जनताया एजेण्डा मखु म्याद थप

नरेशवीर शाक्य
थौंकन्हय्या राजनीतिक चहलपहल चरम सीमाय् थ्यनाच्वंगु दु। क्वचायेत्यंगु संविधानसभाया ई तनेगु खः कि मखु धयागु उत्सुकता आम जनतायाके ब्याप्त जुयाच्वंगु दु। प्रभावशाली राजनीतिक पार्टीत थ्वहे मौका लाकाः सरकार व सरकार समर्थक राजनीतिक पार्टीतय्त दवाव बियाः थःपिनि अभिष्ट पूवंकेगु चाहना यानाच्वंगु दु। मुलुकय् राजनीतिया माध्यमं थःपिनि अस्तित्व प्रमाणित यायेत न्ह्यानाच्वंगु राजनीति पार्टीतय्गु छगू पुचलं आःया संविधानसभाया ई छुं नं हालतय् मतनेगु सोच दयेकाच्वंगु दु। मेगु पुचः थ्वहे मौकायात ल्वाभः कथं छ्यलेगु तातुनाः सक्रिय जुयाच्वंगु खनेदु। राजनीतिक पार्टीतय्गु अहम्या ल्वापुइ आम जनताया हक अधिकार व चाहना कुण्ठित जुयाच्वंगु दु ।

मुलुकय् वःगु राजनीतिक परिवर्तन लिपा न्हूगु संविधानया निमार्णया खँय् शान्ति प्रक्रियात क्वचायेकेगु निंतिं सेना समायोजनया खँ मूलरुपं न्ह्यःने वयाच्वंगु दु। देय्या दकलय् अप्वः सभासद् दुगु एनेकपा (माओवादी)या लडाकुत समायोजन मजूतले थःपिनिगु अस्तित्वय् खतरा खनाच्वंपिं राजनीतिक पार्टीत विशेषकथं नेपाली कांग्रेस थ्व समायोजन व थुमिके दुगु हतियारया खँय् चिन्तित जुयाच्वंगु खनेदु। वाम सरोकारया लिधंसाय् आः वाम राजनीति यानाच्वंपिं सकलें छथाय् च्वनाः प्रजातान्त्रिक शक्तियात छखे लाकेगु कुतः कथं आः वामशक्तिया नेतृत्वय् सरकार गठन जुयाः न्ह्यानाच्वंगु दु ।

सरकार संचालनपाखें थःपिंत पिने लाका बिउगु कारणं देय्या निगूगु शक्तिकथं न्ह्यःने वयाच्वंगु नेपाली कांग्रेस अनेककथं सशंकित जुयाच्वंगु दु। शक्तिया लिधंसाय् हे अनेक षडयन्त्र जुइ फइगु खँय् चिन्तन यासें न्हापां एनेकपा (माओवादी)या लडाकु शक्तियात निं ब्यागलं तयेमाः धयागु मान्यता थुमिसं कयातःगु दु।माओवादीया नेतृत्वय् सरकार न्ह्याःगु इलय् लडाकु शक्तिया लिधंसाय् नेपाली कांग्रेसया नेतातय्गु निजी सम्पत्ति तकं कब्जाय् कायेत म्हितूगु भूमिका नेपाली कांग्रेसं ल्वःमंके फयाच्वंगु मदु। उकथं हे आम जनतायात जातीय स्वशासनया खँ हयाः संविधानसभाया चुनावय् दकलय् अप्वः मत कायेत सफल जूगु खँय् नं नेपाली कांग्रेसं थःत लिउने हे लाकल धकाः तायेकूगु दु, उकियात नं थ्वं आः तक ल्वंमंकूगु मदुनि ।

