नेपाःमि बौद्धतय् मौलिक धर्म अभ्यास-न्हिकं

तीर्थरत्न शाक्य

नेपाःगाः बज्रयानी बौद्धपिनि केन्द्र खः। अथे ला थन श्रावकयान व महायानया प्रभाव नं गाक्कं खनेदु। फुक्क धइथें नेवाः बौद्ध समुदाय दुने बज्रयानी बौद्ध सिद्धान्तं बिउकथं बुसांनिसें सीधुंकाः तकया सम्पूर्ण कर्मकाण्ड यायेगु परम्परा दु। उलि जक मखुसें नखः, चखः, धार्मिक गुथि, फर्मास पूजा नं बज्रयानी परम्परा अनुसार हे यायेगु चलन दु। बज्रयानी बौद्ध धर्मय् स्वया यंकल धाःसा थुकी ज्ञान, विज्ञान, भक्ति, संस्कृति, कला, बास्तुकला सकतांया सम्मिश्रण खंकेफु ।

बज्रयान बुद्धधर्म ब्यबहारिक अभ्यासमुखि धर्म (Practice Oriented Buddhism) खः। न्हियान्हिथं धर्म अभ्यासया रुपय् छुं न छुं क्रियाकलाप यायेमाःगु परम्परा दु। गथेकि- पूजा, पाठ, मन्दिर भ्रमण, योग, ध्यान, जप आदि। थुपिं मध्ये न्हापांनिसें अति लोकंह्वाःगु छगू धार्मिक अभ्यासया नमूना न्हिकं खः। भगवान बुद्धया मूल उपदेश हे अकुशल कर्मं तापानाच्वनेगु, कुशल कर्म फयांफछि अप्वः यायेगु व मनयात स्वच्छ व निर्मल याना तयेगु खः। बुद्धया उपदेश व सिद्धान्तयात वास्तविक जीवनय् छ्यलाः सम्पूर्ण तृष्णायात क्षय मयाःतले सुं नं मनू निर्वाण तक थ्यंके फइ मखु धइगु बौद्धतय् विश्वास खः। थुकिं हे जक जीवनय् लौकिक सिद्धि प्राप्त जुयाः सांसारिक दुःखं नं मुक्त जुइ फइ। थुकिया लागि हे न्हिकं यायेगु याना वयाच्वंगु खनेदु ।

नेपाःया बज्रयानी बौद्धपिनि न्हिथं ख्वाः सिले धुनेवं छुं नये न्ह्यः न्हिकं कुथी (आगं क्वथाय्) च्वनाः घौछि बाघौ न्हिकं यायेमाःगु नियम दु। न्ह्याक्व हे लिमलाःगु ज्या दुसां नं न्हिथं त्वःमफिक न्हिकं यायेगु याना वयाच्वंगु खः। न्हियान्हिथं यायेमाःगु कर्म जुयाः हे थुकियात न्हिकं धाःगु खः। न्हिकं याये धुनेव तिनि मेमेगु लौकिक ज्याखत याइ ।

नेपाःया बौद्धतय्सं न्हिकं यायेगुयात तच्वःगु श्रद्धा, आस्था व गौरब तया वयाच्वंगु दु। परदेश वनाच्वंगु इलय् नापं त्वःमफिक न्हिथं न्हिकं यायेगु याइ। परदेशय् थःगु छेँ थें बांलाक पूवंक न्हिकं यायेत अनुकूल मजूसां खुसि सिथय्, देगः वा चैत्य न्ह्यःने, सिमाक्वय् वा एकान्तगु थासय् च्वनाः जूसां न्हिकं याइ। अले तिनि जलपान भोजन आदि ग्रहण यायेगु याइ। थुगु कथं आस्थापूर्वक न्हिकं अभ्यास याना वयाच्वंपिं जन समुदाय धइपिं विशेष यानाः बज्राचार्य, शाक्यभिक्षु व उराय् खः। नेपालय् बज्रयान बुद्धधर्म म्वाकातयेगुली थुमिगु हे विशेष योगदान दयाच्वंगु खँ नं थन न्ह्यथने बहः जू। मेगु जातिखय् चित्रकार (पुं) व थँबहीया पःमां भाजुपिंसं नं न्हिकं यायेगु याना वयाच्वंगु दु, अले बज्रयान बुद्धधर्मयात तिबः बिया वयाच्वंगु च्वछायेबहःगु परम्परा खः ।

