नेपाःया सम्पर्क भाय् अंग्रेजी जुइमाः

लहना नेपाःमि

सन्दर्भ: राष्ट्रिय जनगणना

जनगणना २०६८ असार ३ शुक्रवाःनिसें न्ह्यात। असार १३ कुन्हु क्वचाइ। उकी झीसं थीथी न्ह्यसःया लिसः बीमाः- मांभाय् छु खः? धर्म छु खः? निगूगु भाय् छु खः? आदि आदि। निगूगु भाय् छु खः धकाः न्यनीबलय् यक्वसिया म्हुतुं मचायेक नेपाली धकाः धाये वइ। थौं हे नेवाः भासय् सना जूपिं पासापिंसं नेपाली धकाः च्वया बीधुंकल। झी फुक्क नेपाःमितय् थःगु मांभाय् न्हापांगु भाय् खःसा व त्वःताः देय् दुने, देय् पिनेया फुक्क भाय् निगूगु भाय् खः। फुक्क नेपाःमि धायेबलय् खय्त व गैर खय्त कथं निगू खेमाय् विभाजन जुइ। खय्त व गैर खय्तय् दथुइ छु पाः धायेबलय् खस नेपाली खय्तय् मांभाय् खःसा गैर खय्तय् व भाय् निगूगु भाय् खः। गैर खय्तय्सं निगूगु भाय् नेपाली धकाः ल्ययेगु गुलित पाय्छि जू वइ गुब्सं बिचाः यानादियागु दु ला?

तराइवासीतसें ला निगूगु भाय्कथं नेपाली मल्यसे अःपुक हिन्दी ल्यइ। अथे हिन्दी ल्ययेगु गुलित पाय्छि खः? इमिसं गबलें बिचाः याःगु दइ ला? मेपिं फुक्कस्यां थौंया इलय् खस नेपालीयात निगूगु भाय्कथं नाला काइगु स्वाभाविक खःसां थथे खस नेपालीयात अथे नाला कायेगु पाय्छि मखु। अथे हे तराइवासीतसें हिन्दीयात निगूगु भाय्कथं नाला कायेगु नं पाय्छि मखु। इमिसं थुइकेमाः- हिन्दी भाय् ल्हाइगु देय् भारतय् तकं अनया माध्यम/सरकारी भाय् हिन्दी मखुसें अंग्रेजी खः। बहुभाषिक देसय् देसं पिनेया भाय्यात हे निगूगु भाय्कथं नाला मकासें हे मगाः। विदेशी भाय् नाला कायेबलय् झीसं बांलाक बिचाः यायेमाः- थीथी खँय् बांलाक दुवालाः स्वयेमाः। शिक्षाय् व भाय्या गुलि महत्व दु, देय् पिनेया मनूत लिसे खँल्हाबल्हा यायेबलय् उकिया महत्व थुइकेमाः। व भासं मनूतय् जीविका हने फयेकेमाः। ल्हाः म्हुतु चूलाके फयेकेमाः। गाक्कं मनोरञ्जनया साधन जुइमाः। धेंधेंबल्लाः कासाय् ब्वति कायेबलय् सकसियां निंतिं उत्ति ग्यनेमाः। निगूगु भाय्कथं नेपाली वा हिन्दी ल्ययेबलय् कथंछि खय्त व तराईवासीतय्त जक अःपुइगु खः। मेपिंत गुलि मछिनी धयागु इमिसं बिचाः याये फयेकेमाः ।

