ई तनेत संविधान संशोधन व दलत

सानुराजा शाक्य

ग्लोबल वार्मिङं नेपाःया मौसम हिलावं थें नेपालय् आन्दोलनया मौसम नं हिउगु थें च्वं। न्हापा अप्वः धइथें आन्दोलनया ई धइगु फागुण चैत्र खः। तर थगुनेनिसें आन्दोलनया मौसम हिलाः बैशाख जेष्ठय् सरे जू थें च्वं। थौंकन्हय् न्हियान्हिथं थीथी संघसंस्थातसें थीथी कथं विरोध, बन्द यानाच्वंगु स्वयेबलय् थथे हे भान जुइ। संविधानसभाया ई थ्वहे जेठ १४ गते फुइत्यंगुलिं थज्याःगु परिवर्तन वःगु खः। संविधानसभाया ई तनेगु कि मतनेगु धइगु राजनीतिक बहस न्हियान्हिथं गरम जुजुं वःगु दु। न्हापां इलय् संविधान पित बीत, संविधानसभायात दवाव बीत थथे आन्दोलन घोषणा यानाच्वंगु दुसा, निगूगु न्हूगु संविधानय् समुदायया अधिकार सुरक्षित जुइमाःगु खँ स्वाकाः संविधानसभायात दवाव बीत नं थथे आन्दोलन जुयाच्वंगु खः। स्वंगूगु, संविधानसभाया ई तने दइ मखु धइगु धारं नं थीथी गतिविधित खने दया वःगु दु। प्यंगूगु, फेसबुक पुस्तां नं 'ज्याला पूरा काल आः संविधान बिउ' धकाः संविधानसभायात दवाव बीगु ज्या याना हःगु खने दत। यदि राजनीतिक अन्यौलता थुकथं हे अप्वया वल धाःसा न्हूगु पुस्ताया फेसबुकवालातय् प्रदर्शनय् मनूत अप्वः ममुनी धाये मफु। छाय्धाःसां न्हूगु पुस्तायाके राजनीतिक नेता व सभासद प्रति तःधंगु आक्रोश दु ।

वइगु जेठ १४ न्ह्यःने वःलिसे संविधानसभाया म्याद छु त्वहः चिनाः तनेगु धइगु खँय् राजनीतिक दलत केन्द्रित जुइधुंकल। सरकारय् दुथ्याःगु दलत माओवादी, एमाले व मधेसी फोरमं संविधानसभाया ई तनेगु निंतिं संविधानसभाय् संशोधन विधयेक हे दर्ता यायेधुंकल। थ्व सरकारया कर्तव्य नं खः। संविधानसभाया नियमावली कथं संविधान संशोधन यायेत झिंन्यान्हु न्ह्यः हे संशोधन विधयेक दर्ता यायेमाः। थुकिं यानाः एमालेया माधव-केपी पुचः व कांग्रेसं छलफल हे मयासे सरकारं संशोधन विधयेक दर्ता यात धकाः कुंखिउँगु खनेदत। यदि सरकारं थ्व विधयेक इलय् हे दर्ता मयाःसा उमिसं संविधानसभाया ई मतंसे सरकारं थःगु सत्ता अजर अमर याइन धकाः ब्वः बीगु जुइ। तर थ्व आरोप बीगु मौका सरकारं उमित मबिउबलय् छलफल हे मयासे दर्ता यात धकाः मेकथं कुंखिना हल। थ्व संशोधन प्रस्ताव पाय्छि मजूगु खःसा संविधान संशोधनया प्रस्तावय् समर्थन मयासे संविधानसभायात थन हे क्वचायेकेगु ज्या उमिसं यायेफु। कांग्रेसं शान्ति प्रक्रिया व सरकारया राजीनामा दुगु झिगू बुँदे सर्त न्ह्यःने हयाः थुकी सत्ता साझेदार दलतसें कार्यान्वयन याःसा जक संविधानसभाया ई तनेगु जुइ धाःगु दु। यदि नेपाली कांग्रेसया थ्व जिद्दीं संविधानसभाया ई मतँसे हे जेठ १४ फुत धाःसा देसया राजनीतिक अवस्था छु जुइ?

