ककुइ गं घाकेगु खेल जुयाच्वंगु राजनीति

श्रीकृष्ण महर्जन

राजनीति तरल जुयाच्वंगु थ्व इलय् वयाः जनताया प्रतिनिधि धकाः संविधानसभाय् च्वनाः नं थःगु मत प्रयोग याये मखनाच्वंपिं सभासद्तय्त हीनता बोध जुयाच्वंगु दु। जनतां मत बियाः न्हूगु संविधानया निंतिं छ्वयाहःपिं सभासद्तय्त स्वयं मतदातां हे न्यतालय् दायेगु यानाहःगुलिं सभासद्त लज्जित जुया वःगु दु। सभासद्या तक्मा तकं थःगु लनय् भ्यानाः उखेथुखे जुइ मछाला वःगु दु। जब छम्ह सभासद्यात संविधान निर्माणया सवालय् येँय् खुल्ला रुपं हे चिया पसल्यां न्यतालय् दाल अबलय्निसें ला सभासद्तय्त तसकं हे मछिना वःगु खः। व घटना राजनीतिक खः अर्थात छुं पार्टी विशेषया नेतां मेगु पार्टीया सभासदयात दायेकूगु खः धाइपिं नं मदुगु मखु। अय्नं उगु घटना जनताया भावना व आक्रोश खः धकाः अःपुक हे अनुमान यायेफु। आः जुयाच्वंम्ह प्रधानमन्त्री नापं एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनालयात न्यतालय् दाःगु घटनां शुरु जुयाः सभासद् झक्कु सुवेदी तक थ्यनेवं सभासदत तसकं सचेत जुइ माःगु अवस्था ब्वलंगु दु ।

संविधानसभाया सभासदपिंत अथे न्यतालय् दाःगु घटना लुमंकेबलय् ला सभासद्तय्त नं बिचरा धायेगु बाहेक मेगु छुं अवस्था मदु। वय्कःपिंसं न्हापा संविधानसभाय् विवेकया मत अर्थात थःगु मत तये दइगु व्यवस्था दुगु खःसा आः वयाः संविधानसभाय् पार्टीया ह्वीप जारी जुइगु ब्यवस्था हयेधुंकूगु जुयाः सभासदत संविधानसभाय् वनाः ल्हाःचिं तयेगु बाहेक मेगु छुं हे याये फइगु अवस्थाय् मदु।
थौंकन्हय् फुक्क ज्या राजनीतिक दलया प्रमुख नेतातय्सं यानाच्वंगु दु संविधानसभाया सभासद्तय्गु छुं हे भूमिका मदु। प्रमुख दलया शीर्ष नेतातय् दथुइ सहमति मजूतले छुं हे मजुइगु अले इमि दथुइ सहमति जुल धाःसा संविधानसभां ल्हाःचिं जक तयेकेगु कुतः यानाच्वंगु स्पष्ट जुजुं वयाच्वंगु दु। संविधानसभायात दलतय्सं क्यनेगु ख्वाःया रुपय् जक न्ह्यब्वयाच्वंगु दुसा वास्तवय् दलया नेतातय्गु निर्णय हे अन्तिम जुयाच्वंगु दु धाःसां छुं पाइ मखु ।

थुज्वःगु अवस्थाय् न्हूगु संविधान दयेकेगु ज्यायात दलया शीर्ष नेतातय्सं खास हे चिउताः तयाच्वंगु मदु। शीर्ष नेतात मध्ये गुलिसिनं सार्वजनिक रुपं हे क्वःछिनातःगु इलय् न्हूगु संविधान वइ मखु धयाच्वंगु दुसा गुलिसिनं स्पष्ट रुपं मधासे चाःहिकाः न्ववायेगु यानाच्वंगु दु। अन्ततः आः क्वःछिनातःगु इलय् न्हूगु संविधान जारी मजुइगु निश्चित जुल धाःसां छुं पाइ मखुत ।

संघीय गणतान्त्रिक नेपाःया न्हूगु संविधान जारी यायेगु धकाः राजनीतिक दलतय्सं क्वःछिनातःगु ई गुलि गुलि लिक्क लानावन उलि उलि हे राजनीति स्वतुमतु स्वया वनाच्वंगु दु अले राजनीतिक दलया नेतातय्सं नं न्ह्यःनेलाःथे न्ववायेगु याना हयाच्वंगु दु। दलया नेतात छगू कथं हीमी चायाच्वंगु दु। जनताया न्ह्यःने प्वंकागु प्रतिबद्धता कथं इलय् हे संविधान जारी याये मफइगु जुइवं आः हाकनं संविधानसभाया म्याद थप यायेगु इलय् जनतां छु धाइ धकाः कपाः स्याकाच्वने माःगु दु ।