इलय् संविधान च्वयाः पित हयेमाःगु खँय् सकल राजनीतिक पार्टीतय्सं समान रुपं बिचार पित हयेगु यानाच्वंसां थःपिनिगु स्वार्थ पूर्ति मजूतले वा उकियात संवोधन मयाःतले गणतान्त्रिक संविधान पित हयेत सुं हे राजनीतिक पार्टीत तयार जुयाच्वंगु मदु।आः मू मुद्दा जुयाच्वंगु सेना समायोजनया खँ छुं न्हूगु मुद्दा मखु। थ्व वास्तवय् न्हापांनिसें हे विवादित जुयाच्वंगु विषय खः। सेना समायोजनया विषययात कयाः आपालं चर्चा परिचर्चा जुइधुंकूगु दु।राज्य कोषं लहीत बाध्य जुयाच्वंपिं एनेकपा (माओवादी)या लडाकुत पार्टीगतरुपं अलग्ग मजूतले देय् व देय्या मेमेगु राजनीतिक पार्टीतय्त न्ह्याबलें छगू त्रासया वातावरण सिर्जना याकेत कारक तत्व जुयाच्वंगु दु। अनमिन थनं लिहां वनेधुंकाः लडाकुतय्गु हतियार तयातःगु कण्टेनरया ताःचा न्हापा अनमिन व माओवादीतय्के दयाच्वंथाय् आः थुकिया ताःचा माओवादीयाके जक दयाच्वंगु कारणं नं मेमेगु राजनीतिक पार्टीत झन हे सशंकित जुयाच्वंगु खः। शिविरय् च्वनाच्वंपिं लडाकुतय्गु विषय थपाय्सकं चर्चा परिचर्चा जुयाच्वंगु इलय् नं थुमिसं शिविरं पिहां वयाः साधारण जनतायात ल्हाः वायेगु ज्या नकतिनि हे याःगु खँ पिहां वल। थज्याःगु कारणं यानाः नं एनेकपा (माओवादीं) सक्रियतापूर्वक यानाच्वन धाःगु लडाकु समायोजनया ज्याय् मेमेगु राजनीतिक पार्टीतय्सं विश्वास याये मफयाच्वंगु खः ।

जनआन्दोलनं प्राप्त जूगु उपलब्धियात संस्थागत यायेगु निंतिं संविधान लेखन अपरिहार्य खः। आःया संविधानय् जनताया अधिकार संविधानं सुरक्षित यायेगु निंतिं धर्मनिरपेक्षता, संघीयता, लोकतन्त्र, गणतन्त्रया अधिकारया ग्यारेन्टी जुइमाःगु खँय् विवाद मदु। इलय् संविधान पित हये मफुत धाःसा आन्दोलनं प्राप्त जूगु थ्व उपलब्धि नं न्हनावनीगु खतरा उतिकं हे दइ। उकिं आःया संविधानय् थ्व फुक्कं खँया ग्यारेण्टी दुसा जक संविधानसभाया ई तनेगु खँय् राजनीतिक पार्टीत गंभीर जुइमाःगु खः। तर थुपिं धाःसा थज्याःगु खँ सिबें नं थःपिनिगु राजनीतिक शक्ति बल्लाकेगु व छगू पार्टीं मेगु पार्टीयात कमजोर याये फइगु बुँदात जक मात्तुमालाः थःपिनिगु अन्य अडानयात लिकुंकाच्वंगु दु। राजनीतिक स्वार्थ दुने आम जनताया हक अधिकार सुनिश्चित यायेगु खँयात राजनीतिक दलतय्सं गौण यानाच्वंगु दु ।

आःया संविधानसभाया ई तने मफुत धाःसा मुलुकय् राजनीतिक शून्यता ब्वलनीगु खँय् शंका मदु। थज्याःगु इलय् न्ह्याथेंजाःगु शक्ति नं सक्रिय जुयाः मुलुकया गणतान्त्रिक भविष्ययात खतराय् लाके फइगु सम्भावना आपालं दु। थ्व कारणं फुक्कं परिवर्तनकारी शक्ति छथाय् च्वनाः मुलुकयात निकास बीमाःगु खँय् लिचिले मजिउ। पार्टीगत स्वार्थ पूर्तिया निंतिं जक सक्रिय जुयाः आम जनताया हक अधिकार सुनिश्चित मजुइगु ज्या जक जुयाच्वन धाःसा मुलुकय् हाकनं मेगु शक्तिया उदय जुयाः मेगु दुर्घटना जुइफइगु सम्भावनायात ध्यानय् तयेमाः। १११० या राजनैतिक परिवर्तन लिपा राजनीतिक पार्टीतय्गु समन्वय मदयाः देय्या कार्यकारी शक्ति हाकनं जुजुया ल्हातय् वंगु खँ पुलां मजूनि। आः नं मुलुकया परिवर्तनकारी शक्ति छथाय् च्वनाः वर्तमान संवैधानिक समस्या, संविधानसभाया ईया बारे उचित निर्णय जुइ मफुत, हाकनं राजनीतिक शक्तित थःपिनिगु अहम दुने जक सीमित जुल धाःसा मुलुकं मेगु दुर्घटना फये मालीगु बारे आः हे सचेत जुइमाः। सर्प बिसिउँ वने धुंकाः कथिं जक दायाच्वन धाःसा उकिया छुं औचित्य दइ मखु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया