एकता, विरता व संर्घषया प्रतिक श्रमिक दिवस नेपाल

सन्दर्भ - १२२ औं अन्तर्राष्ट्रिय श्रामिक दिवस

रुपा महर्जन

मे १ अर्थात अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस । थौं विश्व न्यंक १२२औं मई दिवस कथं हनाच्वंगु दु । विश्व न्यंकं थीथी ज्याझ्वः यानाः थुकियात मजदुरतय्सं हना वयाच्वंगु दु ।
विश्वय् क्रान्तिया सुरुवात जुइ न्ह्यो मजदुरतय्सं २४ घौं दुने २० घौं न्ह्याबलें ज्या याये हे माः । २० घौं ज्या यानाः जकं मगाः उकिया ज्याला तसकं म्हो जक विइगु याः । उगु इलय् मजदुर धायेवं तसकं क्वह्यंपिं दास कथं कायेगु यानाच्वंगु अवस्था खः । आपालं ज्या कायेगु व कम ज्याला विइगु कारण शासक व मजदुरतय्गु आर्थिक स्तर विकराल अन्तरया अवस्थाय् लानाच्वंगु खः । धनी झन झन धनी व गरिब झन झन गरिबया अवस्थाया कारण वर्गिय विभेद नं तसकं अप्वः जुयाच्वंगु स्थिति खः । थुलिजक मखु मजदुरतय्गु न्ह्यो मनोरञ्जन, आराम व अध्यन धइगु खँग्वः जीवनया गुगु कुनाय् दु मस्यू । थ्वहे मजदुर शोषणया अध्ययन याना विश्व कम्युनिष्ट पार्टीया पिता माक्र्सं पूँजी धइगु ग्रन्थया विकास यानादिगु खः । ब्यवहारीक कथं शासकतय्सं मजदुरतय्त याःगु श्रम शोषणया प्रत्यक्ष्ादर्शि माक्र्सं थुगु ग्रन्थय् मजदुरतय्गु श्रम शोषण व पूँजीपति वर्गतय्गु वर्ग उत्थानया विषयसं बांलाक्क चित्रण यानादिल । थ्वहे मजदुरतय्गु वास्तविक यर्थाथ चित्र विश्वय् दक्ले न्हापांगु माक्र्सवादया कृति व उत्कृष्ट दर्शन कथं स्थापित जुल । थुलिजक मखु वय्कलं कम्युनिष्ट पत्रया घोषणा पत्रय् नापं फुक्क मजदुरतय्त छप्पं जुइगु नितिं इनाप तकं यानादिल । थ्वहे वास्तविक यर्थाथय् आधारीत चित्रण व आव्हानं कम्युनिष्ट पार्टीइ आबद्ध जुइगु नितिं तधंगु भूमिका म्हितूगु खः ।

अमेरिकाय् सन् १८९० निसें मजदुर आन्दोलनया सुरुवात जुल । अनया मजदुरतय्सं झिदँ तक निरन्तर संर्घष यात उकिंयाहे उपलब्धी कथं सन् १८८० पाखे २० घौं यात १० घौ तकया इलय् क्वकायेगु नितिं मजदुरत सफल जुल । अथे जुयानं वास्तविक न्याय धाःसा मदुगु धासें उमिसं आन्दोलनयात निरन्तरताय् हे न्हयाका तुं च्वनं । थ्व आन्दोलन उगु इलय् तक थ्यंगु इलय् अमेरिकाय् जक सिमित मजुसें विश्वया पूँजी विकास जूगु देशय् न्यनां वनं । पूँजीपतितय्सं मजुरतय्त मेशिनयात थें न्हिछि चछिं ज्यायाकेगु व म्हो ज्याला विइगु अमानविय ब्यवहारया परिपाटीइ विरुद्ध संगठीत कथं ल्वायेगु नितिं याःगु झण्डै ६ दशक तकया संगठीत व असंगठीत कथं न्ह्याकूगु आन्दोलनं सन् १८८०या दशकय् ठोस रुप काल । सन् १८८३ मे १ खुन्हु शिकागो शहरय् लाखौं लाख मजदुतय्सं आम हड्ताल यासें सतकय् विशाल विरोध प्रदर्शन यात । शासकवर्गतय्सं मजदुरतय्गु विरोध प्रदर्शनं थर्कमान जुल । शासक वर्ग मजदुरया मागयात पुवंकेगु पल्सा दमन यायेगु नीतियात अख्तीयार यात । प्रदर्शनकारीतय्त हिंसक कथं अन्धाधुन्ध गोलीं क्येकल । गुकिंया कारण शिकागो सहरय् हिया खुसि बाहा वन ।