इमिसं आः इलय् हे संविधान जारी याये मफुगुया कारण थःपिं मखु मेपिं खः धकाः द्वपं बीगु कुतः यानाच्वंगु दु। एकीकृत नेकपा (माओवादीं) नेपाली कांग्रेस व यथास्थितिवादी दलतय्गु कारणं हे इलय् संविधान जारी याये मफुगु खः धकाः जनतायात कनेगु कुतः यानाच्वंगु दु। अथे हे नेपाली कांग्रेसं माओवादी नापं एमालें यानाः हे इलय् संविधान दयेके मफुगु खः धकाः द्वपं बीगु कुतः यानाच्वंगु दु। अथे हे मेमेगु दलया नेतातय्सं नं न्हूगु संविधान जारी याये मफुगुया कारण थःपिं मखु मेपिं खः धकाः थःगु छ्यं सुचुकाच्वंगु दु। न्हूगु संविधान जारी यायेगुली पंगः जुयाच्वंगु छगू दलं मेगु दलयात न्ह्याक्व हे पाः यानाच्वंसां वास्तवय् आःया अवस्थाय् उकिया मू कारण धइगु मूमू दलया शीर्ष नेतातय् दथुइ राज्य पुनर्संरचना, निर्वाचन प्रणाली व शासकीय स्वरुपया विषयय् सहमति जुइ मफयाच्वंगुलिं हे खः। थ्व स्वंगू विषय मध्ये नं दकलय् अप्वः कपाः स्याःगु नापं समस्या तायेकाच्वंगु विषय राज्य पुनर्संरचना खः। राज्य पुनर्संरचनाया सवालय् शीर्ष नेतातय्सं नेपाःया आदिवासी जनजाति, दलित, मुस्मां नापं राज्यं लिउने लाकातःगु समुदाययात अग्राधिकार बीगु, स्वायत्तता नापं स्वशासन बीगु सवालय् स्पष्ट दृष्टिकोण मदयाः हे दकले तःधंगु समस्या जुयाच्वंगु खः।
संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना नापं राज्य शक्ति बाँडफाँट समितिपाखें तयार याःगु नेवाः प्रदेश नापंया झिंप्यंगू प्रदेशया प्रस्तावयात कयाः दलया शीर्ष नेतातय्सं नापं दलतय्सं बेक्वः मिखां स्वयाच्वंगुलिं नं समस्या ब्वलना वयाच्वंगु खः। संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना समितिया उगु प्रस्तावयात फाता पुइकेगु निंतिं नं छुं छुं दलया नेतातय्सं भूमिका म्हितेगु झ्वलय् संविधानसभाया म्याद फुइत्यंगु इलय् जूसां राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु प्रस्ताव हयाच्वंगु स्पष्ट जू
।
थ्व फुक्क कथंया घटनाक्रमत स्वल धाःसा अवश्य नं क्वःछिनातःगु इलय् न्हूगु संविधान मवइगु जुयाः आः सुयात संविधान मवःगुया गं ककुइ घाकेगु धकाः खेल म्हिताच्वंगु दु दल व दलया नेतातय्सं। अथे गं मेपिंत बाय् मेगु पार्टीयात घाके फत धाःसा व न्ह्याथाय् वंसां ककुइ च्वंगु गं न्यानाच्वनीगु जुयाः थःपिं चोखो जुइत व जनतायाथाय् वनेगु इलय् धायेगु लँपु दयेकेत अथे कासा जुयाच्वंगु खः। थ्व हे दथुइ दलित जनजाति पार्टी, नेपाः राष्ट्रिय पार्टी, संघीय लोकतान्त्रिक मञ्च नापं छम्ह स्वतन्त्र सभासद जानाः प्यम्ह सभासदतय्सं गुगु कथं संविधानसभाया संवैधानिक समितिनिसें व्यवस्थापिका संसदय् तकं पंगः थनेगु यानाच्वंगु दु उकिं यानाः ततःधंगु दलया शीर्ष नेतातय्त तसकं अःपुयाच्वंगु दु। राज्यं बहिष्करणय् लकातःगु समुदायपाखें प्रतिनिधित्व यानाच्वंपिं प्यम्ह सभासद्तय्सं थःपिनिगु समुदायया हक अधिकारया निंतिं धकाः गुगु कथं पंगः थनेगु ज्या यानाच्वंगु दु। कन्हय् वनाः व हे प्यम्ह सभासद्तय्त ततःधंगु राजनीतिक दलया शीर्ष नेतातय्सं संविधान दयेके मफुगुया गं ककुइ घाकेगु ज्या याइ मखु धकाः धाये फइगु अवस्था मदु ।

न्ह्यागु हे जूसां आखिर आःया राजनीतिक अवस्थायात ध्यानय् तयाः स्वत धाःसा न्हूगु संविधान क्वःछिनातःगु इलय् दयेके मफइगु निश्चित जूगु दुसा आः संविधान दयेके मफुगुया गं सुयागु ककुइ घाकेगु धकाः मूमू दल व उकिया शीर्ष नेतातय्सं अनेतने खेल म्हितेगु व झंगः लायेगु ज्या यानाच्वंगु दु धकाः धायेफइगु अवस्था दु ।

More Stories Like this