थुकथं बिचाः यायेबलय् आः थत्थें मखुसां भविष्यय् वनाः अंग्रेजी भाय्यात नेपाःया माध्यम/सरकारी भाय्कथं नाला मकासें मगाः। झीसं खस नेपाली भाय् अथें नाला कयागु मखु- २०२८ सालय् नयाँ शिक्षा लागू जुल। व ईया पञ्चायती ब्यवस्थां लागू याःगु नयाँ शिक्षाय् फुक्क विषय नेपाली भासं ब्वंकेगु याना बिल। गैर खय्तय्त समस्या जुल। खय् भाय् मसल कि आखः मसइगु जुल। नेवाःतय्सं नेवाःभाय् त्वःताः खय् भाय् स्यनेगु शुरु यात। थुकथं खय् भाय् सःसां मसःसां स्यने माःगु हे जुल। मस्यन कि थःमस्त आखलं द्याइगु जुल। खय् भाय् स्यनेवं नेवाःतसें नेवाःभाय् छाय् त्वःते माल? व भासं च्वय् न्ह्यथना कथंया छुं लबः मंत। अले त्वःता हल। मनूतसें भाय्यात अथें कय्च्यानाच्वनी मखु। फुक्क मनूतसें सकतां खँ नं थुइ मखु। फुक्क मनूत भावनाय् जक दुना नं च्वनी मखु। मनूतसें गुलि यक्व भाय् सयेकल उलि हे फाइदा खः। द्याइगु छुं मखु लबः जक दइगु खः। खय् भाय्या नापनापं गैर खय्तय्त मांभाय् छगू अप्वः सलं लबः हे दइगु खः, द्याइगु छुं मखु। अथे खःसां च्वय् न्ह्यथना कथंया लबः तप्यंक मखंबलय् सितिकं ई बी म्वायेक थःगु हे छेँय् थः लाःबलय् खँल्हाबल्हा जक यानाः, स्यने म्वायेक सयेके बी जिउगु मांभाय् तकं गैर खय्तसें त्वःताः खय्भाय् नाला छ्वत। मनूतसें अज्याःगु भाय् जक कय्च्यानाच्वनी, गुगु भाय् मनोरञ्जनया भाय् जुइ। गथे नेपालीतय् निंतिं हिन्दी भाय्। थौंकन्हय्या थीथी हिन्दी टि.भी. सिरियल व मस्तय् निंतिं दयेकातःगु हिन्दी भाय्या कार्टून थुकिया दसु खः। मखुसा व भासं दां कमे यायेगु ह्वःताः चूलायेमाः। नेपालीतय् निंतिं अंग्रेजी भाय् थज्याःगु भाय् खः। आः थत्थेंया निंतिं खस नेपाली नेपाःमितय् निंतिं लबः काये दइगु भाय् जुयाच्वंगु दु। गैर खसतय् ल्वःमं- खय् भाय् खसतय् मांभाय् खः। उकिं इमिसं गुलि अःपुक खय् भाय् ल्हाइ, च्वयेबलय् नं उलि हे अःपुक च्वइ। थाकुइगु ला गैर खय्तय्त खः। गुकिं यानाः थौं तक गैर खय्त खय्त स्वयां हरेक लागाय् लिपा लानाच्वंगु दु। उकिं झीसं निगूगु भाय्कथं खस नेपाली मखु अंग्रेजी भाय् नालाकाये सयेके माः। अंग्रेजी फुक्क नेपाःमितय् निगूगु भाय् खः। खस नेपाली भाय् थें गुलिस्यां मांभाय् गुलिस्यां निगूगु भाय् मखु। धेंधेंबल्लाः कासाय् सुयातं भेदभाव नं दइ मखु। सुनानं नुगलय् स्याका नं च्वने माली मखु। जिपिं खय्त थें खय् भाय् च्वये-ब्वने मसः नं धाये माली मखु ।

अथे धकाः खय् भाय् ल्हाये हे मजिउगु भाय् धकाः नं धायेत्यनागु मखु। खय् भाय् छगू अप्वः सल धकाः सुयातं अप्वः नोक्सान जुइगु नं मखु। देय् दुनेया फुक्क भाय् उत्ति ग्यंकेगुया नामय् सुयातं नुगलय् स्याके मजिउ धकाः गैर खय्तय्सं बांलाक थू। विशेष यानाः खय्तय् नुगलय् स्याइ धकाः इपिं तसकं ग्याः, तर खय्तय्सं मथू- थःगु छगू भाय् जक च्वछायाः देय् दुनेया मेगु फुक्क भाय् तनावंसां इमित चिउताः मदु। गुकिया लिच्वःकथं गैर खय्तय् मस्तसें थःपिनि भाय् ल्हाये मसये धुंकल। खय्तसें नं थुइके माः- इमिगु मांभाय् त्वःताः देय् दुनेया मेपिनिगु मांभाय् सरकारी भाय् जूसा इमित गुलि थाकुइ ! अथे हे तराईवासीतसें नं भारतय् तकं निगूगु भाय्कथं नाला मकाःगु हिन्दी भाय्यात नेपालय् नाला काये जिउ मजिउ बांलाक बिचाः यायेमाः। इमि थः थः खँ ल्हायेबलय् नाला कायेगु याःसा तक ल्याः मदयेफु। इमिसं नं सरकारी भाय्/माध्यम भाय्कथं अंग्रेजी भाय्यात हे नाला कायेमाः। थुकिं हे जक सकल नेपाःमितय् कल्याण जुइ ।

लिपतय्, भविष्यय् याकनं अंग्रेजी भाय् नेपाःया माध्यम/सरकारी भाय् जूगु सकस्यां स्वये खनेमा। थौंनिसें झी सकलें मानसिक रुपं तयार जुइ फयेमा। जनगणनाय् निगूगु भाय्कथं अंग्रेजी भाय् ल्ययेगु आँट याये फयेमा। थ्व हे सकल नेपाःमितय्गु आज्जु जुइमाः। आःयात थुलि हे !

More Stories Like this