गज्याःम्ह मनू बुद्ध जुइ?

सुनिता मानन्धर

संसारय् दुर्लभ यक्व दु। बौद्ध साहित्यय् नं अति दुर्लभकथं न्याता खँ न्ह्यथनातःगु दु। गुकी बुद्धया जन्म मेपिं साधारण मनूत थें झिला तक मांया प्वाथय् च्वनाः जूगु खः। अनंलि थः ज्वलिंज्वःपिं पासापिंनाप म्हिताः ब्वलंगु खः। नयेगु, त्वनेगु, पुनेगु सकतां छम्ह साधारण मनूनाप ज्वःलाः। अथे ला सिद्धार्थं बुद्धत्व प्राप्त याइ धइगु खँ सीवं तिनि सिद्धार्थयात सिद्धार्थ गौतम धाःगु खः। अनंलि गौतम बुद्ध जूवंगु खः ।

सिद्धार्थं नं अन्न ग्रहण मयासे म्वाये मफु धयागु खँ दुष्कर चर्याय् बांलाक क्यना बिउगु दु। थुकिं यानाः झीसं थुइका कायेफु कि न्ह्याम्हं बुद्ध जुइफु। अथवा बुद्ध जुइत यदि सुनानं थःगु पलाः न्ह्याकल धाःसा व सफल जुइफु। बौद्ध साहित्यय् बुद्ध जुइत माःगु स्वंगू पद्धति थुकथं न्ह्यथनातःगु दु -
१) श्रद्धाधिक-श्रद्धा विकसित यानाः
२) विर्याधिक-प्रयत्न यानाः
३) प्रज्ञाधिक-प्रज्ञा विकसित यानाः

थुगु स्वंगू पद्धति पार जुइवं पलाः छीगु धयागु हे बुद्धत्वया लँपुइ पलाः छीगु खः। अथे ला बुद्ध नं थीथीकथंया दु। गुकी स्वंगू प्रकारया बुद्धया खँ बौद्ध साहित्यय् न्ह्यथनातःगु दु -
क) सम्यक सम्बुद्ध -मेपिंत नं मुक्त याइम्ह, थः नं मुक्त जुइम्ह बुद्ध,
ख) प्रत्येक बुद्ध- थः जक मुक्त जुइम्ह बुद्ध,
ग) श्रावक बुद्ध-मेपिंपाखें मुक्त याइम्ह बुद्ध।
थुकथं हे बुद्ध जुइया लागिं झिगू पारमिता पूवंकेमाः। गुगु थुकथं दु: दान, शील, नैष्क्रम्य, प्रज्ञा, वीर्य, शान्ति, सत्य, अधिस्थान, मैत्री व उपेक्षा। थुगु झिगू पारमितायात पारमिता, उपपारमिता व परमत्थपारमिताकथं सुइगू थ्यंकेफु। गुकी अर्हतयात झिगू पारमिता, प्रत्येक बुद्धयात झिगू पारमिता व झिगू उपपारमिता व सम्यक सम्बुद्धया लागिं सुइगुलिं पारमिता गुणधर्म अनिवार्यकथं पूवंकेमाः।
बौद्ध साहित्यय् पारमिधर्मया प्रत्येककथं च्यागू ब्वय् ब्वथला तःगु दु। गुगु थुकथं न्ह्यथनातयागु दु -
अ) मनुस्सत्तं-मनुष्यत्व
आ) लिङ्गसम्पत्ति-पुरुषत्व
इ) हेतु-थुगु जन्मय् अर्हत तक जुइफुगु पुण्य दुगु
ई) सत्थारदस्सनं-शास्ताया दर्शन
उ) पब्वज्जा-प्रवज्या
ऊ) गुणसम्पत्ति-पञ्च अभिज्ञा व अष्ट समापति थें गुणसम्पत्ति दुगु
ए) अधिकार-अधिपत्य
ऐ) छन्द-बुद्ध जुइत महति इच्छा
थुकथं हे प्रत्येक बुद्ध व श्रावक बुद्धया लागिं न्यागू अभिनिहार दयेमाःगु खँ न्ह्यथना तःगु दु। गुगु थुकथं दु - मनुष्य, लिङ्गसम्पत्ति, क्षीणाश्रव दर्शन, अधिकार व छन्द। पारमिता तःधंगु गुण खः। थुकियात पूवंकेगु लागिं कुशलता नं अतिकं बल्लायेमाः। गुकियात थुकथं न्ह्यथनातःगु दु ।

