्कोल्ट सीपी गुणवर्द्धने थेंज्याःपिं वैज्ञानिकतय्सं आविष्कार यानातःगु खः। थ्व बौद्ध ध्वाँय् शान्तिया प्रतीक, सहनशीलता, शुद्धचित्त, स्वच्छमत धयागु अर्थ न्ह्यब्वयाच्वंगु दयाः बुद्धधर्म अनुयायी जुयाच्वंपिनि वसपोल सम्यक सम्बुद्धप्रति श्रद्धा व विश्वासं थ्व रश्मियात कयाः बौद्ध ध्वाँय् दयेकातःगु खः।
वसपोलं बुद्धया शरीरं पिहां वःगु खुगू रश्मि छसिकथं थथे दु:
१) नील - गाढा वँचुगु
२) पीत - गाढा म्हासुगु
३) लोहित - ह्याउँगु
४) ओदान - तुयुगु
५) मञ्जीद - कलेजी (फिक्का गुलाफि)
६) पभस्सरं - थ्व न्याता ल्वाकज्याःगु झिलीमिली रंग।
थ्व रश्मित वसपोल सम्यक सम्बुद्धया शरीरया अङ्ग प्रत्यंग (थीथी थासं) गथे पिहां वःगु धयागु अट्ठसालिणी धम्मसङ्गणी अट्ठकालय् थथे उल्लेख यानातःगु दु:
१) नील रश्मि - केसा मस्सूहिचेव अक्खिनञ्च नीलट्ठानेहि नील रश्मियो निक्खमिन्तु धयागु उल्लेख जुयाच्वं कथं नील रश्मि धयागु खँ, दारि, ग्वाय्, मिखाया हाकुगु भागं पिहां वःगु रश्मि खः।
२) पीत रश्मि - छवितो चेव, श्रक्खितञ्च पीतट्ठानेहि पीतरश्मियो निम्खमिन्तु धयागु पालिअनुसारं पीत (म्हासुगु) रश्मि छ्यंगू (छाला), मिखाया म्हासुगु भागं पिहां वःगु रश्मि खः। ३) लोहित रश्मि - मेस लोहितेहि चेव अक्खितञ्च स्तट्ठानेहि लोहितरश्मियो निक्खमिन्तु धयागु पालि अनुसारं लोहित
(ह्याउँ) रश्मि धयागु ला, हि व मिखाया ह्याउँगु भागं पिहां वःगु रश्मि खः।
४) ओहित रश्मि - अट्ठीहि चेव, दन्तेहि च अक्खिनञ्च सेतट्ठा ट्ठानेहि ओदात रश्मियो निक्खमिन्तु धयागु पालिअनुसार ओदात (तुयुगु) रश्मि क्वँय्, वा व तुयुगु थासं पिहां वःगु रश्मि खः।
६) मञ्जीट्ठपभस्सर रश्मि - मञ्जीट्ठपभस्सरा पन तम्ह तम्ह शरीरधदेसा निक्खामिंसु धयागु पालिअनुसारं मञ्जीट्ठ (कलेजी रंग) व पभस्सर (थ्व न्याता रंग ल्वाकज्याःगु झिलिमिलि रंग) शरीरया उगु उगु भागं पिहां वःगु रश्मि खः। शरीरया उगु उगु भाग धयागु शरीरया फुक्क भागं पिहां वयाच्वंगु खः ।

