म्हग्स, जनता व नेता

नर्मदेश्वर प्रधान

खँयाखँय्
फोन वइ। ल्ह्वने। रामेश्वरया जुयाच्वन। रामेश्वरया फोन वइ। जि कातुमतु काइ। वं न्ह्याबलें फोन यानाच्वनी। जिं गबलें मयाना। वं धाइ। न्यंकी। "जिं जक फोन यायेगु ला? छं याये मजिउ ला?" खः। जिं नं यायेमाःगु। याये फइ मखु। उगुंथुगुं ज्याय् तक्यनी। वयागु फोन वइ। जिं हायेके। "का जिं छंत फोन जक यायेत्यनागु। छं हे यात का। जिल का।" जिं थःगु खँ द्यःने लाके। त्याके ।

रामेश्वरलाल स्कूलया पासा। वयागु पुलांगु छेँ। जिगु छेँ। छगू हे त्वालय्। न्हापा सदां नाप लानाच्वनी। उबलय् ल्याय्म्ह तिनि। पासापिं सदां नाप लाइ। सकसियां छेँ अनसं अनसं। नाप लाये अःपुइ। थौंकन्हय् अथे मखु। गुम्हं गन। गुम्हं गन। उमेर वनेधुंकी। थाय्बाय् उखेथुखे लाइ। चिचाः दनी। पासापिं नापलाये अःपुइ मखु। गबलें गबलें जक नापलाइ। नाप लायेगु फोनय् जक सम्भव जुइ।
ई। सदां उथें हे जुयाच्वनी मखु। उमेर वनी। ज्यां निवृत्त जुइ। अफिस वने माली मखु। थौं परिवारया बनावट पायेधुंकी। संयुक्त परिवार विघटन जुइ। परिवारया आकार चीधनावनी। संरचना कय्कुनी। पुलांगु चुक, बाहा, बही दुनेया जीवन झिझां दनी मखु। गुलजार जुयाच्वनी। सुं न सुं दयाच्वनी। याकःचा तायेकेम्वाः। चुक, बाहा, बही, देगः, दबू। थुपिं दुगु थाय्या जीवनशैली न्ह्याइपुइ। म्हाइपु लंके फइ। पासापिं। जःलाखःला मुने दइ। ई न्ह्याइपुक्क छ्याये दइ। उलि याकःचा अनुभव याये माली मखु। शुन्य तायेके माली मखु ।

थौंकन्हय्। चाःहिउ वने। पुलांगु त्वाःत्वालय्। फल्चात खनी। पुचः पुचः वृद्धत मुनाच्वनी। विशेष यानाः कृषक वर्ग। फल्चाय् मुनेगु चलन अझं दनि। बाहा, बही, फल्चा, देगः, दबुली सकलें मुनी। खँल्हाबल्हा याइ। थ्व संस्कृति, जीवनशैली। उमेर वंपिंत थ्व तःधंगु राहत जुइ। वृद्धवृद्धात थज्याःगु माहोलय् याकःचा लाइ मखु। इमि मन तयेथाय् दइ ।

थौंया जीवनशैली हिली। आधुनिक। न्हून्हूगु विकास खनेदइ। न्हून्हूगु वस्तीतय् संरचना। वैयक्तिक अभिरुचिकथं न्ह्याइ। बाहा, बही, चुक, ननि, फल्चाया दर्शन थौंया वस्ती संरचनाय् अभाव जुइ। आधुनिक वस्ती मनू दइ। तर आत्मियता दइ मखु। छेँ दइ तर स्वापू दइ मखु। जीवन व्यक्ति घेराय् सीमित जुइ ।

रामेश्वर तापाक्क च्वं वनी। छुं दँ न्ह्यः वया कलाः मदइ। वया जीवन ह्वाङ्ग जुइ। काय् भौ दु। अफिसय् वनी। न्हिछि व याकःचा छेँय् लाइ। छेँ दुने तालं ग्वयाः च्वनी। पासापिं नापलानाच्वने दुगु मखु। ई छ्याये थाकुइ। म्हाइपुइ। टि.भि. गुलि स्वये? रेडियो गुलि न्यने ! गुलि द्यने ! पासापिंत फोन याइ। ज्वःलिंज्वःपिं पासापिं। रामेश्वरलालं फोनं धया हइ "स्व ! पासापिंत फोन याये। भिंगु, न्ह्याइपुगु खँ न्यने दइगु मखु। गुम्हेसियां धया हइ, जिगु पुलि ला खत्तम। पिहां वये थाकुल। गुलिस्यां कना हइ, गंगालाल अस्पतालय् वना वइगु। स्वास्थ परिक्षण यायेत।" रामेश्वरं पासापिंलिसे फोनय् जूगु खँत कना हइ। थःगु खँ नं कनी। स्व ले ! आकाझाकां जिगु मिखा बुलुया वन। आँखा अस्पतालय् क्यना वया।" वयागु खँत न्यने। नुगः चिंक मिनी। मती लुइ। उमेर वंकाः खँल्हाबल्हाया विषय थज्याःगु हे मखा जुइ। ल्याय्म्ह बैसय् थें रसबसया खँ ल्हाये। गन दइ ! खँ ल्हानां ल्वइ नं मखु ।

