सुधार जुइमाःगु नेतातय् चरित्र

नरेन्द्रमान श्रेष्ठ 'गोंगजु'

धाइ, जोगी जुइत सुं नं राजनीतिइ लगे जुइ मखु। राजनीति ला नेता, मन्त्री, प्रधानमन्त्री जुइत अले पद, पावर व ध्यबाया लागि याइगु खः। देश व जनताया हित मखु थःगु हितया लागि राजनीति याइगु खः। तर हलिंया गुलिखे देशय् राजनीति याइपिं नेतातय्सं पद व पावरलिसें जनताया हक-अधिकार व देशया आर्थिक उन्नतिया ज्या नं न्ह्याकाच्वनी। थुकिया दसु झीगु हे जःलाखःला देय् चीनयात जक स्वःसां गाः। चीनं थौंकन्हय् हलिंया विकसित धाःगु आपालं देय्तय्त नं लिफ्यानाः आः नम्बर १ जुइगु ब्वाज्याय् दु। तर नेपालय् नेतातय्सं थःगु स्वार्थया लागि जक राजनीति यानाच्वंगु खनेदु। वंगु निगू दशकया राजनीतिं बहुदलीय प्रजातन्त्र पुनर्स्थापनानिसें संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रतक गुलि नं दलतय्सं सत्ता न्ह्याकल खालि थःगु स्वार्थ पूर्तिया निंतिं जक। जनताया हक-अधिकार व देशया आर्थिक उन्नतिया लागि छुं नं ज्या याःगु खने मदु ।

पञ्चायती व्यवस्थाया अन्त्य व बहुदलीय प्रजातन्त्रया पलिस्था लिपा नेपाली जनतां राजनैतिक दलपाखें आपालं आशा याःगु खः। आः नेपाः विकासया लँपुइ ब्वाँय् वनी, हलिमय् समृद्ध राष्ट्रया रुपय् दं वनी, महंगी, अभाव, असुरक्षा, बेरोजगारी आदि विस्तारं न्हनावनी, धकाः जनतां आशा याःगु खः। तर सत्ताया लोभी नेतातय्सं जनताया आशायात फसय् ब्वयेका बिल। पञ्चायती शासनया अन्त्य लिपा देशय् दकलय् तःधंगु दलकथं कांग्रेस न्ह्यःने वल। नेपाली काँग्रेस वहे दल खः गुकिं संविधानसभाया ई तने मजिउ धकाः पंगः थनेगु नौटंकी याःगु खः। थुगु दलं न्ह्यःने हःगु १० बुँदे शर्त पालना यानाः माओवादीया कन्टेनरय् च्वंगु ल्वाभः राज्ययात लःल्हाःसा जक संविधानसभाया ई तनेगु जुइ धकाः शर्त तःगु खः। नेपाली काँग्रेस न्हापांनिसें प्रजातन्त्रया लागि संघर्ष याना वयाच्वंगु पार्टी खः। थुगु पार्टी पद, पावर व सत्ताया लोभ मदुम्ह 'क्लीन' नेता गणेशमान सिंह निसें कयाः स्वदँया दुने नेपाःया सतक हे लखं सिला बी व नेपाःयात लुँयागु ग्वारा दयेका बी धकाः फुस्कुलु गफ याइपिं व प्रधानमन्त्री जुइगु लोभय् भिं्कखुक्वः तक चुनाव ल्वाइपिं पदलोलुपत दुगु पार्टी खः। थुथाय् लुमंके बहः जू, देशय् थौंया संकट हःगु पार्टी नं थ्वहे खः ।

२०१५ सालया आम चुनावय् काँग्रेसयात दुई-तिहाई बहुमत वःगु खः। तर उगु सरकारयात जुजु महेन्द्रं २०१७ सालय् लाका कयाः एकदलीय पञ्चायती व्यवस्था लागू यात। थुकिया कारणं जनतां स्वीदँ तक निरंकुश पञ्चायती शासनया मार फयेमाल। बहुदलीय व्यवस्थाय् २०४८ सालय् जूगु आम चुनावय् नं जनतां नेपाली काँग्रेसयात हे बहुमत बिउगु खः। तर दुर्भाग्य, व इलय् सत्ताधारी दलया प्रधानमन्त्रीं थःत प्रधानमन्त्री पद मदइगु जुइवं थःगु बहुमत दुसां नं संसद हे भंग याना बिल। अले मध्यावधि चुनाव यानाः देशया अरबौं दां स्वाहा यात। अथे २०५६ सालय् नं नेपाली काँग्रेसयात बहुमत वःगु खः तर व इलय् नं पार्टी हे कुचा यानाः सत्ता थःगु ल्हातिइ लाकेगु ज्या नेतातय्सं यात ।

