कथुइ थाःगु क्वँय् जुल संविधानसभा

सानुराजा शाक्य

संविधानसभां संविधान दयेके मफुत धाःसा छु न्हूगु चुनावया सम्भावना दु ला? थ्व न्ह्यसःया लिसः बी उलि अःपु मजू गुलि थुकथंया न्ह्यसः तइपिं नेतातसें अःपुक तयाच्वंगु दु। हानं वइगु जेठ १४ दुने संविधान मवइगु जुल। थ्व खँ न्यनाः लय्ताइपिं मनूतय् ल्याः नं अप्वया वनाच्वंगु खँ सुनां सी? संविधानसभां संविधान दयेके मफुत धाःसा थःपिनिगु औचित्य क्यनेगु अवसर दइ धाइपिं नेतातय् ल्याः नं अप्वया वःगु खनेदु। थुकथंया अवसर पियाच्वंपिं नेतात गुपिं टेलिभिजनया खालय् खने दयेकः वइबलय् संविधानसभां संविधान दयेके मफुगुलिं गोहीया मिखां ख्वबि हायेके थें ख्वबि हायेकाः संविधानसभाया औचित्य मंत उकिं संविधानसभाया ई तनेगु आवश्यकता मंत धकाः न्ववायेगु शुरु यानाहःगु सकसिनं सिउगु हे खँ खः। जेठ १४ न्ह्यः तक थुज्वःगु अभिव्यक्ति बीपिनिगु झ्वलय् छगू जक दलया नेतात मखु तःगू दलया हे नेतात झ्वः छुइगु क्रमय् दु। नेपाली कांग्रेसया सभापति सुशिल कोइराला, नेकपा एमालेया माधव नेपाल व खड्ग ओली, एकीकृत माओवादीया मोहन बैद्यपिं व सरकारय् दुमथ्याःगु मधेसी दलत। थुमिगु छगू हे स्वार्थया कारणं थ्व अभिब्यक्ति मवःगु जुइफु। गुम्हेसितं थः संविधानसभाय् मत्याःम्ह जूगुलिं थः मदुगु संविधानसभां संविधान मदयेकूसां जिउ धइगु तायाच्वंगु दयेफु। संविधानसभा असफल जुल धाःसा माओवादी व सरकारया विरोधय् आन्दोलन यानाः सत्ता कायेगु रणनीति दयेकाच्वंपिं नं दयेफु। गुम्हेसितं संविधानसभा धइगु सुधारवादी जुल क्रान्तिया नितिं संविधानसभा वाधक जुल संविधानसभा असफल जुल धाःसा जनविद्रोहया लाइनया पुष्टि जुइगु खनाच्वंपिं नं दयेफु। मधेसी दलत गुपिं सत्ताय् मथ्यनाच्वंगु व वर्तमान सरकारय् च्वनेत नैतिकतां मबियाच्वंगु इलय् जेठ १४ दुने संविधानसभाया ई तने मफुत धाःसा राजनीतिक भ्याकुमया अवस्था ब्वलनी गन थःपिनिगु बार्गेनिङ पावर अप्वइगु खनाः संविधानसभा हे असफल जूसां जिउ धकाः बिचाः यानाच्वंपिं नं दयेफु ।

धायेत ला गुलिसिनं संविधानसभायात असफल यायेत भारत हे जायाच्वंगु दु धाइपिं नं दु। तर तप्यंक धायेगु खःसा संविधानसभा असफल जुइगु धइगु प्रचण्ड असफल जुइगु खः, झलनाथ खनाल असफल जुइगु खः, रामचन्द्र व शेरबहादुर देउवा असफल जुइगु खः। मधेसी मुद्दा दुने संघीयता दुथ्याकाः आन्दोलन न्ह्याकेगु ज्या अगुवाया भूमिका म्हितूम्ह उपेन्द्र यादव असफल जुइगु खः। व स्वयां नं संविधानसभाय् नेपाःया अधिकांश समुदायया प्रतिनिधित्व थ्यनाच्वंगु दु थ्व समावेशी चरित्रया नं असफलता जू वनी। गुलिसित संविधान स्वयां नं माओवादी लडाकुतय्त क्यान्टोनमेन्टं पिने छ्वये हथाय् चायाच्वंपिं नं यक्व दु ।

