चिकंलापा : छुं छुं न्ह्यइपुगु खँ

सुनिल श्रेष्ठ

६ करोड स्वयां नं अप्वः दँ न्ह्यः हे थ्व पृथ्वीलय् खनेदये धुंकूम्ह छगूयां छगू जक स्तनधारी जातियाम्ह झंगः खः - चिकंलापा । तःधिकःपिं चिधिकःपिं अले थीथी स्वभाव व गुण दुिपं थ्व चिकंलापातय्गु २००० प्रजाति म्हसीके धुंकूगु दु । चिकंलापा २ इंचि दुपिं निसें २ फुट दुपिं तक दु । थुमिगु स्वंगू प्रजाति दुर्लभया धलखय् लानाच्वंगु दु । व स्वंगू प्रजाति खः - पश्चिमी सीलीबजया चिचिपुगु वा दुपिं अले सिसाबुसा नईपं भियतनामया प्याराकालेप्स व दक्षिण भारतया लेटीडेस सालीमला ।

थ्व संसारया छम्हयां छम्ह जक अज्याःम्ह जीव खः गुम्ह स्तनधारी खः अले थुमि पोिथं ख्यें मथ्वसे तप्यंक मचा हे बुइकी अले थःगु दुरु नं त्वंकी ।

चिकंलापायात खिउँया झंगः धकाः धाइ । छाय्कि थुपिं न्हिनय् आराम काईपं व चान्हय् खिउँबलय् सवि्रुय जुईपं खः । कां थें खिउँसे च्वंबलय् नं थुपिं ख्वातुगु जंगलय् गनं सिमाकचाय् वा सिमाहलय् न्याःमवंक ब्वयाजुइफुपिं खः । खला प्रकृितं थुमित मिखा बियातःगु दु तर ब्वयाजुइबलय् थुमिसं थःपिनिगु मिखायात मछ्यसे न्हाय् व न्हाय्पं छ्यलेगु याइ । प्रकृितं थुमित तसकं विलक्षण न्यनेगु क्षमता बियातःगु दु । भेम्पायर चिकंलापां ला २१० किलोहर्ज तापाकं वयाच्वंगु सः तकं तायेकेगु । झी मनूतय्सं २० हर्ज तापाकं वःगु सः तक जक तायेकेफइ ।

थ्व सम्बन्धय् इटलीया वैज्ञानिकतय्सं छगू परीक्षणया झ्वलय् छकू क्वथाय् तःम्ह हे चिकंलापा मुंकाः इमिगु मिखाय् पट्टी चिकाबिल अले क्वथाय् छुं छुं पंगः तयाः इमित त्वःताबिल । वैज्ञानिकत थ्व खनाः अजू चाल कि गनं छथाय् हे पंगः दुथाय् न्याःमवंक चिकंलापात क्वथाय् मज्जां ब्वयाच्वंगु दु । थुिकं सीदत कि राडार थेंज्याःगु छुं उपकरण इमिगु म्हय् प्राकृतिक रुपं हे दयाच्वंगु दु ।

थुमिसं शिकार यायेत मिखाया पलेसा न्हाय् व न्हाय्पं हे छ्यलेगु याइ । थुिपं शाकाहारी व मांसाहारी निगुिलं कथंयािपं दु । मांसाहारी चिकंलापाया नसा हि खः । थुिपं हि त्वनाः हे म्वानाच्वनीिपं खः । थुमिसं न्ह्याम्ह जीवया नं हि त्वनेफु । अय्नं सा सल व खातय्गु हि त्वने थुमि साप हे यः । ह्वःताः चूलात धाःसा थुमिसं मनूया हि नं त्वनाबी । चिकंलापाया वा व वाकुधीया बनावट खिचा व माकःतय् थेंज्याःगु हे जुइ । ब्वया वनाच्वँच्वं हे थुमिसं थःम्ह शिकारयात थःगु ताःहाकःगु तुितं कत्ताकाकाइ अले फसय् हे वयागु हि त्वनाकाइ । थुमिसं द्यनाच्वंिपं मनूतय्त हमला यानाः नं इमिगु हि त्वनेगु याइ ।

चिकंलापातय्गु दकलय् तःधंगु विशेषता छ्यं क्वय् तुति च्वय् लाकाः यगायेगु खः । प्रायः दक्व हे धयाथें चिकंलापात सिमाकचाय् उकथं अःखतं यगानाच्वंगु झीसं खंकेफइ । थुमि झासु लने मालकि थथे अःखतं यगाइ अले थःपिनि पन्जां सिमाकचाय् ज्वनातइ । थुमिसं अथे अःखतं यगानाः च्वँच्वं हे सम्भोग याइ अले मचा नं बुइकी ।