तराई लागाया थीथी समस्याया सः थ्वयेकाः मधेशवादी दलकथं संविधानसभाय् तराईया तःधंगु दलया रुपय् दं वःगु मधेशी जनअधिकार फोरमया लागि नं तराईया एजेण्डा थःगु स्वार्थ, सत्ता, पद व पावर तःधं जुल। थज्याःपिंसं गथे यानाः जनता, थःगु लागा, मधेशीतय्गु हकहित व अधिकारया लागि ज्या याइ? संविधानसभाया ई तनेत दुई�तिहाई बहुमत खाकी धकाः थःगु दल कुचा याइपिं नेतातय्सं गथे यानाः जनताया लागि ज्या याइ? म्हतिं ५० लाख दां कयाः पार्टी कुचा याःगु खः द्वपं मधेशी जन अधिकार फोरम (गणतान्त्रिक) यात वयाच्वंगु दु। सत्ता व दांया लागि पार्टी कुचा थलीपिं नेता, सभासद्त खनाः जनता होसियार जुइमाः। खय्त ला मधेशी जनाधिकार फोरम संविधान सभाया चुनाव न्ह्यः जक गठन जूगु पार्टी खः। थीथी राजनीतिक विचाः दुपिं तराईया थीथी नेतात मुनाः गठन जूगु दल खः थ्व। आः हाकनं कुचाकुचा जुयाः थःथःगु माउ पार्टीइ दुहां वनीगु स्थिति थुमित जुयाच्वंगु दु।
सत्ता, पद, पावरया लागि कुचा दःगु फोरम जक मखु विगतय् नेपाली काँग्रेस, एमाले नं अथे हे कुचा दले धुंकूगु दु। आः हाकनं नेपाःया थीथी राजनैतिक दल दुने निगू स्वंगू गुटया खँ पिहां वयाच्वंगु दु। नेपाली काँग्रेस, एमाले व माओवादी नापं थीथी चिचीधंगु दल दुने नं गुटबन्दी जुयाच्वंगु दु। थःथःगु दल दुने हे सहमतिइ मवइपिं, दल दुने हे निगू-स्वंगू विचारधारा पिहां वइपिं थीथी राजनैतिक दलतय्सं गथे यानाः संविधान दयेकी धकाः जनतां न्ह्यसः तयाच्वंगु दु। संविधान निर्माणया मू एजेण्डा शासकीय स्वरुप, निर्वाचन प्रणाली, राज्य पुनर्संरचना थेंज्याःगु विवादित विषयत स्वलाया दुने गथे यानाः ज्यंकी धकाः नं जनतां शंका यानाच्वंगु दु। स्वदँ तक ई कयाः नं संविधान च्वये मफुपिंसं आः स्वलाया दुने शान्ति सम्झौता पूवंकेगु लिसें संविधानया मस्यौदा गथे यानाः जारी याइ थ्व धाःसा स्वये ल्यं हे दनि। अय्नं संविधानसभाया फुक्क दलया सभासद् एकमत जुयाः संविधान दयेकेगु ज्याय् एकचित्त जुल धाःसा स्वलाया दुने नं यक्व हे ज्या यायेफु ।

नेपाःया लागि संविधानसभा दुर्भाग्य खः धायेमाः। थीथी राजनैतिक दलतय्सं संविधान दयेकेत स्वयं थःपिंसं हे ई काइगु अले ज्या धाःसा मयाइगु। सम्झौता याइ, पालना याइ मखु। जनताया दथुइ प्रतिबद्धता प्वंकी तर व्यवहारय् लागू याइ मखु। थुकिया हुनिं हे इलय् संविधान दयेके मफुगु खः। आः थीथी राजनैतिक दलतय्सं जनताया मनय् च्वंगु थःपिनि बारेया नकारात्मक सोचयात हिलेगु ज्या याये हथाय् जुइधुंकल। आः थीथी राजनैतिक दलतय्सं थःगु ध्यान गरिब, अधिकारविहीन जनताय् हे केन्द्रित यायेमाल। नाराय् जक सीमित जुयाच्वंगु अले राजनैतिक दलतय्सं थः सत्ताय् वनेगु ताँ कथं जक छ्यलेगु यानाः सत्ताय् थ्यन कि थःगु दलगत स्वार्थ व व्यक्तिगत स्वार्थ पूवंकेगु त्वःताः आः संविधानया मस्यौदा जनताया न्ह्यःने तयेमाः। संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रयात संस्थागत यायेमाः। राजनैतिक दलया नेतातय्सं थःगु न्हाय् बचे यायेमाः। नेतातय्सं थःगु चरित्र सुधार यायेमाः। जनता आः नं न्हूगु संविधान वइ तिनि धकाः आशाकुति जुयाच्वंगु दु। थप जूगु स्वला नेतातय्गु निंतिं परीक्षाया ई खः। थुकियात नेतातय्गु 'आइरन गेट' धाःसां जिउ। थुकी नेतात पास जुइमाः अले जक राजनैतिक दल व नेतातय्गु अस्तित्व ल्यनी ।

More Stories Like this