आःया संकट माओवादीया खः

नरेशवीर शाक्य

मुलुकय् ब्वलनाच्वंगु राजनीतिक अवस्थाया नियति छु खः धयागु उत्सुकता राजनीतज्ञतय्के जक मखु, सर्वसाधारण नागरिकतय्के नं उलि हे ब्याप्त जुयाच्वंगु दु। देय्या राजनीतियात थःगु पतिंचाय् प्याखं हुइके थें हुइकाच्वंपिं स्वंगू राजनीतिक पार्टी एनेकपा माओवादी, नेपाली कांग्रेस व नेकपा एमालेया चतुर राजनीतिज्ञतय्सं थःगु ल्हातय् मौका लायेवं हे छम्हेस्यां मेम्हेसित बाम्हय् कायेगु ज्या मुलुकया अन्तरिम संविधान च्वयेगु इलंनिसें हे याना वयाच्वंगु खः। दछि न्ह्यः संविधानसभाया ई तनेमाःगु इलय् दकलय् सशक्तकथं विरोध याःम्ह एनेकपा माओवादी आःया इलय् संविधानसभाया ई तनेगु निंतिं ज्यान प्राणया कुतः यानाच्वंगु दु। न्हापा ई तनेगु स्थिति व आः ई तनेमाःगुया स्थितिइ खास छुं हिउपाः वयेमफुसां राजनीतिया खेलाडीत हिलेवं सुनां सुयात कायेगु धयागु न्ह्यसः जक ब्वलनाच्वंगु अनुभव छथ्वः राजनीतिक पण्डिततय्गु दु। छुं नं कथं सविधानसभाया ई तनेगु ज्या जुइ धयागु अनुमान थुमिगु दु ।

तर स्थिति थुलि सहज मजूगु खँ आः तकया थीथी घटनां पुष्टि याना वयाच्वंगु दु। छखे ला संविधान च्वयेगु ज्याया निंतिं छुं हे पूर्वाधार तयार मजुइकं संविधानसभाया ई जक तनां छुं मजुइगु आंकलन राजनीतिक बजारय् दु। मेखे संविधान लेखनया निंतिं आवश्यक पूर्वाधारत - सेना समायोजन, शान्ति प्रकृयायात कयाः एनेकपा माओवादीं न्ह्याक्व हे सम्झैता याःसां उकियात पूवंकेगु नियत मक्यंगु कारणं आःया इलय् एनेकपा माओवादीयात सम्झौतां मखु ज्यां हे क्यनेमाःगु शर्त नेपाली कांग्रेसं न्ह्यःने तये हःगु खनेदु। माओवादीया सेना समायोजन व शान्ति प्रकृया पूवंकेत माओवादीयाके दुगु हतियार सरकारयात लःल्हायेमाःगु अनिवार्य शर्त न्ह्यब्वयेगु ज्या जुयाच्वंगु दु। थ्व शर्त पूमवन धाःसा संविधानसभाया ई मतनेगु खँ नेपाली कांग्रेस लगायत मघेसी मूलया राजनीतिक पार्टीतय्सं धयाच्वंगु दु ।

नेपाली कांग्रेसया थ्व शर्तया कारणं एनेकपा माओवादीयात धात्थें हे मछिंगु थासय् थ्यंका बिउगु दु। मुलुकय् वःगु गणतन्त्रयात संस्थागत यायेगु निंतिं न्ह्याथेंजाःगु कुर्बानी यायेत नं तयार वा न्ह्याथेंजाःगु लचकताय् वनेत नं तयार धकाः म्हुतुप्वाः मदिक्क हालाच्वंम्ह एनेकपा माओवादी वास्तविक रुपं हे थ्व खँ धयाच्वंगु खः लाकि राजनीतिक कासा जक म्हिताच्वंगु खः धयागु खँ स्पष्ट जुइ। लचक जुइगु नामय् जनताया हितय् न्हापा थुगु पार्टीं ल्ह्वनाच्वंगु हरेक मुद्दायात लिछ्यायेगु ज्या यानाच्वंगु खुलासा जुइगु जुयाच्वंगु दु। १९ न्हुया जन आन्दोलन लिपा वःगु राजनीतिक परिवर्तन लिपा दयेकूगु नेपाःया अन्तरिम संविधानय् थुगु पार्टीं लचकताया नामय् 'संघीयता' व 'जातीय स्वशासन'या मुद्दायात त्वःता छ्वःगु खः। संविधानसभाया चुनाव ताकाय् घोषणापत्र दुने अनेक मुद्दात न्ह्यथनाः नं लिपा उकियात वास्ता मयासे च्वनाच्वंगु खः। पार्टीगत रुपं फाइदा जुइगु मुद्दायात जक प्रमुखता बियाः आम जनताया सरोकारया विषययात गौण यानाः क्यनाच्वंगु 'लचकता' आः संविधानसभाया ई तने न्ह्यः हतियार सरकारयात लःल्हाइगु खः कि मखु धयागु स्वयेत आम जनता इच्छुक जुयाच्वंगु खनेदु ।

