समाज परिवर्तनय् वर्गसंघर्षया भूमिका

हस्तवहादुर केसी

विश्व सर्वहारावर्गया महान नेता भि.आई. लेनिनया कथं "वर्ग" धयागु मनूतय्गु व तःधंगु समूह खः । गुगु निश्चित ऐतिहासिक अवस्थाया उत्पादन पद्धत्ति थःगु दृष्टिकोणं उत्पादनया साधनतनाप स्वापूया मिखां श्रमया सामाजिक संगठनय् थःगु भूमिकाया दृष्टिं व परिमाणस्वरुप सामाजिक सम्पदाय् थःगु भाग कायेगु आकार व विधिया दृष्टिं छगुलिं मेगुली याइ । वर्ग मनूतय्गु उगु समूह खः, गुगुमध्ये छगुलि सामाजिक अर्थ व्यवस्थाया निश्चित पद्धत्तिया थःगु थाय्या हैसियतं मेगुया श्रम लुटय् यायेफु । लेनिनया थुगु परिभाषां छु स्पष्ट जुइ धाःसा निश्चित सामाजिक उत्पादन पद्धत्ति दुने दुपिं मनूत उत्पादनया साधनय् स्वामित्व, उत्पादन ज्याय् श्रम लगानी व उत्पादित वस्तुया हिस्सा व हिस्सा प्राप्तीया तरिकाया कारणं थीथी समूहलय् विभाजित जुइ । उगु समूह हे वर्ग जुइ । वर्ग विभाजनया उगु कारणतमध्ये नं उत्पादनया साधनतय्गु स्वामित्वय् न्ह्यसः हे प्रमुख न्ह्यसः खः, छम्ह धाःसा मेमेगु न्ह्यसःत उकिहे क्वछीगु जुइ । लेनिनया परिभाषा थ्व नं स्पष्ट जुइ कि वर्गतमध्ये छथ्वः मेपिनिगु श्रम लुटय् याइपिं व मेख्यपाखे वाध्यतावश थःगु श्रम मेपिन्त लुटय् याकी । थ्व निगू किसिमया वर्गतय्त मेगु शब्द धायेवलय् शोषक व शोषित वर्ग धाइ । हरेक वर्गीय समाजय् थुज्वःगु मू नं धाइ । दास समाजय् दास व दासयात सामन्ती समाजय् किसान व जमिन्दार वा सामन्त व पूँजीवादी समाजय् मजदुर व पूँजीपति समाजया आधारभूत वर्ग खः । समाजय् आधारभूत वर्गया अतिरिक्त गौण वर्गतय्गु नापं थीथी समूह व तह व तप्कात नापं दइ ।

वर्गिय समाजय् थीथी किसिमया वर्गत दयेधुंकाः इमिगु हित अहितय् विविधता दइगु स्वभाविक खः । हरेक वर्गं थःगु हित अहितय् ध्यान वीगु, माःगु पहल यायेगु नं स्वभाविक खः । थ्वहे वर्ग हितया कारणं थीथी वर्ग हितया कारणं थीथी वर्गतय्गु दथ्वी अन्तरविरोधत दनावइ । अथ्य दनावइगु अन्तरविरोधत निगू किसिमया जुइ । छगू आधारभूत व मेगु गौण । आधारभूत अन्तर विरोध शत्रुतापूर्ण व्यवहारं यायेफु । तर शत्रुतापूर्ण अन्तरविरोधया सामाधान धाःसा अथ्य जुइ फैमखु । उकिं शत्रु वर्गतय्गु दथ्वी द्वन्द्व वा संघर्ष जुइ । थः थःगु वर्गिय हितया नितिं उपिसं छम्ह मेम्हसिगु विरोधी वर्गतय्गु दथ्वी जुइगु थ्वहे द्वन्द्व वा संघर्षयात वर्ग संघर्ष धाइ । वर्गविभाजित समाजय् वर्ग संघर्षया यक्कों रुपत दइ, वैधानिक व अवैधानिक शान्तिपूर्ण व सशस्त्र, संसदीय व गैरसंसदीय, खुला व गुप्त, कानुन व गैरकानुन आदि । वर्ग संघर्षया थुपिं रुपतमध्ये गवले वर्ग संघर्षया छु रुपया प्रयोग यायेगु धयागु खँ परिस्थितिइ भर परेजुइ । वर्गिय हितया नितिं राज्यसत्ता कब्जा यायेगु संघर्ष वा वर्गसंघर्षया सर्वोच्च रुप खः । गुकियात क्रान्ति धाइ । राज्यसत्ता धयागु समाजया आर्थिक आधार प्रभुत्व जमय् याःगु वर्गं थःगु वर्गिय दमन व नियन्त्रण यायेगु राजनीतिक संगठन व शक्ति खः । राज्य व क्रान्ति धयागु विश्वय् नांदंगु सफूलिइ लेनिनं थुकियात वर्गिय दमनया ल्वाभः । खः व "असाध्य वर्गविरोधया उपज खः ।" धयादीगु दु । सामाजिक क्रान्ति धयागु समाजया उत्पादक शक्तिया विकासय् वाधक जूम्ह पुलांगु उत्पादन सम्वन्धयात वलपूर्वक चीकाः पुलांगु आर्थिक सामाजिक संरचनाया थासय् न्हूगु प्रगतिशील आर्थिक सामाजिक संरचनाया स्थापना यायेगु नितिं राज्यसत्ता कब्जा यायेत थथ्य क्वथ्याःगु प्रकृया खः । माःगु पूर्वाधारत परिपक्क मजुइकं सुयागुं मनोगत इच्छा वा चाहनां क्रान्ति पूवनी मखु । क्रान्तिया वस्तुगत व आत्मगत पूर्वाधारत दइ ।