न्हिकंया क्रमय् यायेगु क्रियाकलाप धइगु पूजा, पाठ, जप, तप, योग, ध्यान, प्राणायाम आदि खः। अथेसां मूलत मन्त्र जप हे खः। मनयात दुषित बिचारपाखें रक्षा यायेगु प्रक्रिया मन्त्र जप खः। मनयात बल्लाकाः उच्च मानसिक शक्ति हासिल यायेत मन्त्र जप यायेगु खः। मन्त्र जप ठीक ढंगं यात धाःसा जीवनय् ऋद्धि सिद्धि तक नं लाभ याये फइ धइगु बिश्वास दु। थुकिं यानाः बांलाःगु ज्या यायेगु बखतय् खने दयेक व खने मदयेक वइगु बाधा ब्यवधानतय्त मदयेका छ्वये फइ धइगु नं बिश्वास दु ।

न्हिकं छगू प्रकारया ध्यान खः। मनया क्लेशयात ज्ञानया लखं सिलाः मदयेका छ्वयेगु व मनयात शुद्ध व निर्मल यायेगु प्रक्रिया खः। मन निर्मल जूसा तिनि झीके च्वंगु बुद्धबीज अंकुरण जुइगु ह्वःताः चूलाइ। भगवान बुद्धं मनयात अतिकं महत्व बियाबिज्याःगु खँ धम्मपदय् उल्लेख जुयाच्वंगु दु। थ्व संसारय् मन हे मुख्य खः। थ्व सम्पूर्ण संसार मनं ब्याप्त खः। न्ह्याथासं मन हे न्हापलाक्क न्ह्यब्वां वनीगु खः। भिंगु मनं खँ वा ज्या याःम्ह मनूया लिउलिउ थःगु किपालु थें सुख वइ, मभिंगु मनं खँ वा ज्या याःम्ह मनूया लिउलिउ गाडा सालीम्ह द्वहंया लिउलिउ घःचाः तुला वइ थें दुःख वइ। द्यःपिं नं मनं हे उत्पन्न जुइगु खः। दानव दैत्यत नं मनं हे उत्पन्न जुइगु खः। न्हिकं यायेगु धइगु नं मनं उत्पन्न यानापिं द्यःतः लुमंकाः थःके दैवी गुणत बिकास याना यंकेगु अभ्यास खः ।

न्हिकं यायेगु धइगु शारीरिक व मानसिक रुपं स्वस्थ जुइगु खः। मनं शुभ चिन्तन याये फःसा स्वस्थ जुइ। शरीर व मन स्वस्थ जूसा तिनि बोधिचित्त उत्पन्न याये फइ। अले बोधिसत्व चर्या यानाः देश व समाजयात नं भिंकेगु ज्याय् तिबः बी फइ ।

न्हिकं यायेगु धइगु मन एकाग्र यायेगु खः। चञ्चल मन कमजोर मन खःसा एकाग्र मन शक्तिशाली मन खः। मन्त्र जपया माध्यमं मन एकाग्र याये फःसा थाकुगु ज्या नं अःपुक हे पूवंके फइ। माकः थें उखेंथुखें ब्वांब्वां जुइगु मनयात छगू थासय् चिना तयेगु छगू अःपुगु माध्यम मन्त्र जप खः ।

आध्यात्मिक उन्नतिया लागिं न्हिकं अति आवश्यक जुयाः हे झी पुर्खापिंसं थः मस्तय्त ल्याय्म्ह ल्यासेया बैश थ्यनेवं हे बज्राचार्य गुरुपाखें न्हिकं बीकाः अभ्यास याकातःगु खः। थौंकन्हय् थुकियापाखें फाइदा काये मफुगु धइगु थुकिया प्रति बिश्वास मदयाः व थुकिया प्रति गम्भिर मजुयाः खः। बिधि पूमवंक याइगु जूगुलिं गुलि फाइदा वयेमाःगु खः उलि फाइदा काये मफयाच्वंगु खः। बुद्ध धर्मय् मूलत स्वता चीजया अभ्यास यायेमाः। व खः- शील, समाधि व प्रज्ञा। न्हिकं प्रक्रियायात स्वया यंकल धाःसा थुपिं स्वतां दुथ्यानाच्वंगु खंके फइ ।