शासकवर्गया हिंसक दमनया बाबजुद नं मजदुरतय्गु विरोध प्रदर्शनी निरन्तर जारी हे जुल । १८८३ मे १४ खुन्हु खुम्ह मजदुर नेतातय्गु बर्बर हत्या यात । थुकिं झन आन्दोलनयात उर्जा विइगु ज्या यात । गुकिंया कारण झण्डै ४ दँया आन्दोलन लिपा मजदुरतय्सं ८ घौ जक ज्या याये धइगु कानुन दयेकेत सफल जुल । थ्वहे मजदुरतय्सं याःगु आन्दोलनया उपलब्धीया लुमन्तिइ व थप अधिकार प्राप्तीया नितिं निरन्तर संघर्ष यायेगु नितिं हंगु न्हिया हे विश्व न्यंक सन् १८९० निसें मे १ तारिख खुन्हु मे दिवस हनेगु ज्या न्ह्याकूगु खः । थौं नेपालय् राजनैतिक संक्रमणकालीन अवस्थाय् थुकियात हनांच्वंगु दु । थौं देय्या आर्थिक एवं सामाजिक क्षेत्रय् महत्वपूर्ण शक्तिया कथं लाखौं श्रमिक व सरकारी, अर्धसरकारी, निजी व स्वयंरोजगारया क्षेत्रय् ज्या यानाः च्वंपिं नेपाःया बास्तविक मजदूर खः । सरकारी क्षेत्रया मजदूरत तुलनात्मक कथं निजि क्षेत्रया मजदुरतय्गु स्वयां बांलाः । असंगठीत जूगु कारण निजी क्षेत्रया श्रमिकतय्गु अवस्था तसकं दयनीय दु । श्रमिकतय्गु हितया संरक्षण व सम्र्वद्धनया नितिं श्रम ऐन व ट्रेड युनियन ऐनया व्यवस्था जूसां तविं श्रमिक रोजगारदातां नियुक्ति पत्र मब्यूसें ज्या याका तःगु कारण दँदँ न्ह्यो निसें ज्या यासां तविं लाखौं लाख श्रमिकतय्गु रोजगारया अवस्था सुरक्षित जुइमफु । नेपालय् थौं न्हूगु संविधान च्वयेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । श्रमिक वर्गया अधिकारया चर्चा नं उतिकं हे तिव्र कथं वयाच्वंगु व उकिंयात मूल मुद्दाया कथं न्ह्योने यंके माः । आपालं थासय् राजनीतिक अधिकारया मुद्दा तःधंगु कथं न्ह्योने वयाच्वंगु इलय् थज्याःगु सहायक मुद्दा जुइफु तर न्हुगु जनतायाहे संविधान च्वयेत्यंगु इलय् थुकिंयात कमजोर मयासें अझ प्राथमिकता विया न्ह्योने वनेमाः ।

अन्तरिम संविधानया धारा ६५ 'घ'य् राष्ट्रसेवक श्रमिकतय्त विधायिकामा प्रतिनिधित्व याये मदइगु कथं बन्देज यानाः तःगु दु । गनं श्रमिकवर्गया विषयसं कानून दयेकेगु व नीति तर्जुमा यायेगु थाय् खः अनहे प्रतिनिधीत्व याये मदत धाःसा कार्यान्वयन समेत नं श्रमिक वर्गं याये फइगु स्थीति जुइमखु । गथे, न्हुगु संविधानय् मिसा, दलित, जाती, क्षेत्रया अधिकार सुनिश्चत यायेगु नितिं प्रतिनिधीत्वया ब्यवस्था दु वहे कथं मजदुरतय्गु अधिकार सुनिश्चित यायेगु नितिं प्रतिनिधीत्व आवश्यक खः ।
प|mान्स, इटाली, स्वीडेन जर्मनी आदि देय्या संसदय् श्रमिक वर्गया प्रतिनिधीत्व दु । सलंसः दँ न्ह्योनिसें नेपाली जनतायात उत्पीडनय् लाका च्वंपिनिगु नितिं याःगु संर्घषय् श्रमिक मजदुर वर्गंयाःगु बलिदानी पूर्ण इतिहासयात ल्वमंके मज्यू । अन्त्यय्, नेपाःया थौंया संक्रमणकालिन अवस्थाय् मे दिवसं श्रमिक वर्गया एकता, विरता व संघर्षयात थःगु प्रतिकया दिवस कथं पुवंकेगु नितिं छप्पं जुयाः वनेमाः धइगु इनाप जनतां याना च्वंगु दु । मे दिवस श्रमिक वर्गया अधिकार सुनिश्चत यानाः न्ह्योने वनेगु नितिं प्रेरणाया श्रोत कथं न्ह्योने यनेमाः । न्हुगु संविधान च्वयेत्यंगु इलय् श्रमिक वर्गया अधिकार, देशय् अप्वयाःच्वंगु महंगीया इलय् श्रमिक वर्गया जीवन निर्वाह यायेगु नितिं आवश्यक पारिश्रमिक, सामाजिक सुरक्षाया सुनिश्चतता व ब्यापक रोजगारीया अवसर, स्वरोजगारया अवसर, सार्वजनिक उत्पादनशील क्षेत्रय् लगानी यायेगु नितिं प्रेरणा विइगु कथंया नीति सुनिश्चित यायेगु नितिं कटीबद्ध जुल धाःसा जक थौं हना च्वंगु मे दिवसं सार्थकता काइ ।

More Stories Like this