संविधानया नितिं सहमति

रुपा महर्जन

आपालं ई फुर्सद व थःथः दथुइ ल्वानां ई छ्वइपिं नेतात जेठ महिना वयेवं छुनं दलया शीर्ष नेतातय्त पलख नं फुर्सद मदु । फुक्क थःथःगु थासय् नापलायेगु, सहलह यायेगु ज्याय् ब्यस्त खनेदु । अझ थौं जेठ १३ गते जुइधुंकल । संविधानसभाया म्याद तनेगु वा मतनेगु उकिया नितिं छन्हु जक न्हिं ल्यंदनि । संविधान सभाया ई तनेगु वा मतनेगु धइगु बहया दथुइ तःधंगु बार्गेनिङ जुयाच्वंगु इलय् म्हीग जक सर्वोच्च अदालतं संविधानसभाया ई खुलां अप्वः तने मज्यूगु धकाः फैसला न्यंकूगु दु । वंगु दँय् संविधानसभाया ई तंगुया विरोधय् तयातःगु रिटया फैसला न्यंकुसें पूर्ण इजलासं वइगु इलय् संविधानसभाया ई अप्वः तने मज्यूगु धकाः फैसला याःगु खः ।
संविधानसभा भवन लिक्क चहलपहल तसकं अप्वःगु दु । जनताया संविधान च्वकेगुनितिं जनतां त्याकाः छ्वःपिं मनूतय्सं संविधान हे मच्वसें भत्ता जक नयाः प्वाजायेकेगु ज्या यात धासें संविधान सभाया म्याद थप यानाः न्ह्याथें यानाः जूसां संविधान च्व धकाः खबरदारी याःगु दु । वंगु २०६७ जेठ १४ गते थेंहे थुगुसिनं जनतात सतकं दबाव विइगु नितिं हाकनं अज्याःगु ज्याझ्वः तयाः न्ह्योने वंगु खनेदु ।

नेपाःमि जनता परिवर्तनका संवाहक खः । उमिसं देशय् हिउपाः हयेगु नितिं पटकपटकया संघर्ष याःगु खनेदु । ००७ साल, ०३६ साल, ०४६ साल, झिदँया जनयुद्ध, ०६२/०६३ सालया जनआन्दोलन थुकिंया उदाहरणत खः । थ्वहे फुक्क आन्दोलनया मू उपलब्धी धइगु दँदँ निरंकुश शासन ब्यवस्था न्ह्याका च्वंगु राजतन्त्रया अन्त्य खः । खला राजतन्त्र अन्त्य लिपा संघीय गणतन्त्र नेपाःया पलिस्था नं याःगु खः । तर थुकिंयात संस्थात कथं अझनं पलिस्था याये फूगु स्थिति मदु । कारण नेपामि जनतां संविधान सभाया चुनावं त्याका छ्वःपिसं अझतक जनताया संविधान च्वयेफया च्वंगु मदु । थौं नेपाः संक्रमणकालिन अवस्थां न्ह्योने वना च्वंगु दु । राज्य भताभुंग व तसकं अन्योलतापूवंक अस्तब्यस्तया अवस्थां न्ह्योने वनां च्वंगु दु । झन संविधान च्वयेगु ईर्या लिपांगु चरणय् थ्यना च्वंगु अवस्थाय् संसदवादी निसें राजावादीत तक फुक्क कथं फयां फत्तलेया बल छ्यला न्ह्योने वयाच्वंगु दु । गुलिं संविधान च्वकेगु नितिं धाःसा गुलिं संविधान सभायात हे बिघटनयानाः राजतन्त्रयात हाकनं म्वाकेगु पाखे न्ह्योने वनां च्वंगु दु । खला मानौं कि नेपालय् गणतन्त्र हे वयेधुंकल, जनतां धइथे फुक्क जिइगु जुइधुंकल धइगु कथं सत्ताय् च्वंपिं दलत थःथःगु दथुइ ल्वानां च्वंनेवं जनतां लिनाः छ्वये धुंकूगु राजतन्त्र हाकनं म्वाकेगु कुतः तिव्र जुयाच्वंगु दु । परिवर्तनया नितिं जूकथंया सहमति, सहकार्य व समझदारीया लँ न्ह्यो वने मफयेवं न्हूगु संविधान च्वयेगु नितिं तया तःगु निदँय् दच्छि तनां नं संविधान च्वये मफत । संविधान सभाय् विषयगत व प्रक्रियागत समिति नीस्वनेगु, समितिया दलीय भागबण्डा व सभापति चयन धइगु गबलें इलय् जुइ मफत । निदँ दुने जक झिक्वः तक कार्यपालिकाय् हिउपाः हयेगु ज्या यात । उकिंयाहे लिच्वः कथं हाकनं निक्वःगु इलय् नं संविधान सभाया म्याद तनेमाःगु अवस्था वःगु दु ।