न्हिकं धइगु आधिकारिक गुरुपाखें ग्रहण यानाः आजीवन अभ्यास यायेमाःगु प्रक्रिया खः। नियमपूर्वक व नियमित रुपं यात धाःसा थुकियापाखें अवश्य फाइदा काये फइ। थुकिं लौकिक जीवनय् कार्यक्षमता बृद्धि जुइसा अकुशल कर्मपाखें तापायेगु अभ्यासं यानाः सुख शान्ति लाभ याये फइ। अले परलोक सुधार जुइगु ला जु हे जुल। न्हिकं बीगु क्रमय् दकलय् न्हापां गुरुं शिष्ययात त्रिशरण गमन याकाः पञ्चशील प्रदान याइ। अले झिगू अकुशल कर्म त्वःताः कुशल कर्म यायेगु शिक्षा बी। अले बोधिज्ञान प्राप्त यायेगु हे मनुष्य जीवनया छगू जक लक्ष्य खः धइगु खँ शिष्ययात थुइके बीत अले बुद्धया मूल उपदेश व दर्शन थुइका बीत व मन्त्रया महिमा म्हसीका बीत धर्मोपदेश बी। अनंलि गुरुं शिष्यया न्हाय्पनय् मन्त्र कनी। बांलाक मथूतले, थःथम्हं तुं शुद्ध जुइक धाये मसःतले मन्त्र ब्वनेगु स्यना बी। शिष्यं गुरुया प्रति आभार ब्यक्त यासें यथाश्रद्धा दक्षिणा अर्पण याइ। मन्त्र हरबखत गोप्य याना तयेमाः। मेपिंत कने नं मजिउ। मेपिंसं तायेक तसलं ब्वने नं मजिउ ।

थ्व न्हिकं बीगु धइगु बौद्ध संस्कार बीगु खः। जीवनय् शील, समाधि व प्रज्ञाया अभ्यास यायेगु लुखा चायेका बीगु खः। मनय् बोधिचित्त उत्पन्न यानाः देश व समाजयात उपकार जुइगु ज्या यायेत मानसिक रुपं तयार जुइकेगु खः। बज्राचार्य समुदाय दुने काय्मस्तय्त प्रब्रज्या संवर (बरे छुइगु) इलय् आचार्याभिषेक बियाकथं न्हिकं नं बीगु याइ। तर मिसा मस्तय्त व शाक्य, उदाय् आदि समुदायया काय्मस्त व म्ह्याय मस्तय्त इहिपा जुइ न्ह्यः हे छगू भिंगु दिन ल्ययाः न्हिकं बीगु याइ। हरेक धर्म समुदाय दुने थःथःगु किसिमं न्हिथं धर्म अभ्यासया रुपय् पूजा, पाठ, प्रार्थना आदि यायेगु चलन दु। बज्रयान बुद्धधर्मय् न्हिकंया रुपय् थ्व अभ्यास याना वयाच्वंगु दु। थुकियात बांलाक सीकाः थुइकाः याना यंके फत धाःसा ब्यक्तिगत जीवनय् जक मखु सामाजिक व राष्ट्रिय जीवनय् नं तःधंगु योगदान यानायंके फइगु खँ सकसिनं वाःचायेकेमाः ।

थौंकन्हय् छखे आधुनिकताया प्रभाव व ब्यस्त जीवन शैलीं यानाः आधुनिक पुस्ताया ल्याय्म्ह ल्यासेपिंसं न्हिकंया महत्वयात थुइके मफया वनाच्वंगु खनेदुसा मेखे थःगु मौलिक धर्म व संस्कृतिया महत्व बारे जागरण हयेगु कुतः नं सचेत जनसमुदायपाखें थीथी संघसंस्था मार्फत जुया वयाच्वंगु दु। थुकिया छगू दसु नेपाल परम्परागत बौद्धधर्म संघ खः। यलया नकबहिली मू ज्याकू दुगु थुगु संस्थाया शाखात येँ, ख्वप, किपू व अमेरिकाया मेरिल्याण्डय् चालाच्वंगु दु। येँया गुणाकर महाबिहार (छुस्या बाहाः) य् च्वंगु शाखां शनिवाःपतिकं बौद्ध स्तोत्र पाठ, षडक्षरी मन्त्रध्यान, बौद्ध प्रवचन आदि ज्याखँ न्ह्याकाच्वंगु दुसा इलय् ब्यलय् बाहाःबही व धार्मिक स्थलय् वनाः पूजा, पाठ, ध्यान, जप याः वनेगु याना वयाच्वंगु दु। उलि जक मखसें दीक्षा अभिषेक, सप्तबिधानुत्तर पूजा ध्यान आदि ज्या नं न्ह्याका वयाच्वंगु दु। थ्वहे झ्वलय् आः वइगु २०६८ जेठ २१ गते शनिवाः कुन्हु बज्राचार्य गुरु डा. नरेशमानपाखें न्हिकं दीक्षा बीगु ज्याझ्वः नं दु गुकी इच्छुकपिंसं ब्वति नं कायेफु ।

More Stories Like this