- अनवेसस सम्भरण अथवा झिगू पारमिता छगू हे मत्वःतुसे सम्पादन यायेगु,
- सुक्कच्च कारिताय् अथवा झिगू पारमिताय् आदर गौरव तयाः बांलाक झ्वःलिक सम्पादन यायेगु,
- चिरकालभियोग अथवा चीरकालंनिसें पारमिता अभ्यास यानाः सम्पादन यायेगु।
अथे हे बोधिसत्वयाके खुगू प्रकारया अज्झास (बिचाः) वया च्वनीगु खँ नं बौद्ध साहित्यय् न्ह्यथनातःगु दु। बोधिसत्वया बोधिचर्याय् स्थीर जुइत थुगु खुगू अज्झास अतिकं उपकारक जुइ। गुगु थुकथं दु:
नेक्खम्मझास-गृहत्याग यायेगु वा आशक्तिपाखें अलग जुइगु बिचाः,
पविवेकज्झास-विवेक प्रिय जुयाः विवेकय् च्वनेगु बिचाः,
आलोभज्झास-लोभयात त्याकेगु वा लोभया प्रतिपक्ष बिचाः,
अदोसज्झास-द्वेषविहिन विचाः वा दोष प्रतिपक्ष बिचाः,
अमोहज्झास-मोहिरहित बिचाः वा मोहया प्रतिपक्ष विचाः,
निस्सरणज्झास-संसार दुःखपाखें मुक्त जुइगु बिचाः। थुकथं हे महाबोधिसत्वयाके जक दइगु खुगू सम्पत्ति, गुण, धर्म थथे दु: इन्द्रिय सम्पत्ति, प्रतिपति सम्पत्ति, कौशल्य सम्पत्ति, अध्याशय सम्पत्ति ।

अथे ला बोधिसत्वयाके प्यंगू कथंया अद्भुत शक्ति नं दइ, उपिं खः:
१) सकल प्राणीयात थः परिवारया रुपय् खंकेगु,
२) बोधिसत्व स्वभाव धर्मयात थुइकाः गबलें नं पुत्रतृष्णाय् चित्त मवनीगु,
३) बोधिसत्वयाके सदां सत्वप्राणीया बहुजन हिताय बहुजन सुखायया महान् परजनया लागिं गौरब, मान सत्कार याये योग्य जुइगु। अपादान ग्रन्थ व सुत्तपनपात अर्थकथाकथं नियत विवरण प्राप्त बोधिसत्वयाके बुद्ध मजूतले क्वय् न्ह्यथनागु ज्याखँ मजुइगु खँ न्ह्यथनातःगु दु। बुसांनिसें कां जुइगु, बुसांनिसें ख्वाँय्, वँय्, लाटा, प्रत्यन्त गामय् जन्म, दास कुलय् जन्म, सदां मृथ्यादृष्टि, नपुंसक, लिङ्ग हिलीगु, पञ्च आनन्तर्यकर्म, बट्टाइँ स्वयां चीधिकः जुयाः जन्म, अविचीक उत्पन्न, प्रलयया इलय् जन्म, मार जुयाः जन्म, अशुर जुयाः जन्म, असंज्ञी सत्वलोकय् उत्पन्न, शुद्धावासय् उत्पन्न, अरुपलोकय् उत्पन्न जुइगु, थुकथंया ज्याखँ मजूम्ह मनू जक बोधिसत्व जुइसा बोधिसत्वयाके च्वय् न्ह्यथनाकथंया अद्भुत शक्ति नं दइ ।

अथे ला आनन्द स्थवीरं बुद्धयाके प्रार्थना पूवंकेत गुलि ई माः धकाः न्ह्यसः तःबलय् लिसलय् बुद्धं बियाबिज्याःगु खः: 'बुद्धानं आनन्द, हेटिठम परिच्छेदेन चत्तारि असंख्य य्यानिक कम्पसतसहस्सानि, माज्भिकम परिच्छेदेन अट्ठ असंख्यय्यानि कप्पसतसहस्सानि, उपरिम परिच्छेदेन सोलस असंख्यय्यानि कप्पसतसहस्सानि।' अर्थात 'आनन्द, म्होतिं नं निम्न परिच्छेदं प्यंगू असंख्य छगू लख कल्प, मध्यम परिच्छेदं च्यागू असंख्य छगू लख कला व उत्तम परिच्छेदं झिंखुगू असंख्य छगू लख कल्पं बोधिसत्वया पारिमिता सम्पादन पूवनीगु खनेदु ।

थुकथंया खँयात थुइका कायेगु खःसा बुद्ध जन्म जुइगु धइगु अति दुर्लभ खः। तर बुद्ध जुइत यदि सुनानं प्रयत्न यानाः
पारमिता पूवंकल धाःसा न्ह्याम्हं बुद्ध जुइफु। बुद्ध धर्मय् न्ह्याम्ह मनूयात नं बुद्ध जुइगु अवसर बियातःगु दु ।

More Stories Like this