नेतात रुपान्तरण मजूगुया लिच्वः

श्रीकृष्ण महर्जन

संविधानसभाया मूमू स्वंगू राजनीतिक दल माओवादी, कांग्रेस व एमाले दथुइ स्वला दुने न्हूगु संविधानया मस्यौदा जनताय् यंकेगु, शान्ति प्रक्रिया पूवंकेगु थेंज्याःगु तसकं महत्वपूर्णगु विषय दुथ्याकाः जूगु न्यागू बुँदे सहमति गुकथं कार्यान्वयन याइ धकाः जनतां स्वयाच्वंगु दु। दलया नेतातय्सं सहमतिया नामय् सहमति जक यायेगु अले कार्यान्वयन मयायेगु पहःयात आम जनतां कुंखिनाच्वंगु दु ।

आः वयाः स्वंगू दल जक मखु मेमेगु दल दुनेया अवस्था स्वल धाःसां दल दुने हे ल्वापु व आन्तरिक विवाद झन झन तच्वया वनाच्वंगु दु। छगू पार्टीं मेगु पार्टीप्रति विश्वास मदुगु जक मखु थःगु हे पार्टीया नेताप्रति तकं विश्वार म्हो जुया वंगु अले शंका याना हयाच्वंगु दु। अले वहे दलतय्गु अवस्थाय् दुने विदेशीतय्गु चलखेल झन तच्वया वयाच्वंगु दु। प्रत्येक धइथें दल दुने अन्तर्राष्ट्रिय दृष्टिकोणं विभाजित अवस्था दु। अले छगू हे पार्टीया छगू गुटं त्याकल धाःसा मेगु गुटं बुत धकाः तायेकेगु यानाच्वंगु दु। सरकार निर्माणया सवालंनिसें दलतय् दथुइ जुइगु सम्झौताय् तकं दलया नेतातय्सं उकथं थुइका हयाच्वंगु दु। अले थःथःगु कथं ब्याख्या याना वयाच्वंगु दु। दलतय्गु अवस्था थथे जूगु धइगु नेपाःया राजनीति तसकं तरल अवस्थाय् लानाच्वंगु नापं छुं छुं मनूतय्गु ल्हातय् जक निर्णायक शक्ति जुयाच्वंगुलिं ब्वलंगु शक्ति संघर्षया लिच्वः खः धकाः धाये फइगु अवस्था दु ।

थ्वहे झ्वलय् संविधानसभाया दकलय् तःधंगु दल नं थ्वहे ल्वचं थियाः समस्याग्रस्त जुयाच्वंगु टिप्पणी जुयाच्वंगु दु। देय्या प्रमुख राजनीतिक दलया ल्याखं माओवादीया निर्णय नापं ज्या याइगु पहलं यानाः देशय् हे लिच्वः लाइगु स्वाभाविक हे खः। १० दँ तक सशस्त्र विद्रोह याना वःगु दलया ल्याखं नं माओवादी पार्टीं छु गज्वःगु निर्णय याइगु खः उकिया अधारय् देशय् लिच्वः लानाच्वंगु दु। जनयुद्ध याःगु इलय् माओवादीया मूल रुपं केन्द्रिकृत सांगठनिक संरचना खःसा आः जनवादी केन्द्रियता धकाः केन्द्रिकृत कथंया संरचनायात �यासुका यंकाच्वंगु सकसिनं महसुस याःगु खः। संविधानसभाया चुनावय् दकलय् तःधंगु दलया रुपय् स्थापित जुयाः विशेष यानाः तत्कालिन एकताकेन्द्र मसाललिसे एकता याये धुंकाः लिपांगु इलय् माओवादी दुने लाइन संघर्षया खँय् नेतातय् दथुइ ब्यापक रुपं सहलह ब्याकाः आवंलि 'विचारय् अनेकता ज्या यायेगुली एकरुपता' धइगु लाइन पारित याये धुंसांनिसें नेतातय्सं न्ह्यःनेलाःथे न्ववायेगु यानाहःगु खने दत। पार्टीया शीर्ष नेतातय्सं हे न्ह्यःनेलाःथे सार्वजनिक रुपं न्ववायेगु नापं छम्ह नेतां मेम्ह नेतायात लाक्वपाक्व धायेगु जक मखु छगू पक्षं मेगु पक्षयात ज्यान हे कायेगु तकया ख्याच्वः बीगु घटनाक्रम विकसित जूगुलिं आम नेपाःतय्सं दुःख महसुस याःगु दु।'विचारय् अनेकता ज्या यायेगुली एकरुपता'या लाइन कथं नेतातय्सं थःथःगु कथंया अभिब्यक्ति ला बिल तर ज्या यायेगु सवालय् एकरुपता धाःसा खने मंत। ज्या यायेगुली एकरुपता मदुगु धइगु पार्टीया लाइन कथं थःथःगु स्वार्थया निंतिं जक ज्या यानाच्वन धाःसां पाइ मखु। यदि ज्या यायेगुली एकरुपता दुगु खःसा माओवादी पार्टीं विद्रोहया लाइन बहुमतं पास याःगु इलय् विद्रोहया निंतिं माःगु कथं तयारी जुइमाःगु खः अथे मजुल। अले आः शान्ति व संविधानया लाइन बहुमतं पारित यायेधुंकाः नं शान्ति व संविधानया निंतिं हे एकरुपताय् ज्या यायेमाःगु खः अथे नं ज्या मजूगु खने दत। इलय् ब्यलय् कचमच पिहां वयाच्वंगु नापं कार्यकर्ता तकं गुटबन्दीइ लगे जुयाच्वंगु खने दत। कार्यकर्तातय्सं शान्ति व संविधानया लाइन पास यायेमाःगु इलय् विद्रोहया लाइन पारित यात अले विद्रोहया लाइन पारित यायेमाःगु इलय् शान्ति व संविधानया लाइन पारित याःगुलिं हे माओवादी दुने समस्या ब्वलंगु खः धकाः तकं धायेगु याना हयाच्वंगु दु। उलि जक मखु विद्रोह यायेगु धकाः लाइन पारित याःगु इलय् विद्रोहया तयारी मयायेगु अले आः शान्ति व संविधानया नितिं न्ह्याः वनेगु इलय् विद्रोहया खँ ल्हाना जुयाच्वंगुलिं हे माओवादी दुने तःधंगु समस्या ब्वलनाच्वंगु खः धायेछिं। थ्व धइगु मार्क्सवादया सिद्धान्त कथं विचारय् अनेकता ज्या यायेगुली एकरुपतायात नेतातय्सं आत्मसात यानाः न्ह्याः वने मफुगु नापं दलया दुने गुटयात जक प्राथमिकता बीगु यानाहःगुलिं हे समस्या ब्वलंगु खः। यदि लाइन संघर्षया नामय् उज्वःगु गुटयात प्राथमिकता बियाच्वन धाःसाः कन्हय् वनाः गुटया माध्यमं हे म्वाःमदुगु ज्या यायेगु निंतिं गुटया नेता कार्यकर्तायात संरक्षण यायेगु निसें म्वाः मदुगु ज्या यानाः सुरक्षित जुइगु थाय्या रुपय् विकास जुया वनी मखु धकाः धाये फइगु अवस्था मदु ।

