पर्यटन दँ व झीगु राजनीति

- कुसुम पराजुली

शान्ति व समुन्नताया नामय् सरकारय् च्वंपिं संसदवादीतय्सं ब्रम्हलुट मच्चय् यानाच्वंगु खः । उज्वःगु विकृति व विसंगतियुक्त परिपाटी विरुद्ध शान्तिपूर्ण विरोध यायेवं सत्तापक्षं शसस्त्र दमन यात । जनविद्रोहया थालनी अथें जूगु मखु । अन्याः, अत्याचार, भ्रष्टाचारं संस्थागत विकास यायेधुंकूगु खः । उकिं अशान्ति ब्वन धायेपिं प्रतिपक्षया तर्क छगू हदतक्क सत्य खः । अवले निरंकुश राजतन्त्र जक मखु, कथित संसदीय व्यवस्था नापं असफल जुइधुंकूगु खः । थ्व खँ नेपाली जनतां बांलाक स्यू । आर्थिक उन्नतीया नारा केवल छन्हू व्यक्तिया नितिं जक खः व आः नं दु । गरीव, निमुखा, उपेक्षित वर्ग, क्षेत्र, लिङ्ग व जनजातिया नितिं राज्यया दृष्टिकोण न्ह्यावलें उपेक्षित हे जुयाच्वंगु दु । थुज्वःगु भेदभावयुक्त समाजय् विद्रोह जुइगु स्वभाविक खः । वहे विद्रोहयात हतियार व सेनाया भरय् समाधान मालेगु तत्कालिन सत्ताधारीत दोषी खः । थौंया संसदवादी राप्रपा, कांग्रेस व एमालें दुःख तायेकेम्वाः । थःगु गल्ति याउँकहे स्वीकारे याये ज्यू । छु इमिसं धायेफुला कि राजतन्त्र स्वया भिन्नकथं संसदीय साशन सत्ता चलय् यानागु खः ? जुजुया शासनय् तुलसी गिरी, लोकेन्द्रवहादुर व सूर्यवहादुरतय्सं अप्वः दाउ म्हितल जुइ ।
तर ताःहाकःगु ई तक्क सरकार चलय्याःम्ह कांग्रेसं गोविन्द राज जोशी व खुमवहादुर प्रवृत्ति वाहेक मेपिं सुइत पोसय् यायेफत ? आः नकतिनिया भ्रष्टाचारया पराकाष्ठा सुदान काण्ड मच्चय् याःपि व्यक्तित छु उपिं विद्रोहीत खःला ? थ्व खँया लिसः वोइङ्ग काण्डय् मुछ्यजूम्ह पूर्व पर्यटन मन्त्रीयात धाप माधव नेपालं व्यूगु मखुला ? शायद पोखराया पर्यटन व्यवसायीतय्सं स्यूगुहे जुइकि, पोखरा-नखनउ तप्यंक हवाइ सेवा सञ्चालन यायेगु आश्वासन वियाः अवले पर्यटन मन्त्रीं गुज्वःगु वेइमानी यात ? छु उगु वेइमानीइ भ्रष्टाचार सुलाच्वंगु मदुला ? थौं राजनीति नाप नापं आर्थिक सामाजिक नं नापनापं न्ह्यःने यंके माःगु खः । उखेपाखे राजनीतिक दलतय्गु ध्यान पटक्कै वंगु मदु । थुकिया अर्थ खः, इमिसं आर्थिक सामाजिक रुपान्तरणया नितिं पटक्कै तयार मदु । कांग्रेस-एमाले व मेमेगु परम्परावादीत यथास्थितिइ च्वने मयः, आर्थिक सामाजिक रुपान्तरणया पंगः धायेगु याः । पर्यटनयाहे खँ ल्हायेवलय् पुलांगु ऐन, कानुन व प्रशासकीय शैली आः नं कायमहे तिनि । राष्ट्रिय पर्यटनयात हःपाः व्यूगु प्रणाली तसकंहे पुलांगु व विकासया नितिं पर्याप्त मखु, उकियात हिलेगुया विकल्प मदु । उकिं आर्थिक प्रणाली हिलेगु राजनीति जरुरी दु धाःगु खः । सरकारं शान्ति सुरक्षा बी मफुगु व पर्यटन व्यवसाय थाहां वइगु बांलाःगु वातावरण दयेका मव्यूगु खँ व्यवसायीतय्सं आः नं धायेगु याः ।