थ्व रश्मियात बुद्ध धर्मय् थथे नं कयातःगु दु:
१) नील (गाढा वँचुगु): रश्मि न्यायया प्रतीक
२) पीत (गाढा म्हासुगु): रश्मि करुणाया प्रतीक
३) लोहित (ह्याउँगु): दार्शनिक, वैज्ञानिक, क्रान्तिया प्रतीक
४)ओदात (तुयुगु): पवित्रया प्रतीक
५) मञ्जीट्ठ (कलेजी): अनुशासनया प्रतीक
६) पभस्सर - थ्व न्याता रंग ल्वाकज्याःगु झिलिमिलि रश्मि बुद्धया धर्म शरीरया प्रतीक थ्वहे रश्मियात कयाः बौद्ध ध्वाँय् नं आविष्कार याःगु जुयाच्वन। थ्व रश्मि वसपोल सम्यक सम्बुद्धं बोधिज्ञान प्राप्त याये साथ उत्पन्न जूगु मखु। सम्बुद्धत्व प्राप्त जुइधुंकाः हाकनं पल्लङ्क सत्ताह, अनिमित्तसत्ताह, चङ्कमसत्ताह न्ह्यून्हू?न्ह्यून्हू स्वथाय् तक लाभ जुइधुंकूगु बोधिज्ञानयात प्रत्यवेक्षण यानाः प्यंगू सप्ताहं जुयाच्वंगु रतनाधरसप्ताहय् धम्मसङ्गणीयात न्हापां प्रत्यवेक्षण याना स्वयाबिज्यात। अनं लिपा विभङ्ग, धातुकथा, प्रग्गलपञ्ञत्ति, कथावत्यु थमक देशनायात छसिकथं प्रत्यवेक्षण यानाबिज्यात। थ्व धया वयागु देशना प्रत्यवेक्षण याःगु अवस्थाय् सर्वज्ञज्ञान तसकं विस्तार महान जुयाः अनुभव यानाबिज्याःगु आरम्भ धर्म अल्प जूगु कारणं यानाः सर्वज्ञज्ञानया शक्ति पिज्वय् मफुगु खः ।

न्हय्गूगु देशना जुयाच्वंगु पट्ठान देशनायात प्रत्यवेक्षण यानाबिज्याःगु थ्व इलय् थ्यंबलय् तिनि देशनाविधि नं अनन्त, आरम्भ जुयाच्वंगु सर्वज्ञज्ञानं अनन्त जूगुलिं देशना विधि व सर्वज्ञज्ञान तसकं पाय्छि मिले जुयाः तसकं ल्वःगुलिं देशना नं प्रत्यवेक्षण याना याये मफयेक विस्तार विस्तृत सर्वज्ञ ज्ञानं सीकेबहःगु धर्म आरम्मण धर्म दक्व प्रतिवेध यानाः खंका काये फइगु शक्तिअनुभावं पूर्ण जुयाच्वंगुलिं वसपोल तथागतया हि यचुसे च्वनाः स्वच्छ जुल। हि आदि स्वच्छ जूगुलिं वसपोल तथागतया शरीरं नील, पीत, लोहित, आदित, मञ्जीट्ठ, पभूस्सर धयागु वँचुगु, म्हासुगु, ह्याउँगु, तुयुगु, कलेजी व न्यातां रंग ल्वाकज्याःगु झिलिमिलिगु रश्मि प्यंगु दिशा, खुगू दिशा अनन्वचक्रवाल छगुलिं पिज्वःगु खः ।

थ्व हे रश्मियात न्ह्यब्वयाः बौद्ध ध्वाँय् आविष्कार याःपिं मनूतय्सं बौद्ध ध्वाँय् दयेका तःगु जुयाः बौद्ध ध्वाँय्या रंग मिले यायेबलय् थ्व रश्मिनाप सम्बन्ध दुगु रंग मिले यानाः दयेकूसा योग्य जू। मिले यानाः दयेकेगु आवश्यक जू। थौंकन्हय् छथाय्-निथाय् बौद्ध ध्वाँय् ब्वयातइगु बखतय् थ्व रश्मिनापं मिले मजूगु रंग तयाः ध्वाँय् दयेका तःगु नं खनाच्वना। उकिं ध्वाँय्या रंग नं न्ह्यःने रश्मिया रंग धयावया थें छसिकथं:-
१) गाढा वँचुगु
२) गाढा म्हासुगु
३) ह्याउँगु
४) तुयुगु
५) कलेजी
६) थ्व न्यागुलिं रंग ल्वाकज्याःगु झिलिमिलि रंग, थुगु प्रकारं जुइमाः ।

More Stories Like this