थ्व नं छगू न्ह्यसः हे जक खः

शीला साय्मि

तुलसी प्रधानं च्वयादीगु "बौद्ध झण्डा व बलिपुजा" विषयक च्वसु ब्वनाः जि नं मचाबलय्निसें नुगलय् दिनाच्वंगु न्ह्यसः लुइ ला धइगु आशां थ्व च्वसु च्वयाच्वना। थ्व च्वसु जिगु लिसः मखु थ्व नं छगू न्ह्यसः हे जक खः, बौद्ध विद्वानपिंत। वय्कलं गुगु बौद्ध ध्वाँय् धयादिल, व गुज्वःगु ध्वाँय् खः थें? ह्याउँगु, वाउँगु, वँचुगु म्हासुगु व तुयूगु न्याता रंगया ध्वाँय् खःसा थ्व बौद्ध ध्वाँय्या अर्थ पंच बुद्धया प्रतिक खः। गुगु बज्राचार्यपिंसं छ्यलाच्वंगु दु। मेगु ध्वाँय् धायेबलय् ह्याउँगु कलेजी रंग, म्हासुगु, तुयूगु व वँचुगु खः, थ्व नं बुद्ध भगवानया हे प्रतिक खः। गथे कि ह्याउँगुया अर्थ भगवान बुद्धया हि, तुयूगुया अर्थ वा (क्वय्), म्हासुगुया अर्थ ला (छ्यंगू), वँचुगुया अर्थ सँ अले कलेजीया अर्थ चीवर धइगु खँ यक्व हे व्यक्तिपिनिपाखें न्यना। पत्याः मजुयाः जिं थः गुरुयाके तक नं न्यं वना। वसपोलं नं वहे लिसः बियाबिज्यात। बुद्ध भगवानया शरीरया प्रतिक। थम्हं गुरुयात तक नं विश्वास याये मफुत। छाय्धाःसा थ्व सिद्धान्त जिगु दिमागं मज्वन। भगवान बुद्धं बुद्ध धर्म धकाः ला, क्वँय्, छ्यंगू, थःगु वस्त्र हना बिउगु ला पक्का नं मखु। अथे हे बौद्ध ध्वाँय् धइगु भगवान बुद्ध मदयेधुंकाः आपालं दँ लिपा व नं छम्ह क्रिष्ट्रियनं दयेकूगु धइगु न्यना तयागु दु। अनुमान यानाः स्वत धाःसा बौद्ध ध्वाँय् धइगु बुद्ध भगवानया म्हुतुं पिहां वःगु पंचरश्मिया प्रतिक जुइ थें तायेका। वसपोल मुसुक्क न्हिलाबिज्याःबलय् व धर्म देशना यानाबिज्याःबलय् वसपोलया म्हुतुं पिहां वःगु पंच रश्मिया प्रतिक थ्व ध्वाँय् खः थें तायेका। तीन त्रिभुवन चाःहिलाः स्वर्ग-मध्य-पातालय् प्राणीयात उगु रश्मीं खयेकाः प्राणी उद्धार यानाःलि हाकनं वसपोलया हे म्हुतुइ दुहां वनी ।

अथे धइगु भगवान बुद्धं बियाबिज्याःगु ज्ञानया प्रतिक कथं रश्मीयात हे (पंचरश्मी) बौद्ध ध्वाँय्या प्रतिक कथं कयातःगु जुइमाः। गुलि तक सत्य खः व ला बौद्ध विद्वानपिंसं जक हे धायेफइ। मेगु खँ, छेँय् ध्वाँय् तल धायेवं उम्ह व्यक्ति बौद्ध हे जुइमाः धइगु नं मदु। बुद्ध प्रति श्रद्धा दुम्ह न्ह्याम्हेस्यां मेमेगु हे धर्म नं हनाच्वंगु खयेफु। थन नं मेगु हे छगू न्ह्यसः तनेमास्ति वल। बौद्ध धकाः नं सुयात धायेगु? झीसं न्यना कथं बुद्ध धर्म माने याःपिंत बौद्ध धाइ। तर थ्व समाजय् भगवान बुद्ध माने यानाच्वंपिं हे उलि दु थें मच्वं। बौद्धत नं मखं। छाय्धाःसां बौद्ध धइपिं बुद्धया शिष्य (अनुयायी) जुइमाः गुम्हस्यां बुद्ध वचनयात पालन यानाच्वंगु दु। झीगु समाजय् स्वःसा स्वयम्भु न्हिंन्हिं वनाच्वंपिंसं हे फ्वगिंतय्त हत्तु हक्काः वनीगु खनाच्वना। अझ ला थः स्वयां क्वह्यंपिं जुल कि व्यवहारय् नं पाकाच्वंगु दु। विहारय् वनीपिं स्वःसा पंचशील प्रार्थना यानाच्वनी, छेँय् थ्यन कि ल्वायेगु व क्वायेगु त्वःती मखु। भन्तेपिं नं म्हतिं अलग्ग हे विहार दयेकाः च्वनेमाः। अझ ला राजनीति तक नं ब्वति कायेमाः। न्यनागु दु, बिपश्यना ध्यान तसकं प्रभावकारी जू। ध्यान च्वनावःपिंसं ध्यानया ज्ञान सकसितं कनेफु, तर थम्हं पालना यानाच्वंपिं स्वःसा पतिंचाय् हे जक न्यनेफइ थें च्वं। बुद्ध धर्मय् पलाः जक छीपिं खःसां नं छेँजःपिं नाप मल्वासे, सरोहर इना नइपिं जुइमाः। दाजु किजा, अंशमारा, भाजुभौ न्हय्गू जुनीया शत्रु, पिंलि माय्लि नतुसुतु मदुसा देइके जक वना धकाः धायेगु वा विहार वना धकाः धायेगु नं छगू स्वाँग व ध्वाँग हे मखा जुइ। विहारय् वनाः पंचशील कयाः छेँय् उलंघन जुल धाःसा वयात बौद्ध मखु बुद्ध भगवान बाय् गुरुयात तकं अपमान याःम्ह धाये माली। अले सुयातं नुगलय् स्याकाः कयागु धनं धर्म कर्म याइपिंत नं गथे बौद्ध धकाः धायेगु? अले उज्वःगु दान काइपिं गुरु व भन्तेपिंसं नं धर्म मखु इमिगु पाप तक नं क्वबीगु हे मखा जुइ ।