आःनं सरकारी पहुँचया आधारय् व्यवसाय न्ह्याके मालाच्वंगु दु । सत्तासिन व्यक्तितय्गु असफलता त्वःताः व्यवसाय न्ह्याकेगु नितिं तःधंगु परिमाणय् ऋण सहुलियत कायेफूगु अवस्था मदु । गुम्हय्स्या थःगु पहुँचया आधारय् वैंकं ऋण काल, इमिसं व्याज व जरिवाना नापं मिनाहा याके अवसर काल । छु फुक्कसित समानुपातिक कथं उज्वःगु मिनाहा व्यूला ? थुज्वःगु सरकारी विभेदं संसदीय कालय् प्रसस्त जूगु दु । एकीकृत माओवादीया नेतृत्वया सरकार जूगु अवस्थाय् म्होनिं ज्यापुतय्त राहत जुइगु कथं चिचीधंगु ऋणत मिनाहा नापं यात । डा. बाबुराम भट्टराई अर्थमन्त्री जूवलय् यागु ऐतिहासिक राजस्व संकलन छाय् मेमेपिं अर्थमन्त्री जूवलय् म्हनेमफुत ? राष्ट्रिय आत्मशक्ति थनेफत धाःसा थ्व रुपय् दु । भ्रष्टाचारया भागवन्दां राजनीतिइ अलमलय् जुयाच्वंगुलिं खः । गो थ्व थना पर्यटन व्यवसाय् धायेगु अभियान न्ह्याःगु नेपाली कांग्रेसया चन्द्रप्रसाद गुरुङ्गं "होम स्ते" ज्याझ्वः हयेत सन । वयागुहे दलया मेम्ह नेता अर्थमन्त्री जूवलय् उकियात छाय् खारेज यात ? अले ज्यायागु जांगर वइत गनं वइ ? छु कांग्रेसं हानं गवलें जनपक्षीय पर्यटन नीति हयेत स्वलला ? थथ्य धायेवलय् आःया सस्कृति नं विकास सम्वन्धी थःगु योजनात न्ह्यःने हये फूगु मदु । राजनीतिक दलतय्गु इच्छा शक्ति कमजोर जूगुहे कारणं नेपाल ल्यूने लानाच्वंगु खः । सुनां उज्वःगु योजना व ज्याझ्वःया वारे जानकारी व्यूसां नं नेतातय्सं सोचय् याःथे जुइ कि मजुइ ?

गुलिखय् व्यवसायी पासापिसं पर्यटन व्यवसायी दुने गैरकानूनी ज्या यानाच्वंगु यक्को दु । गाँजा, चरेश मीगु वा गुलिसीगु धन्दा ला दकले अप्वः पञ्चतय्सं यात, व छुं छु संसदीय कालय् जुल । थुज्वःगु विकृति आःनं दु लाकि मदु ? तर "हटकेक"या रुपय् विकास जूगु अस्लील योजना गलत खः । थ्व छाडा संस्कृतिया प्रतिक खः । थुकि देय्यात भ्रष्टीकरणय् यंकी । पर्यटन उद्योगया विकास यायेगु यक्को विकल्पत दु । गामय् पदयात्रा, पर्यटन, शिक्षा, साहसिक कासा आदि नाप स्वाकाः यंकेफत धाःसा पर्यटन विकास सम्भव दु । पर्यटक धायेवं सकले बांलाःपिं व भिंपिंहे जुइ धयागु मदु । स्वदेशी वा विदेशी पर्यटकत मध्ये गुलिस्यां नेपाःया हित स्वयाः अप्वः थःगु वा देशया नितिं गैरकानुनी ज्या यानाच्वंगु दइ । इमित रेखदेख व अनुमान याइगु निकाय कमजोर जुल धाःसा देशया राष्ट्रियताय् घाः लायेफु । आदिवासी वा स्थानिय वासीया सामाजिक, सांस्कृतिक जर्गेनासहित उकिया संरक्षणय् झीगु ध्यान वंःगु मदु । कुटनीतिक मर्यादा उल्लंधन जुइगुकथं यानाः गुलिखय् ज्या जुल, उकिया लेखाजोखा झीथाय् मजू । व स्वयानं राज्यया पुर्नसंरचना लिसें पर्यटन नीति गुज्वःगु जुइ ? थुकियावारे सरकार, राजनीतिक दलत व स्वयम व्यवसायीतय्सं छलफल न्ह्याकूगु मदु । थुकिया अर्थ खः, उगु फुक्क थासय् वहे यथास्थितिवादीत ला मदुला ? धयागु न्ह्यसः दु । यथास्थितिवाद धयागु राजनीतिइ जक मखु अर्थ, संस्कृति, समाज व जीवनय् नं दइ । विकासया व प्रतिगामी शक्तिला खहे खत नापं आर्थिक समाजिक यथास्थितिवादी प्रवृत्ति नाप नं झीसं ल्वमंकाःच्वने माःगु दु । थप हे यानाः परिवर्तन वा क्रान्तिया नामय् दुहांवःगु व वइगु मेमेगु विकृतित पाखें नापं झी वचय् जुइमाः । समस्यायात माक्को स्वयाः अप्वः राजनीतिकरण यायेगु व अप्वः सेवा सुविधाया नितिं माग यायेवलय् अराजक ढंगं प्रस्तुत जुइगु अर्थय् मवःगु नं मखु । उकियात नापं ऐन कानुनं परिभाषित यानाः व्यवस्थित यायेमाः । छु थ्वहे व थुकियाहे न्ह्यसःया उचित लिसः सरोकारवालां बीफैला ?

More Stories Like this