खला संविधानसभापाखें संविधान दयेकेगु धइगु ज्या नेपाःया नितिं न्हूगु ज्या खः । न्हापां सभासद्त थःहे अन्यौलताया अवस्थाय् खनेदत । फुक्क दलतय्सं थःगु विचाः, धारणा, मान्यता व सिद्धान्तनापं सहलहलय् न्ह्योने वन । सहमति यायेगु पल्सा थःथःगु अडानय् च्वनेगु ज्या यात । माओवादीं धाःसा चिचीधंगु थासय् थःगु विमतिया बाबजुद नं सहकार्यया नितिं सहमति यानाः न्ह्योने वन । तर मुख्य मुद्धा राज्य पुनर्सरचना, राज्य शक्तिया बाँडफाँड, शासकीय स्वरुप, निर्वाचन प्रणालीलगायतया विषयसं धाःसा अडानय् हे च्वनां च्वंगु दु । थौं तक विषयगत समितिया २१ बुँदाय् सहमति जुइत ल्यं दनि । समग्रय् स्वयेगु खःसा संविधानसभाया थीथी झिगू विषयगत समितिया आपालं खँय् सहमति जुइधुंकूगु खनेदु । २१औं शताब्दीया वर्तमान अवस्थाय् नेपाःया शासन सत्ता न्ह्याबलें सामन्तवादी चिन्तन, प्रवृत्ति व दलाल चरित्र जबरजस्तकथं न्ह्याका च्वंगु कारण राष्ट्रिय सार्वभौमिकता खतराय् लाना च्वंगु खनेदु । उकिंया अःखः पुँजीवादया विकास गुलि जुइमाःगु खः उलि विकास जुयाच्वंगु खनेमदु । थज्याःगु अवस्थाय् विश्वय् थःत प्रजातन्त्रया मसिहा धइगु पार्टीतय्सं नं जनता व राष्ट्रया पक्षय् छुनं कथंया ज्याः याये फइमखु धइगु पक्का पक्की खः । नेपाःया स्थिति नं वहे कथं दु । नेपाली कांग्रेस, एमाले, मधेसवादी दलतय्सं गबलें नं जनताया हितय् ज्या याये फइमखु धइगु पक्का पक्की खः । उगु पार्टी दुने छुछुं मनूतय्सं उकिया हितय् निरन्तर संघर्ष याःसां तविं सिंगो पार्टीं गबलें नेपाली जनताया हितय् ज्या याये मफत धइगु सिद्ध जुइधुंकल । उमिगु वैचारिक आधार, नीति, योजना, कार्यक्रम उत्पीडित जनताया मुक्ति व राष्ट्रिय स्वाधिनताया पक्षय् गबलें जुइमफु । न्ह्याबलें सामन्तवादी चिन्तन प्रवृत्तिं ग्रसित व भारतीय विस्तारवादया डिजाइनय् वनां च्वंगु खनेदु । उकिं नेपाःया संविधान दयेकेगु ज्याय् नं उमिसं वहे कथं ढिलासुस्ती याना च्वंगु दु । दलाली मानिसकतां न्ह्योने वयाच्वंगु दलतय्सं संविधान दयेकेगु नितिं थनांच्वंगु पंगःया जनतां भण्डाफोर यानाः न्ह्योने यंकीमाःगु बास्तविकता खः । खला थौं देश व जनताया प्रति इमान्दार जुया सहमति जुया न्ह्योने वनेगु या विकल्प मदु । संविधानया ई मतंसें उकिंया विकल्प मदु । थौंया लराई बरु संविधान यथास्थितिवादीया पक्षय् च्वकेगु वा राष्ट्र परिवर्तन व जनताया नितिं च्वकेगु धइगु बहसय् केन्द्रीत जुया च्वंगु दु । उकिं हाकनं छकः नेपाली जनतां परिक्षणय् तयाः संविधान च्वकेगु नितिं सहमतिइ दयेकेगु नितिं दबाब सृजना यायेमाःगु अवस्था वःगु दु ।

More Stories Like this