सामाजिक आडम्बरं मुक्त जुइ

उत्तमराज शिलाकार

नेपाः थीथी जाति दुगु देय् खः। जातीयता धइगु नेपाःया गौरव नं खः। जातीय सभ्यताया खँ ल्हायेबलय् थीथी जातिया थःगु हे मौलिक म्हसीका दयाच्वनी। नेवाः देय् दबूया धापूकथं नेवाः जाति दुने नं थ्यंमथ्यं नीगू जात दु। नेपाःगाः दुने ब्वलनाच्वंगु नेवाः समाजय् थौं नं परम्परागत रितिथिति ल्यनाच्वंगु दनि। गुगुं संस्कृति थौं नं उलि हे सान्दर्भिक खनेदुसा गुलिं 'भौ कुनाः श्राद्ध यायेगु' थें जक जुयाच्वंगु दु। थज्याःगु व्यावहारिक मजूगु परम्परागत रितिथितित ईकथं हीका यंके माःगु दु ।

नेवाः समाजय् न्ह्याना वयाच्वंगु थीथी सामाजिक विधि व्यवहारया खँय् सामान्य सुधार हयेया निंतिं थःथःगु समाजय् छुं छुं नियमत दयेकाः समाजयात नियमय् चीगु ज्या मजूगु ला मखु। अथे नं गुकथं उगु नियमत कःघाना वने माःगु खः, वने फयाच्वंगु मदु। थुकथं छखेर समाज दयेकाः न्ह्याना वनाच्वंपिंसं थःगु समाजयात नियमय् ची मफुसा मेखे समाज विदेशीया रितिथिति कःघानाः विकृतिया रुप काकां वनाच्वंगु दु। गुकियात इलय् पने मफुत धाःसा कन्हय् नेवाः चलन स्वयां विदेशी चलन हे अप्वः हावी जुया बी ।

मेमेगु समाजय् थें नेवाः समाजय् नं तःमि चीमि दु। समाजया नियम धाःसा सकसिनं बरोबर जुइ। अझ प्रतिष्ठित व्यक्तितय्सं याना क्यनाच्वंगु सामाजिक, विधि व्यवहारस्वयेगु खःसा थन सामन्ति पुँजीपति, प्रदर्शन थें जुयाः झनझन ततःपाः जुजुं वनाच्वंगु दु। थुकिया लिउलिउ वनेत इमि सतिक च्वंगु मध्यम वर्गीय समाज नं बाध्य जुयाच्वंगु दु। गुकियात गुगुं नं सामाजिक नियमं पने फुगु मदु ।

उदाय् समाजया सन्दर्भय् नं ने.सं.१११७ स छगू विधान दयेकाः वयां लिपा सामाजिक विधिव्यवहारया नियम-१११९ जारी याना तःगु खनेदु। थनिं झिंस्वदँ न्ह्यः हे दुगु उगु सामाजिक नियम थौं तकं पूवंक लागू याये फयाच्वंगु मदु। थथे छाय्? नियमत छाय् ज्या ख्यलय् मफुत? थुकिया खायूगु लिसः खः, थनया सःसिउपिं धनीवर्गं थुकियात पालना याये चाहे मजू। इमिसं समाजया नियमत हाचां गायाः न्ह्यागुं सामाजिक विधि व्यवहारयात तःपाः यानाच्वंगु दु। समाजं अनुगमन यानाः थुकियात पने नं फुगु मखु। मध्यम वर्गं समाजया नियमयात पाय्छिकथं हनाच्वंगु दःसां इमि समीपय् थःथितिपिंसं याइगु व्यवहारत स्वयेबलय् थःपिंत हीनताबोध जुयाच्वंगु दुसा मेखे थःगु इज्जत तयेत दुगु सम्पत्ति मियाः नं काय-म्ह्याय्पिनि विधि व्यवहार हना वयाच्वंगु खंकेफु। गुकिया कारणं इमिगु लिपाया भविष्य अन्धकारं भुनाच्वंगु दु।
उदाय् समाजया झिंनिदँ न्ह्यः हे थज्याःगु अवस्था उदाय्तय् दुने मवयेमा धकाः विधि व्यवहारया नियम दयेकाः सकल उदाय् वर्गयात जारी याकातयेधुंकूगु दु। उदाय्तय्सं थौंतक न्ह्याका वयाच्वंगु विधि व्यवहार गथे कि मचा जंक्व, इहि, कय्तापुजा, बार्‍हाः, इहिपा आदिखय् उदाय्तय्सं थःगु नियम उल्लंघन यासें तःपाः यानाच्वंगुलिं उगु नियमया छुं ज्या मंत। थुगु खँय् समाजं इलय्ब्यलय् थथे तःपाः याये मजिल, नियम हने माल धकाः इनाप मयाःगु मखु। तर छगू वर्गं थुकियात कदर यानाच्वंगु मदु। थुगु खँय् नियम हंकेत सामाजिक दण्डया व्यवस्थापन नं याये माःगु खनेदु।
उदाय्तय् बिया छ्वयेगु संस्कारय् खने दयाच्वंगु ग्वय् बीके छ्वयेगु, म्ह्याय्मचा पित बीगु, लाखा कायेगु, कल्या छ्वयेगु सँप्याके छ्वयेगु, लंस्वः वनेगु, भौमचा दुकायेगु, वंजला वनेगु, ख्वाः स्वकेगु, जिलाजं दुकायेगु आदि मौलिक संस्कारत तसकं बांलाः। थज्याःगु ज्वःमदुगु संस्कृतियात विकृत कथं अनेतने यानाः न्ह्यब्वयेगु धइगु ला फुइँ क्यनेगु, आडम्बर ब्वयेगु ज्या जक खः। थज्याःगु ज्याय् थःपिनि संस्कार ल्यनीकथं व सकसितं मान्य जुइकथं जक प्रदर्शन यायेगु स्वयेमाः। मदुपिंसं नं दुपिनिगु संस्कारया लिउलिउ मवँसे थःगु औकातयात नं ध्यानय् तयाः जक विधि व्यवहार यायेमाः ।

