महेन्द्र गुफा दुने बाखं गोष्ठी

O बसन्त महर्जन

बाखं दबूया बाखंयात्रा पोखराय् जुइगु धायेवं काचाक्क लुमंकागु छगू थाय् खः – शान्ति स्तुप । फेवातालया च्वसं अंगुलिइ थी थें थिनाच्वंगु स्तूप । फेवाताल वा पोखराया बजारं स्वयेबले पहाडया च्वकाय थें च्वंसां तिंख्यः थें माथंवंगु थासय् स्तूप दयेका तःगु । बस्, व हे ख्यलय् च्वना नं छकः बाखं गोष्ठी याये दःसा ज्यू धैगु मनसुवा । छकः निकः धा नं धया । चकंगु उगु ख्यलय् छखेलिक लिना सुयातं मपंक बाखं गोष्ठी यायेगु गुलि न्ह्याइपुसे च्वनीगु जुइ ! धकाः कल्पानया सवाः जक कया । अन वनेगु ज्याझ्वः दयेके हे मफत ।

पोरखाय् थ्यंगुयां कन्हेकुन्हु सुथय् महेन्द्र गुफा चाःहय्ू वनेगु ज्या जुल । महेन्द्र गुफाय् वनेगु नं पूर्व निर्धारित मखु । गुम्हं वनीपिं गुम्हं मवनीपिं । यःयःपिनि यःयःथे । वनीपिं पासापिं मनु । वनेत तयार जुल । पलख न्ह्यः जक म्हाँ, वये मखु धाःपिं नं आसे आसे जिपिं नं वये धाल । पासापिं खाखां वल । अथे खःसा अन थ्यंगु थःगु हे गाडी छाय् मवनेगु ले ? थःगु हे गाडी धकाः लक्ष्मण राजवंशीया सौजन्यं प्राप्त जुयाच्वंगु । ‘‘झाये सा झासँ, बरु औपचारिक ज्याझ्वलय् असर मलाइ कथं थ्यंकः झासँ’’ धकाः महेन्द्र गुफा व अन जःखाः चाःहिलेत नं गाडी उपलब्ध जुल । रामघाटं महेन्द्रपुल, केआइसिंह पुल, जुजुं बाटुलेचौरया महेन्द्र गुफा तक थ्यन । के आई .सिंह पुल पुलेधुंकाः मतिइ वन– शान्ति स्तूपय् बाखं गोष्ठी याना काये मखंगु व्यागलं कथंया सवाः महेन्द्रगुफाय् छाय् मकायेगु ? गुफा दुने हे पासापिं मुनः बःचा हाकयेक बाखं गोष्ठी यायेत चकंगु थाय् नं दु । प्रस्ताव न्ह्यब्वया । जिगु प्रस्ता्बयत पत्याः मयाःगु खःला वा ख्याः खँ जक तायेकल, न्हिल । औचित्य पुष्टि यायेगु कुतः नं याना । धया – "ताताः हाकःगु बाखं मब्वंकेगु, सकसितं ब्वंकेगु नं मखु । चिचि हाकःचागु बाखं ब्वनीपिं दया खड्गी थें ज्याःपिं प्यम्ह न्याम्हेसित जक ब्वंकेगु, औपचिकरिता पूवंकेगु अले थ्व हे खँ समाचाय् पिथना छगू न्हूगु रिकर्ड नं दयेकेगु ।"

बाखंया इतिहास गुफां हे सुरु जुल जुइ । आदि मानवया इतिहास र सम्यता गुफा्य् ब्वलन । मनूया स्वभाव, थम्हं खंगु व मनय् लूगु खँ सुयातं मकंसे च्वने हे मफइग् । थथे खँ कँकं हे बाखंया नै विकास जुइगु आपालं संभव दु । मेहन्द्र गुफाय् बाखं गोष्ठी यायेगु मनसुवा उगु हे खं प्रेरित खः । धा जक मधयागु ।