व्यक्तिगत व पार्टीगत फाइदायात मू आज्जु तायेकाः नेपाःया राजनीतिक शीर्ष नेतातय्सं निर्णय यायेगु ज्या याना वयाच्वंगु खँ सकसिनं वाःचाःगु हे खः। वर्तमान सरकारया निर्माण इलय् एनेकपा माओवादीया नायः पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड' व नेकपा एमालेया नायः झलनाथ खनालया दथुइ ७ बुँदाया सम्झौता जुयाः सरकार गठन जूगु खः। थ्व सम्झौतायात कयाः थःथःगु पार्टी दुने अन्तर कलह ब्वलनाः सरकार निर्माणया ज्याय् पूर्णता बीगु जक मखु संविधान निर्माणया ज्याय् तकं लिच्वः लाः वन। थथे सम्झौता यायेमाःगुया आवश्यकताया औचित्य क्यनेत थुपिं पार्टी नायःतय्सं पार्टी निर्णययात स्वयां थःपिनिगु विवेक छ्यलाः मुलुकय् ब्वलनाच्वंगु प्रधानमन्त्री चुनावया अन्यौलता अन्त यानागु दावी याःगु खः। छगूकथं पार्टी दुने अन्तर संघर्ष यानाः थःपिनिगु ज्याया औचित्य पुष्टि यायेगु हाथ्या काःगु खः। आःया इलय् नं थुपिं नेतातय्सं जनहितया नामय् थज्याःगु आँट याये फइ कि मफइ धयागु खँ स्वयेत उत्सुक जुयाच्वंगु दु ।

आःया इलय् संविधानसभाया ई तने मफुत धाःसा छु जुइ धयागु उत्सुकता व्यापक दु। संविधानसभाया ई मतनेवं आःया वर्तमान सरकार कामचलाउ सरकारय् हिलाः मेगु चुनाव यायेत बाध्य जूवनी। थुज्वःगु परिस्थितिइ सरकार व सरकार सहयोगी जुयाः चुनावय् कुहां वनेत आःया गठबन्धनयात तसकं सहज जुइगु स्थिति दु ।

मेखे नेपाली कांग्रेसं न्ह्यब्वयाच्वंगु शर्तयात नालाः आः एनेकपा माओवादी सरकारय् वनाः संविधानसभां संविधान पित हयेगु ज्याया नेतृत्व काःसां आःया हे 'आलोपालो'या मान्यताकथं संविधान पिहां वयेधुंकाः जुइगु चुनाव नेपाली कांग्रेस सरकारया नेतृत्वय् याकेगु आँट वर्तमान गठबन्धन सरकारं मयायेफुगु कारणं संविधानसभाया ई तनाः ल्यं दुगु ज्यायात पूर्णता बीमाः धका धयाच्वंपिनिगु म्हगस पूमवनेफु। उकथं हे पालुंगटारय् एनेकपा माओवादीं शान्तिपूर्ण आन्दोलन पारित याःगुयात आः नेपाली कांग्रेसं धाःथें सरकारयात हतियार लः ल्हानाः विद्रोहया लाइन ज्वनाच्वंपिंत तंचायेकेगु निर्णय माओवादी अध्यक्षं याये फइ ला धयागु न्ह्यसः नं गंभीर रुपं ब्वलनाच्वंगु दु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this