कम्युनिष्टतय्सं मार्क्सवादी सिद्धान्त धकाः 'एकता-संघर्ष-रुपान्तरण'या नीतियात नाला वयाच्वंगु खः। तत्कालिन अवस्थाय् नेकपा (माले) नं एमाले जुयाः न्ह्याः वंगु झ्वलय् एमालें एकता-संघर्ष-रुपान्तरणया सिद्धान्तयात हाकुतिनाः एकता-संघर्ष-सम्झौता व समन्वयवादय् वंगुलिं हे संसदीय पार्टीया रुपय् हिलावंगु खः धकाः स्वयं एकीकृत माओवादीया नेतातय्सं इलय् ब्यलय् धायेगु याना वयाच्वंगु खः। जनयुद्धया इलय् एकता-संघर्ष-रुपान्तरणया सिद्धान्तयात पालना याना वयाच्वंगु खःसा आः वयाः स्वयं एकीकृत माओवादी दुने नं थ्व हे एकता-संघर्ष-रुपान्तरणया सिद्धान्तयात पालना यायेगु सवालय् हे समस्या ब्वलंगुलिं पार्टी दुने समस्या झन झन तच्वयावःगु खनेदु धकाः अःपुक हे धायेछिं।एकता व संघर्षयात ला माओवादीया नेतातय्सं स्वीकार यात तर रुपान्तरणयात स्वीकार याये मफुगुलिं हे आःया अवस्थाय् माओवादी दुने समस्या ब्वलना वयाच्वंगु खः। रुपान्तरण धायेबलय् दकलय् न्हापां पार्टीया शीर्ष नेतात हे रुपान्तरण जुइमाः अनं लिपा जक क्वय्या तहयापिं नेतात जुजुं कार्यकर्तात रुपान्तरण जुइगु खः। यदि माओवादी दुने नेतात रुपान्तरण जुइ मफुत धाःसा व सम्झौतावाद बाय् समन्वयवादय् वनीगु स्वाभाविक हे खः। देय्या दकलय् तःधंगु दल जक मखु नेपाःया आदिवासी जनजाति, दलित, मधेसी, मुस्मां नापं राज्यपाखें बहिष्करण लाकातःपिं समुदायया आवाज जनयुद्धंनिसें ल्ह्वना वयाच्वंगु माओवादी पार्टी हे एकता-संघर्ष जुयाः समन्वयवाद व सम्झौतावादय् वन धाःसा नेपाःया नितिं व नेपाःमि जनताया नितिं नं छगू दुर्भाग्य जुल धकाः तायेके मालीगु अवस्था वइ। उकिं माओवादीया नेतातय्सं थःपिंत गबलय् रुपान्तरण याइगु खः व धाःसा स्वयेगु ल्यं हे दनि ।

More Stories Like this