मेगु खँ बलिपुजा। थःगु नसा ला सुनानं त्वःती हे मखु। धात्थेंया बौद्ध जूसा दुगु स्यायेगु जक ला छु ला तक नं नइ मखु। ला छकू मदयेक जा हे कुहां मवं धाइपिं मनूत आपालं दु। धर्मया कथं मस्वाःसां ला नयेगु स्वास्थ्यया लागिं नं मनिं। नुगःचुया ल्वय् व यूरीक एसिड दुपिंत रेड मिट (म्येय्या ला) नये मजिउ धकाः डाक्टरं धया हःसां खाया ला नइपिंत सुनां पनीगु?

दुगु स्यानाः भ्वय् नःगु सकसिनं खं। मनू स्यानाः भ्वय् नःगु सुनानं मखं। मनू स्यानाया अर्थ मनू स्यानाः ला हे भाग तयाः नल धायेत्यनागु थन पक्का नं मखु। छम्ह सोझा व कमजोरम्ह मनूयात छेँजः वा जःलाखःलाः बाय् पिनेयापिं मनूतय्सं सते याइ। छें नया, बुं नयाः, ध्यबा नयाः अथवा हेबाय्चबाय् यानाः थजु, उकिं यानाः तःधंगु हे मानसिक तनाव जुयाच्वनी। कमजोरम्ह मनूयात सुनानं साथ बी मखु। समाजं नं ख्वाःपाः दुम्हेसित हे स्वइ। विचरा कमजोरम्हेसित मूर्ख हे ठहरे याइ। मखुसा, चुपचाप जुयाः मसिउ छु यानाः च्वना बी। बिचरा सुयां साथ मदयाः अनेतने ल्वचं कयाः सिनावनी। धात्थें हे बौद्ध खः धइगु जूसा थुज्वःपिं पीडितपिंत साथ बीगु ज्या जुइमाः। अले जक धात्थेयाम्ह बौद्ध जुइ थें तायेकाच्वना। गथे खः व थ्व नं छगू न्हयसः हे जक तयाच्वना ।

छगू मेगु खँ। वंगु दँय् जूगु शाक्य समाजया अधिवेशनय् थौंतक शाक्य जातिया सुं नं व्यक्तिं फ्वना नःगु मदुनि धकाः छम्ह वरिष्ठ वक्तां न्ववानादीगु खँ थौंतक जितः लुमंनि। थौं छम्ह झीगु हे भाषासेवी भाजु नरेशकुमार शाक्य थःगु उपचारया निंतिं ल्हाः फयेमाःगु अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु दु। नेवाः बौद्ध जगतय् दकलय् सुसभ्य, धन सम्पत्तिइ परिपूर्ण व बौद्ध भावनां जाःगु शाक्य समाजय् विहारत तक नं दान यानातःपिं आपालं दु धइगु न्यना। थौं छम्ह शाक्य समाजया व्यक्तिया जीवन रक्षाया नितिं म्हतिं छगू लाख दां भगवान बुद्धया नामं चन्दा तइपिं झिम्ह शाक्य मदु ला? झीथाय् निगू लाख शाक्य व बज्राचार्य समाजया दुजःपिं दु धाइ। म्हतिं न्यातका दां जक चन्दा तयाबिल धाःसां नं १०,००,००० तका दां खाके फइ। यदि थुकथं दां मुंकाः वय्कःया नितिं उपकार जुइगु जूसा शायद थ्व धात्थें हे बुद्ध भगवानया धर्म पालना यानागु जुइगु खः ला? यदि अथे मखुसा झीसं दान पारमिता वा बुद्धया अनेक गाथाया चर्चा जक यानाया छुं अर्थ दइ ला? थ्व नं थौं जिगु मनय् लुया वःगु छगू न्ह्यसः हे जक खः, झी बौद्ध विद्वानपिनि निंतिं ।

More Stories Like this