उदाय् समाजपाखें सकसिगुं निंतिं मान्य जुइकथंया विधि व्यवहारया नियम लागू तये धुंकूगु दु। खः, थुकी नं थौंकन्हय् ईकथं सान्दर्भिक मजूगु छुं नियमत दयेफु। थुज्वःगु छुं दःसा थुकियात म्हसीकाः सान्दर्भिक यायेगु स्वयेमाः। नियमयात ल्वःकथं हीकेगु नं यायेमाः ताकि लिपायापिंत सामाजिक व्यवहार हनेत अःपुइमा। समाजय् जुयाच्वंगु विकृतित म्हसीकाः थुकियात पनेगु ज्या नं समाजं याये फयेकेमाः। अथे धइगु समाजया दुथ्यंक वालाः उकियात ई कथं सकारात्मक परिवर्तन याये मफयेकं समाजं दयेकातःगु नियमयात हंकेत नं थाकुइ। उकिं अःपुगु लँपु न्ह्यब्वया बीमाः ।

समाजं आःया इलय् उदाय् वर्गयात अःपुइगु कथंया ज्याखँत न्ह्यब्वयेगु पाय्छि जुइ। मंकाः इहि, कय्तापुजा, इहिपा आदिया बन्दोबस्त यानाः समाजयात व्यवस्थित यायेगु कुतः न्ह्याकेमाः। सुधारवादी, प्रगतिशील विचारधाराया प्रवाह यासें सामाजिक रीतियात न्ह्यब्वया वने फत धाःसा समाजया इज्जत अझ थहां वनी। थज्याःगु सुधारवादी नीति नाला वनेमाःगु खनेदु। सुधारवादी नीति नाला वनेत सेमिनार, गोष्ठी वा मुँज्या यायेगु व सकसिगुं ग्वाहालि कयाः न्ह्यज्यायेत थौंया आवश्यकता खः। समाजया नियमत गथे यानाः परिमार्जित याना यंकेगु धइगु खँय् वहस न्ह्याकेगु थौंया आवश्यकता खः। उकिं परिवर्तन व समाजया नीति नियमत परिमार्जित यायेगु खँय् थःथःगु खलः वा पुचःत नापं जानाः सहलह ब्याके माःगु दु ।

मनू सामाजिक प्राणी खः। उकिं नं समाजय् च्वनाः हे थःगु जीवन न्ह्याकाच्वनेमाः। उकिं सामाजिक नियमया पालना यानाः नियमय् च्वनेगु सामाजिक अनुशासन ग्रहण यानागु जुइ। गुकिं समाजया विकृति पनेगु नापं समाजया विकासय् तिबः बी ।

More Stories Like this