चिकंलापातय्गु सर्वाधिक उडान क्षमता प्रमाणित रुपं ५१ किलोमीटर प्रतिघण्टा मापन याःगु दु । अथे ला अमेरिकाय् वैज्ञानिकतय्सं थीथी जातया १७ ताजियािपं चिकंलापातय्त छगू कृतिम खानी व सुरुंगय् परीक्षण यानास्वःबलय् सुं नं चिकंलापा २० किलोमीटर प्रतिघण्टाया गितं जक ब्वयेफु उिलं अप्वः तच्वःगु गितं ब्वयेमफु धयागु खँ सीकूगु खः ।
चिकंलापातय्गु सालाखाला आयु २० दँ खः । तर अमेरिकाय् छम्ह म्हय् ध्वः ध्वः दुगु जातयाम्ह चिकंलापा ३२ दँ तक म्वाःगु प्रमाणित जूगु दु ।

चिकंलापातय् थ्वः थ्वः मुनाः जुइ न्ह्याः । थुमि थःपिनिगु हे बस्ती दइ । खण्डहर थेंज्याःगु खिउँसे व सुंसांदंगु थासय् च्वने थुमि साप हे यः । अथे जुयाः झिझामिझां दंग थासय् हे थुमिसं थःपिनिगु बस्ती दयेकी । अमेरिकाया बे्रकेन गुफा थुमिगु दकलय् तःधंगु बस्ती खः । थ्व गुफा अन्टोनिया टेक्सासय् दु । थन २ करोड स्वयां अप्वः चिकंलापा दु धकाः अनुमान यानातःगु दु ।

अमेरिकाया टेक्सास प्रान्तया राजधानी आस्टिनया ुकांगे्रस एभेन्यू बि्रजु वातावरण पर्यटन इको-टुरिज्म या छगू आदर्श - स्थल जूगु दु । थन सनिलय् निभाःद्यः बीगु इलय् सर्गतय् ब्वयेगु फसय् हे त्यांग्रात्यांग्रा पुलाः सनेगु यानाच्वनीिपं चिकंलापात स्वयेत सलंसः पर्यटकत मुंवइ । थुिकं अनया सरकारयात न्हिं द्वलंद्वः डलर आम्दानी जुइ । थज्याःिपं जीवतय्त मनूतय्सं याइगु घृणायात मतिनाय् हिलेगुली सरकारं म्हितूगु थ्व भूमिका नालेबह जूगु दु ।
थुगु लागाय् १० लाख स्वयां अप्वः चिकंलापा दु । विश्वया शहरी लागाय् आष्टिन हे जक थज्याःगु थाय् खः गन चिकंलापातय्गु थज्याःगु दृष्य स्वयेखनी । थनया ुकांगे्रस एभेन्यू बि्रजुया छत तज्यानाः दयाच्वंगु प्वालय् प्वालय् यक्व न्ह्यवंनिसें चिकंलापां छेँ दयेकातये धुंकूगु दु । सन् १९८० इ थुगु तांया पुनर्निर्माण जूबलय् नं अज्याःगु प्वाः ल्यंका हे तल । उलि जक मखु इन्जिनीयरतय्सं छतय् चिकंलापातय्त च्वने िछंक गुफा थेंज्याःगु छुं छुं थाय् दयेकाः तयाबिउगु दु । अन चिकंलापात न्हिनय् अखतं यगानाच्वंगु खंकेफइ ।

शुरु शुरुइ ला अन च्वंिपं मनूतय्सं चिकंलापायात कयाः गलत धारणा दयेकाच्वंगु खः । इमिसं चिकंलापायात प्रेतात्मायात ब्वनाहईपं कथं थुइकाः घृणा याइगु खः । लिपा थुमित थुइकाबिल कि चिकंलापा धयािपं दँय्दसं बाली नाश याईपं लखंलख कीतय्त नयाः किसातय्त ग्वाहालि याईपं खः । अनं लिपा तिनि अन च्वंिपं मनूतय्सं चिकंलापायात बांलाःगु मिखां स्वयेगु यानाहल अले लिच्वः कथं थौं थ्व थाय् पर्यटकतय् आकर्षणया केन्द्र जूवल । अनया नगरपालिकां पर्यटकतय्गु िनंितं विशेष ग्यालरी दयेकूगु दु गन च्वनाः पर्यटकतय्सं चिकंलापा स्वयाः मज्जा कायेखनी । निभाःद्य बीत्यंगु इलय् ह्याउँसे च्वंगु सर्गतय् हाकुिपं चिकंलापात द्वलंद्वः ब्वयावइबलय् अन छगू अद्भूत दृष्य खने दयावइ ।

More Stories Like this