क्रान्ति पूवंकेगु नितिं वस्तुगत पूर्वाधार उकियात धाइ, गन न्हूगु उत्पादन शक्ति व पुलांगु उत्पादन सम्वन्ध दथ्वीया द्वन्द्व, गुगु क्रान्तिया आधारभूत कारण खः, उगु चरम अवस्थाय् थ्यंगु दु । पुलांगु ढङ्गं शासक वर्गं शासन यायेत मफूगु व शासित वर्ग मवनेगु स्थिति कम सृजना जुइ । शोषित, पिडित जनतायात उत्पीडन व उकिया विरुद्ध संघर्ष यायेगु इमिगु चाहना व कृयाकलाप न्ह्यथनेवह जुइक अप्वइगु जुइमाः । क्रान्तिया नितिं आत्मसात पूर्वाधार उकियात धाइ, क्रान्तिकारी पार्टीं व उकिया नेतृत्वदायी भूमिकाया विकास जूगु जुइमाः । क्रान्तिकारी वर्गय् पुलांगु सत्तायात ध्वस्त यानाः न्हूगु सत्ता कायम यायेफैगु क्षमताया विकास जूगु जुइमाः । मानव समाजय् मू रुपं स्वंगूकथंया संघर्षत जुयाच्वंगु दु १) वर्ग संघर्ष, २) उत्पादन संघर्ष व ३) वैज्ञानिक प्रयोग वा आविस्कारया नितिं संघर्ष । थुपिं स्वंगूकथंया संघर्षया इतिहास हे मानव जातिया वा मानव समाजया इतिहास खः । मनूतय्सं समाजय् दुगु उत्पादन ज्या यानाच्वंगु जुइ, उकिया परिमार्जनया नितिं निरन्तर पहल यानाच्वंगु जुइ । थथ्य यायेवलय् मनूत छख्य प्रकृत्ति नाप ल्वानाच्वंगु जुइ व यक्कों खोजविन, अध्ययन, अनुसन्धान, आविस्कार व प्रयोग यानाच्वंगु जुइ धाःसा, मेख्य मनू मनूया दथ्वी द्वन्द्व व एकता न्ह्यानाच्वंगु जुइ । उत्पादनया साधनतय्त स्वामित्वया कारण समाजय् वर्गतय्गु उदय् जुइ धुंकाः उपयुक्त द्वन्द्व व एकतां वर्ग संघर्षया रुप काइ । सत्ता व शक्तिइ दुपिं वर्गं वैज्ञानिक प्रयोग, आविस्कारया उपलब्धित व उत्पादन संघर्षया प्रतिफलत फुक्कसित थःगु हितय् प्रयोग यायेत स्वइ व उगु निगुलिं क्षेत्रय् हस्तक्षेप याइ । उगु झ्वलय् वर्गसंघर्ष चर्कय् जुइ । उगु वर्ग संघर्षं हे मेमेगु फुक्ककथंया संघर्षयात नियन्त्रण याइ । उकिं वर्गसंघर्षय् गुम्हय्सिगु नियन्त्रण जुइ मेगु फुक्क क्षेत्रय् नं उयागुहे नियन्त्रण जुइ । यदि समाजया प्रगतिशील व परिवर्तनकामी वर्गया नियन्त्रण जुल धाःसा समाज विकासया गति न्ह्यःने वनी । अथ्य मजुल धाःसा प्रतिगामी वा प्रतिकृयावादी वर्गया नियन्त्रण जुल धाःसा समाज विकासयागति अवरुद्ध जूवनी । तर व अवरुद्धता स्थायी धाःसा जुइमखु । वर्ग संघर्ष हानं हानं चर्कय् जुइ व अन्ततः समाजयात सकारात्मक दिशाय् न्ह्यःने वनी । मेमेगु संघर्षत नं वहे वर्गसंघर्षं क्वछीगु दिशाय् न्ह्यःने वनी । उकिं वर्गीय समाजय् वर्गसंघर्षया मू रुप व समाज परिवर्तन वाहकया रुपय् च्वनी । थुकियातहे कार्लमाक्र्सं व फेडरिक एंगेल्सं थौं तक्कया फुक्क च्वयातःगु इतिहास वर्ग संघर्षया इतिहास खः धयादीगु खः ।

More Stories Like this