संविधानसभाय् नेपाःया अप्वः धइथें जातीय समुदायया प्रतिनिधित्व दुगु समावेशी ला खः तर उमिगु नियन्त्रण राजनीतिक दलं यानाच्वंगु दु। मधेसी दल व चिचीधंगु दलत बाहेक मू राजनीतिक दलया नियन्त्रण अझ नं छगू जातीय समूहया ल्हातय् लानाच्वंगु कारणं संविधानसभाय सभासद्तसें प्रभावकारी भूमिका मदु। तर थ्व खँया छुं मूल्य मदु छाय्कि संविधानसभाया सभासद्त उपिं हे खः उमिगु भूमिका राजनीतिक दलया नियन्त्रण दुने च्वनाः थःगु स्वतन्त्र अभिमत थःगु समुदायया अधिकार संविधानसभाय् सुनिश्चित याकेगु दायित्व उमिके नं दु गन राजनीतिक दलया नाजायज नियन्त्रणयात चुनौति नं बी फयेकेमाः। थुकथंया चुनौति बीगु दायित्व आदिवासी जनजाति, मधेसी व दलित सभासदतसें याये माःगु खः गुमित राज्यया पुनर्संरचना सहितया संघीय संविधानया अति आवश्यक जू। संविधान दयेकेत धकाः थ्यंपिं सभासदत थौंकन्हय् जनताया मिखाय् दोषीया भागिदार जुयाच्वंगु दु गुमिसं प्रत्यक्ष राज्यया सुविधा संविधान दयेकेगु नामय् कयाच्वंगु खँ जनता खँ। उकिं राजनीतिक दलया नेतृत्वयात ब्वः बियां सभासदत बिसिउँ वने दइ मखु। राजनीतिक दलया नेतृत्व असफलताया बोझ सभासदतसें क्वमबिउगु खःसा उमिगु भूमिका छु खः, जनताया न्ह्यःने सभासदतसें तये फये हे माः ।

संविधानसभाया माग हयाः जनमत दयेकेगु ज्या याःम्ह माओवादी जूगु कारणं संविधानसभाया चुनावय् नं माओवादीयात दकलय् तःधंगु दलया रुपय् जनतां थ्यंका बिल। थ्व कारणं नं संविधानसभायात सफल याकेगु दकलय् तःधंगु दायित्व एकीकृत माओवादीया हे खः। उकिं नं एकीकृत माओवादीया अध्यक्ष प्रचण्डया मू भूमिका दइ। थ्व भूमिका म्हिताः संविधानसभायात सार्थक संविधान दयेके फत धाःसा प्रचण्ड नेपाःया राजनीतिक इतिहासय् दकलय् सफलम्ह नायक जुइ मखु धइगु खःसा दकलय् असफल नायकय् कुंतुं वइ। संविधानसभा सफल वा असफल जुल धाःसां उकिया सफलताया भागिदार वा असफलताया भागिदार झलनाथ खनाल, सुशिल कोइराला, माधव नेपाल वा खड्ग ओली जुइ मखु। थ्व खँयात एकीकृत माओवादीं धायेत ला संविधानसभा माओवादीया सन्तान जुइगुलिं संविधानसभाया असफल मृत्युइ माओवादीया चाहना मखु धाइ तर ज्या याये माःगु इलय् धाःसा एकीकृत माओवादी दुने हे ल्वापु जुयाः संविधानसभाया अकाल मृत्युइ मूकदर्शक जुइगु खःला धइगु आशंका ल्यहेँ पुया वइ। थौंकन्हय् प्रचण्डं जेठ १४ दुने संविधान पित बी मफुसां एकीकृत मस्यौदा हयाः संविधानसभाया ई छुं ईया निंतिं तनेगु धकाः न्ववाना हःगु दु तर थुकथंया मस्यौदा पित हयेगु दकलय् तःधंगु जिम्मेवारी नं प्रचण्डया हे ब्वहलय् लानाच्वंगु दु ।

सामाजिक रुपान्तरया पक्षधरत आदिवासी जनजाति, मधेसी व दलिततय् नितिं संविधानसभा तसकं हे महत्वपूर्ण राजनीतिक संरचना खः तर संविधानसभाया ई तनाः नं संविधान पित हयेत ताः मलानाच्वंगु थ्व इलय् संविधानसभा राष्ट्रयात बोझ जुयावःगु नं वाःचाः तर संविधानसभां संविधान महसे विघटन जुया वन धाःसा संविधानसभा दयाः राष्ट्रयात जूगु आर्थिक बोझ स्वयां नं ग्यानापूगु अनिश्चय अधिकारविहिनताया बोझ राष्टं क्वबी माली। उकिं थ्व समुदायया निंतिं संविधानसभायात थःपिनिगु अधिकार सुनिश्चित जूगु संविधान पित महसे स्याना छ्वये नं मजिउ ल्यंका तयां संविधान पित हयेगु ज्याय् दसु नं क्यने मफुगु अवस्थाय् लानाच्वंगु दु अर्थात पाले नं मजिउ स्याये नं मजिउ। सायद थ्व कमजोरी हे दलया शीर्ष नेतातसें म्हिताच्वंगु जकं खःला गन संविधानसभाया ई मतनां छु याये? ई मतंसा देय् गन क्वब्वाः वनी धकाः बिचाः याये थाकु ।

More Stories Like this