बुद्ध जयन्ती—कंकलीनिसें म्यय् बलि

बहसः — बुद्ध जयन्ती / जिव बलि / द्यःया जात्रा

श्रीकृष्ण महर्जन

दँय् दसं स्वांया पुन्हि खुन्हु बुद्ध जयन्ती हनाच्वंगु दु । बुद्ध जयन्तीया इलय् 'ला' नां तकं काये मजिउ धाइ । अले छुं नं कथंया बलि तकं बिइ मजिउ धाइ । शान्तिया प्रतिक कथं बुद्धयात नालातःगु अले स्वांयापुन्हि धैगु बुद्ध जयन्ती जुयाः हे अथे धाःगु खयेमाः । बुद्धया शिक्षाय् प्राणी हिंसा याये मजिउ धकाः न्ह्यथना तःगुलिं नं साय्द अथे हिंसा नापं ला नयेमजिउ धकाः धाःगु खयेमाः । छखे बुद्ध जयन्तीया इलय् अज्वःगु कथंया शिक्षा बियाः तःजिक बुद्ध जयन्ती हनाच्वनीसा मेखे स्वनिगःया हे आदिवासी नेवाःत मध्ये नं येँ जिल्लाया चपलि भद्रकाली गाविसया नेवाःतय्सं धाःसा उखुन्हु हे सलंसःम्ह जीवतय्गु बलि बिइगु यानाः वयाच्वंगु दु ।

ऐतिहासिक नापं सांस्कृतिक रुपं महत्वपूर्णगु उगु गाविसय् थ्यंमथ्यं १० हजार जनसंख्या दु । अन ९५ प्रतिशत श्रेष्ठत खःसा मेपिं ज्यापुत खः । चपलि भद्रकाली गाविस लागाय् तुप्या, तुसा व गाम्चा धैगु नेवाः वस्ती दु । तुप्या धैगु न्हापा तुँ पिइगु थाय् खः । तुं पिइगु थाय् जुयाः हे उगु वस्तीया नां तुप्या धयाहःगु खयेमाः । अथे हे तुँ पेले याइगु थाय्यात तुसा धइगु खः । बुद्ध जयन्ती खुन्हु उगु गाविसया थीथी लागाय् च्वंगु द्यःयाथाय् नेवाःतय्सं जीव बलि बिइगु याइ । उगु गाविसया तुप्या, तुसाल, चपलि व गाम्चाया नेवाःतय्सं अथे बुद्ध जयन्ती खुन्हु जीव बलि बिइगु यानाः वयाच्वंगु दु । उगु लागाय् जात्राय् झ्वलय् खा, हेँ, दुगु नापं कंगली अर्थात कंकलीयात बलि बिइगु तकं याइ । तुप्या, तुसाल व चपलिया द्यः जात्राया झ्वलय् प्वंखः यंकीगु धकाः जात्रा यानाः गाम्चाय् यंकीगु चलन दु ।

गाम्चाया गमय् उगु लागाया दक्ले थकालिम्हेसित तुयुगु वसः पुंकाः तयाः म्यय्या हिं छ्वाकेगु चलन बुद्ध जयन्ती खुन्हु हे यायेमाःगु चलन दु । अन पंचबलि धकाः भ्याय्चा, दुगु, हेँय्, खा व म्यय् बलि बिइगु चलन दु । अथे हे जात्राया झ्वलय् गाम्चाया गमय् द्यःयाथाय् हि मवइम्ह जीव च्यापां चूम्ह कंकली अर्थात कंगलीयात तकं बलि बिइगु याइ । जात्राया झ्वलय् चुनिखेलया नःलि द्यःयाथाय् नं बलि बिइगु चलन दु । अन जात्राया झ्वलय् गाम्चाया गमयात केन्द्रविन्दु कथं नालातःगु दु । जात्राया थःगु हे कथं किंबदन्ति नं मदुगु मखु । स्थानीय मनूतय्सं लिच्छिवी कालंनिसेंया उगु चलनयात थःपिन्सं निरन्तरता बियाः वयाच्वनागु खः धकाः दावी यानाः वयाच्वंगु दु । छखे बुद्ध जयन्तीया दिनय् हिंसा यायेमजिउ धाइगु अले मेखे नेवाःतय्सं हे उखुन्हु कंकलींनिसें म्यय् तकं द्यःयाथाय् बलि बिइगु यानाच्वंगु दु । अथे बलि बिइगु चलनयात गुगु कथं कायेगु धकाः न्ह्यसः ब्वलनीगु स्वाभाविक हे खः । बुद्ध जयन्तीया दिनय् अथे जीव बलि बिइगु चलन दुगु बस्तीया नेवाःतय्सं बुद्धया ईसिबें हे न्ह्यःया चलन जूगुलिं उगु चलनयात थःपिन्सं निरन्तरा बियाः वयाच्वनागु खः धकाः धयाः वयाच्वंगु दुसा मेखे बौद्ध मार्गीतय्सं धाःसा अथे जीव बलि बिइगु ज्या बौद्ध मार्गीतय्त नं तन्त्रमन्त्रय् विश्वास याकाः अथे जीब बलि बिइगु याकातःगु खः आःया अवस्थाय् बुद्ध जयन्ती खुन्हु जीव बलि बिइगु चलनयात त्वःतेमाः धकाः तकं धायेगु यानाहःगु दु ।

स्वनिगलय् बुद्ध जयन्ती धकाः यक्व न्ह्यवंनिसें तःजिक हनाः वयाच्वंगु मखु अले थःथःगु लागाय् थःथःगु हे कथं स्वांया पुन्हि धकाः हनाः वयाच्वंगु खः धकाः स्पष्ट जू । उकिं आःया अवस्थाय् अथे बुद्ध जयन्तीया दिनय् हे जीव बलि बिइगु गुलि पाय्छि जू बाय् मजू धैगु नेवाः समाज नाप नापं संस्कृतिप्रति चासो तयाच्वंपिनिगु नितिं छगू बहसया बिषय जुयाब्यूगु दु ।

More Stories Like this