गुफा लागा न्हापान्हापा स्वयां व्यवस्थित । पिने हे टिकट यायेगु । टिकट कयाः दुहाँ वनेवं गुफाया जक मखु पार्कया नं सवाः वइ कथं व्यवस्थित निर्माण यानातये धुंकूगु खनी । त्वाथः जुया कुहाँ वँवं महेन्द्र गुफाय् थ्यन । दुहाँ वने न्ह्यः हे पुचः किपा कायेगु ज्या जुल । वयांलिपा दुहाँ वना । सुरूइ वयाबले टर्च लाइट ज्वना वनेमाःगु, वयांलिपा चीम तयातःसां चीप्वाः अले ख्युंसे हे च्वनीगु । आः ला थित्तुथीक धया थें मत दु । ज्याछिंकेत धकाः मखा जुइ दथुइ दथुइ ल्वहँ लिकया माथं नं वंका तल ।

नेपाःया आपाःथें गुफायात धार्मिकताया रंगु बिइगु चलन दु । अझ आपाः थें महाभारतया पंचपाण्डवतय् गुप्तवासलिसे स्वाके यनीगु । महेन्द्र गुफायात धाःसा गुप्तवासलिसे स्वाकातःगु मदु । तर न्हापा स्वयां यक्व हे द्यःपिनि मूर्ति स्वनातये धु.कल खनी । पूजा याइपिं नं दु । अझ नं न्ह््याँ वने ज्यूनि तर भचा ज्यामछिं, अन हे तःजिक मूर्ति स्वना मूद्यः याना तल । पूजारी नं दु । अन हे तक जक वने जिइका तःगु । अन हे छथाय् क्वय् स्वयां चीप्वाःगु व्हः खना । मेगु लँपु नं जुइफु । ‘केभ हन्टिङ’या हे मनस्थिति ज्वना वनागु खःसा कुतः जुइगु नं खइ । केभ हन्टिङया उद्देश्य मनू स्वयाः पाइ । गुफाया अध्ययन धकाः भौगर्भिक ल्याखं नेपालय् समान्य रुपं जू । मुस्ताङया छुछुं गुफाय् बाहेक मानव संस्कृतिया दृष्टिकोणं गुफाया अध्ययन मजूनि । थुकिया सम्बन्धय् चर्चितधाःगु थ्व महेन्द्र गुफा नं भर्जिैन हे तिनि । तर अध्ययन यायेत पंगः जुइकथं यक्व हे गतिविधि जुइधुंकल । प्रायः नष्ट हे नं जुइधुंकल । गुफाय् दुहाँ वनाः गुलिं पासापिं पिहाँ नं वने धुंकल खनी । बाखं गोष्ठीया खँ हाकनं न्ह्यथना । न्हाचःतकं ख्याः खँ तायेका च्वंपिं पासापिं छकलं उत्साहित जुल । चिचिहाकःगु बाखं च्वइपिं निम्ह प्यम्ह पासापिं ला न्हाचः हे पिहाँ वने धु.कूगु जुयाच्वन । अथे खःसां बाखं गोष्ठीया वातावरण तयार जुल । बद्री वेदना उद्घोषक कथं दना दिल । बाखं ब्वनेत नर्मदेश्वर प्रधानं ग्वाका दिल । पासापिं छचाःखेरं गनगन ज्यू अन अन फ्यतुत । गुलिं दन । छम्हेस्यां बाखं कन, निम्हेस्यां बाखं कन । जिं नं कना । अहो ! गुलि न्ह्याइपुगु ।

गुफां पिहाँ वयाः । पिने थ्यंकाः अनं तु फोन यानाः समाचार बिया– बाखं दबूया ग्वसालय् पोखराय् बाखं गोष्ठी याःवंपिं नेपालभाषाया बाखंच्वमिपिसं महेन्द्र गुफा दुने हे औपचारिक रुपं बाखं कनाः ज्याझ्वः न्ह्याकल । पूर्वनिर्धारित गोष्ठी आः न्हिनय् हाकनं न्ह्याइतिनि . . . ।

News Location:

More Stories Like this

छगू भाषं जक जुयाच्वंगु प्रचारं लिच्वः पिदनी मखु
स्याङ्जाया ७० दँया मेघनारायण मानन्धरया नुगः खँ
नेपालभाषायात नेवारभाषा गुबले निसें धाल ?
ख्वपया नमूना चण्डेश्वरी पर्वतय्
नेवाः भाय् सम्वन्धी पर्वतया ९२ दँया सरस्वती श्रेष्ठया नुगः खँ