रामेश्वरलाल लुमंके। छता खं नुगलय् थी। वया बाज्यःगु उमेर। खः व ल्याय्म्ह मखु। बुरा नं मखुनि। व जीवनया मझधारय्। वया कलाः सी। व न वारी न पारी जुइ। वया बिजोग जुइ। व न ख्वये फइ न न्हिले फइ। रामेश्वर नुगलय् याकःचा लाइ। काय-भौ नं स्वइ। तर......। इपिं न्हिछिं छेँय् च्वने लाइ मखु। ज्याय् वनी। न्हिछिं सुं दइ मखु। काय्या इहिपा जुइ। प्यदँ फुइ। छय् दुगु मखु। रामेश्वरलालं आश त्वःती। दिक्क चाइ। छय् छम्ह दुसा जिउ। वया धुन जुइ। थौंकन्हय् ई पायेधुंकल। ब्याहा यायेवं मचा दइ। दयेमाः। दयेकी। धाये फइ मखु। न्हापा-न्हापां मचा दयेकेगु द्यःया भरोसाय्। दयेमाःसा तुरुन्त दइ। अले, आसे। धाये लाइ मखु। थौंकन्हय् अथे मखु। मचा दयेकेगु निम्हतिपूया ल्हाती। सरसल्लाहकथं जुइ। पनेफु। गनेफु। न्यादँ लिपा तिनि रामेश्वरं छय् खनी ।

न्यादँ लिपासां रामेश्वरया छय् दइ। वयात न्ह्याइपुइ। ई छ्याये अःपुइ। फोनं बाल लीलाया गफ कना हइ। "छय् न्याला दत। स्कूलय् तये धुन।" रामेश्वरं कना हइ। "न्याला तिनि, गय् स्कूलय्?" जि अजुचाये। न्यने। रामेश्वरं गर्व याइ। धया हइ। छय् स्कूलय् निदँ लिपा तिनि वनी। सीट रिजर्भ जक याना तयागु। सीट काये थाकु। कायं पावर लगे यानाः जक काये फुगु। निदँ लिपाया सीट फुक्क फुइधुंकल। छय्यात निदँ न्ह्यः स्कूलय् थाय् बुकिङ्ग यानागु खँ रामेश्वरं कना हइ। मती वइ। छु जूगु थ्व ! आः ब्याहा याये न्ह्यः हे मचातय् लागि स्कूल बुकिङ्ग यायेमाःगु ई वइ। नुगः खिन्न जुइ। गज्याःगु निकृष्ट व्यापारी चलाखी थ्व। देश थज्याःगु हे क्रुरचलाखीं प्रभावित जुयाच्वन। अनुभूत जुइ।
रामेश्वरलिसे फोनं खँ ल्हाल्हां वने। वयात धाये "थौं जेष्ठ १५ गते। संविधानसभायात रिचार्ज याःगु खँ गय् न्ह्यमथने?" पासायात जिं राजनीतिपाखे साले। राजनीतिया खँ ल्हायेवं पासाया पारु थहां वनी। जागे जुइ। "राजनीतिया खँ न्ह्यथनेमते। जिं अखबार मस्वये धुन। रेडियो मन्यनेधुन। टि.भि. मचायेकेधुन।" पासां छगू रोचक घटना कनी। छम्ह नांजाःम्ह नेतां (वं नां कनी। तर थन जिं नां न्ह्यथने मखु) पासां धाइ। "जिं व नेतायात थौं मौकाय् खूब लाकामं च्वाना। प्यंका। तर वया बुलेटप्रुफ जाकेट दु खनी। वइत ला टिक्क नं ममी। अःखः जिगु हे तुति स्याइ।" पासाया खँ न्यने। गजब जुइ। अपाय्धंम्ह नेतायात वं गय् प्यंकल जुइ। सम्भव हे मदु। पासाया खँ फय्गं थें ताइ। हानं मती वइ। रामेश्वर मखुगु खँ ल्हाइम्ह मखु। वं धात्थें नेतायात प्यंकल जुइ ला? जिं रामेश्वरयाके न्यने "छंगु खँ धात्थें खःला? म्हग्सय् लाकि छु?" जिं हायेके। "खः धया। साप जुइक प्यंकां ला जि खातं छग्वाराचिंक कुतुं वल। जिगु म्ह छम्हं स्यात।" रामेश्वरया खँया रहस्य थुल। मनोवैज्ञानिक फ्राय्ड लुमन। विपनाय् पूंमवंगु इच्छात सपनाय् पूवनी। वया उक्ति लुमनी। पासाया म्हग्सया अर्थ थुइ। देश थौं विकराल स्थितिइ दु। निरीह जनतां त्रुर नेतातय्त थःथःगु म्हग्सय् गुलि प्यंकू जुइ ! ग्वाराग्वाराचिंक प्यंकाः थःगु अतृप्त इच्छात गुलि पूवंकू जुइ ! विपनाय् मफुसां, सपनाय् सन्तोषया सासः गुलि ल्हाः जुइ ! जितः सकसियां म्हग्सय् दुहां वने मास्तिवइ ।

More Stories Like this