नेवाः व तामांगतसें क्यंगु लँपु

सानुराजा शाक्य

नेवाः व ताम्सालिङ प्रदेश बन्द ताः लाकेगु खँय् पिने जिल्लाया नेवाः संघ संस्थानाप समन्वय यायेत जिपिं वंगु बैशाख ४ गते मकवानपुर, चितवन, धादिङ व नुवाकोट जिल्ला भ्रमणय् वनागु खः। नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिपाखें उगु जिल्लाय् नं बन्दया झ्वलय् नेवाःतय् भूमिका दयेकेत उगु भ्रमण यानागु खः। भ्रमणय् एमाले नेपाल लोकतान्त्रिक नेवाः संघया पाखें धकाः जि स्वयम्, नेपाली कांग्रेस लोकतान्त्रिक नेवाः दबूपाखें धकाः सभासद् तिर्थराम डंगोल, एकीकृत माओवादीया नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चापाखें सभासद् दिलीप महर्जन व नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबूपाखें धकाः नरेश ताम्रकार दुथ्याःगु खः। पालुङ जुयाः वनेगु पूर्वनिर्धारित ज्याझ्वःयात हीकाः बल्खुं तप्यंक हे फर्पिङया लँ जुयाः हेटौंडा वनेमाल। स्वंगू दलया स्वम्ह सभासद् दुथ्याकाः ब्वना यंकेगु तातुना खःसां एमालेया सभासद् डा. मंगलसिद्धि मानन्धर थःगु स्वास्थ्यया कारणं तन्हुया भ्रमण सम्भव मजूगुलिं जिपिं प्यम्ह जक जूगु खः। तर लिपा पूर्वया सिन्धुपाल्चोक व दोलखाय् वंगु पुचलय् धाःसा एमालेया सभासद् शिला कतिला नं दुथ्याः ।

पालुङया ज्याझ्वः मयासे तप्यंक हेटौंडा वनागु जूगुलिं बियातयागु ई स्वयां न्ह्यः हे थ्यन। अन जूगु मुँज्याय् स्वंगू दलया नेवाःत व विशेष यानाः नेपालभाषा खलकं ग्वाहालि यात। खँल्हाबल्हाया झ्वलय् नेवाः ताम्सालिङ प्रदेश बन्दया खँय् न्हापां सकारात्मक मजूसां लिपा बन्दया आवश्यकताया बारे ध्वाथुइके धुंकाः बन्दयात ताःलाकेत तामांगतय् संगठन नाप समन्वय यानाः न्ह्याः वनेगु सहमति जुल व सहमति कथं संघर्ष समितिया मकवानपुर पुचः नं स्वनेगु ज्या जुल। थ्व हे कुतःया हुनिं बैशाख १४ गते जूगु नेवाः ताम्सालिङ बन्द हेटौंडाय् नं सफल जुल। उगु बन्दया खबर नेपाःया टेलिभिजन संचार माध्यमय् नं खनेदुगु खः। भ्रमणया झ्वलय् त्वःता थकागु बन्दया आव्हान यानातःगु मंकाः संघर्ष समितिया ब्यानर हे ज्वनाः वय्कःपिं उकुन्हु सतकय् वयाच्वंगु संचार माध्यमय् खनेदत ।