यदि जेठ १४ दुने संविधान संशोधन मजुल धाःसा गुज्वःगु राजनीतिक अवस्था पिदनी? थुकिया बारे संविधानसभाया म्याद मतनेगु धयाच्वंपिसं नं विकल्प बियाच्वंगु मदु। नेपाली कांग्रेसं झिगू बुँदाया सर्त पुरा मजूतले संविधानसभाया म्याद मतनेगु धयाच्वंगु दु तर वयां लिपा देश गुकथं धाये फयाच्वंगु मदु। जेठ १४ दुने संविधानसभाया ई मतन धाःसा संविधानसभाया अन्त जुल। संविधानसभाया अन्त नापनापं अन्तरिम संविधान नं दइ मखु, संसद नं दइ मखु। थ्व अवस्थाय् व्यवस्थापिका संसदं दयेकूगु सरकार व राष्ट्रपति ला दइ तर उमिगु वैधानिकताय् न्ह्यसः पिदनी। देश छु विधानया लिधंसाय् न्ह्याकेगु? लिच्वः कथं देसय् झन जातीय क्षेत्रीय ल्वापु व विदेशी हस्तक्षेप अप्वइ। थ्व स्थितिया जिम्मा कायेत संविधानसभाया ई तने मखु धयाच्वंपिं तयार दु ला? संविधानसभा असफल जुल धकाः मेगु संविधानसभाया चुनाव विश्वय् गनं जूगु मदु। थ्व संविधानसभा अन्त जुल धाःसा वयां लिपा मेगु संविधानसभा वा संसदया चुनाव यायेगु व्यवस्था नं अन्तरिम संविधानय् मदु। न्हूगु चुनाव धाइपिंसं न्हूगु चुनावया नितिं अन्तरिम संविधान संशोधनया खाका हःगु मदु। न्हूगु चुनावया पक्षय् नेपाली कांग्रेस, मधेसी दल व राप्रपा तकं दु। संविधानसभां संविधान मदयेकुसे न्हूगु संविधान दयेकेगु धइगु देय्यात संविधानहीनया अवस्थाय् थ्यंकेगु खः। गन आदिवासी जनजाति मधेसीतय्त वयेफुगु अधिकारयात पनेगु खः। थुज्वःगु आशंका न्हापांगु दँया जेठ १४ न्ह्यः नं पिदंगु खः। माओवादीं संविधानसभाया ई तनेगु नितिं सर्त तःगु खः। न्हापांगु दँय् संविधानसभाया ई तनेगु सर्त पूरा मजुल धाःसा माओवादी जनविद्रोहय् वनेगु धाइगु खः। आः छु नेपाली कांग्रेस लगायत एमालेया माधव नेपाल, खड्ग ओलीपिं संविधानसभाया ई मतँसे विद्रोह धयाच्वंगु खःसा स्पष्ट धाये माल। मधेसी दलतय्सं नं संविधानसभा ई मतँसे मधेसय् समानान्तर सरकार न्ह्याकेगु परिकल्पना याःगु जुइफु। राप्रपाया निंतिं अन्तरिम संविधानयात असफल यानाः ०४७ सालया संविधान लित हयाः जुजु व हिन्दूराष्ट्र लित हयेगु दर्शन दयेफु तर नेपाली कांग्रेसया हकय् छु दु? कांग्रेसं थुकिया लिसः बी फइ मखु। कांग्रेसया छम्ह नेता मृगेन्द्र रिजालं थ्व संविधानसभाया अन्त यानाः संविधानसभाया न्हूगु चुनावया खँ हःगु दु। तर थ्व खँ नेपाली कांग्रेसं हःगु झिगू बुँदाय् मदु ।

संविधानसभाया ई मतनेगु धइगु तप्यंक देसयात गालय् क्वफायेगु खःसा संविधानसभाया ई तन धाःसा हानं राजनीतिक दलतय् निकासया नितिं छलफल वहसया थाय् ल्यनाच्वनी। कांग्रेसं न्ह्यब्वःगु झिगू बुँदाया सहमति यायेत लँपु चाली। उकिं तत्कालया नितिं संविधानसभाया ई तनेगुया विकल्प मदु। थ्व अवस्थाय् नेपाली कांग्रेसं थःगु अडान यथावत तयाः दुई तिहाई मतं संविधानसभाया ई तनेत लँपु चायेका बीफु। थःत लोकतन्त्रय् विश्वास याइगु पार्टी धाइम्ह नेपाली कांग्रेसं वैकल्पिक व्यवस्था सुनिश्चित मजुइकं निर्वाचित निकाययात न्हंका छ्वयेगु धइगु मृत्युइ थम्हं हे सहीछाप तयेगु खः। समस्या तत्कालया नितिं सरकारया नेतृत्व यायेगु हे स्वंगू दलतय् अभिष्ट खनेदु। एकीकृत माओवादीया नेतृत्व कांग्रेसं स्वीकार मयाइगु, कांग्रेसया नेतृत्व माओवादीं स्वीकार याये मफुगुया फाइदा एमालेयात लानाच्वंगु फुकसिनं सिउ। नेपाली कांग्रेसयात नं सरकारया नेतृत्व माःगु राष्ट्रिय सहमति दयेकेगु खःसा सरकारया नेतृत्व यायेगु कथं एमाले, कांग्रेस व माओवादीया पालंपाः सरकार न्ह्याकेगु लँपुइ सहमति याये फुसा राजनीतिक निकास पिकायेत सहज जुइ। थुकी एमाले व माओवादी वाधक मखु धकाः निगू दलया अध्यक्षतसें धयाच्वंगु स्वयेबलय् संविधानसभाया आयु तनेगु सम्भावना थुकिं म्वाका तःगु दु ।

More Stories Like this