हेटौंडां चितवनय् थ्यनेवं अनया नेवाः न्ह्यलुवातनाप प्रारम्भिक रुपं खँ ब्यात। खँल्हाबल्हाया झ्वलय् अन छुं नं कथंया बन्द प्रति भरतपुर व नारायणगढया व्यापारीत आक्रोशित जुयाच्वंगु खनिं। चितवनय् जुइगु भेलाय् बन्द हे छाय् धइगु न्ह्यसः अनया नेवाःतसें तइगु पूर्वअनुमान कथं हे अन जूगु भेलाय् बन्दया विरोधय् प्रतिक्रिया वःसा बैशाख १४ गते छुं न छुं कथं ग्वाहालि यायेगु बचं बिउकथं हे चितवनय् नं बन्द बांलाक क्वचाःगु खनेदत। बन्दया खँय् धादिङ व नुवाकोटय् खास हे समस्या मवल। अन च्वंपिं नेवाःतसें बन्द सफल यायेत थःथःगु थासं उतिकं हे तिबः बिउगु नं खनेदत। धादिङ व नुवाकोटया नेवाःतय् दुनेया चाहना अनया नेवाः लागा राज्य पुनर्संरचना जुइबलय् नेवाः प्रदेशय् लाःसा जिउ धइगु नं खनेदु। थ्व बन्द छगू अनया नेवाःतय् थःगु अभिमत क्यनेगु छगू मौका नं जुइ फइगुलिं नं उमिगु सक्रियता अप्वःगु खनेदु। लिपांगु राजनीतिक हिउपाः लिपा धादिंङय् तामांगतसें साद्वहं स्यानाः ला नल धइगु ब्रम्हू नेतातय् द्वपं खः। धादिंगया उत्तरी गांत तामांग बाहुल्य गांत खः। अन धर्मनिरपेक्ष राज्यय् तामांगतसें थःपिनि परम्पराकथं साया ला नये दयेमाः धकाः शक्ति प्रदर्शन यायेगु ज्या नं जूगु खनिं तर थ्व क्रियाकलाप अनया ब्रम्हूतय्त पचे जुयाच्वंगु मदु। प्रशासनया ग्वाहालि व नेपाःया कानूनं तामांगतय्त व ज्या मयाकेत ऐन लगे याकेगु ज्या जुयाच्वंगु खनिं। धादिंगय् च्वंपिं ब्रम्हू समुदायया मनोविज्ञान संघीयताय् वनेधुंकाः ताम्सालिंङ प्रदेशय् थःपिं मलाःसा जिउ धइगु खनेदत। विशेष यानाः थःपिनिगु राजनीतिक वर्चस्वय् तामांगतय् हाथ्याया कारणं राज्य पुनर्संरचना जुइधुंकाः तामांगत नाप सहकार्य याये मफइगु मनोविज्ञानं भूमिका म्हिताच्वंगु स्पष्ट खनेदत धाःसा तामांगतय्पाखें नं थ्व जिमिगु राज्य खः आः छिमिगु पाः सिधल जिमिसं धाःथे छिपिं च्वनेमाः धइगु अभिव्यक्तिं नं राजनीतिक सहकार्य यायेत अःपु मजुइगु आशंका जुइफु। थुकथंया हे मनोविज्ञानं नेवाः व ताम्सालिङयात नं फायातःगु जुइफु। थुकथंया मनोविज्ञानयात सहजीकरण यायेगु लँपुइ नेवाः व ताम्सालिंङ जानाः याःगु बन्द छत्वाथः जुइगु सम्भावना यक्व दु। नेवाः प्रदेश व ताम्सालिङ प्रदेशया सिमाना की न्ह्यः वंगु बन्दं नेवाः व ताम्सालिङ प्रदेशया प्रस्तावित सिमाना हुयाः न्हूगु च्वये न्ह्यःया खाली भ्वं थें जूगु दु गन तामांगतय् मनय् दुने थःपिनिगु सिमाना नेवाः प्रदेशया सिमाना चिकिचाधंकाः थःपिंसं धाः थे सिमाना दइगु संभावना खनाच्वंगु नं जुइफु धाःसा थुखे नेवाः राज्यया प्रस्तावित सिमानयात पूर्वय् दोलखा पश्चिमय् नुवाकोट धादिंग व दक्षिणय् हेटौंडातक थ्यंके फइगु संभावनाया ल्याःचाः खंगु नं जुइफु। थुकथं नेवाः व तामांग जानाः जारी जुयाच्वंगु संघर्षया मेगु क्याटालिष्ट जुयाः ज्या यानाच्वंगु मनोविज्ञान खः नेवाः व तामांग नापं जानाः वनेफु धइगु संभावनाया लुखा चायेकेगु। संघीयताय् थीथी राज्यया प्रस्तावत वयेवं जातीय पहिचानया लिधंसाय् राज्य दयेके मजिउ धाइपिंसं क्यनीगु उदाहरण खः नेवाः व तामांग हे मिले मजू गुकथं जातीय लिधंसाय् राज्यत दयेके फइ? थुकियात लिसः बीत नं नेवाः व तामांग जानाः एकताया सन्देश बीमाःगु निगुलिं जातिया बाध्यता व अवसर नं खः वंगु बैशाख १४ या बन्द ।

न्यनीपिंसं न्यनी जुइ बन्द यानाः संविधान वइगु जुलला? पक्का नं खः छगू बन्दं राजनीतिक दल व संविधानसभायात संविधान याकनं पिकायेत पुरा दवाव मगाः जुइफु। तर छुं न छुं दवाव धाःसा पक्का नं लाःगु दु। व स्वयां नं संविधानसभाया संवैधानिक समितिइ राज्य पुनर्संरचनाया खँय् सहलह न्ह्यानाच्वंगु इलय् खने मदयेक पहिचानया लिधंसाय् राज्य पुनर्संरचना याये मजिउ धाइपिनि सः तसः यानाहःगु खनेदु। थुखे आदिवासी जनजातितय् सः अपेक्षाकृत न्यने मदयाच्वंगु मौका लाकाः थुकथं संघीयताया हे विरोध यायेगु मौका स्वयाच्वंगु इलय् नेवाः ताम्सालिङ बन्दं नेपाःया आदिवासी जनजातित द्यनाच्वंगु मदु धइगु सन्देश प्रवाहित जुल ।

More Stories Like this