येँया वज्राचार्यतय् ऐतिहासिक सम्मेलन आचाःगु

अनाररत्न वज्राचार्य

नेपालमण्डलय् आदिकालंनिसें बसोबास यानावःपिं थीथी जाति मध्ये वज्राचार्य नं छगू खः। बौद्ध धर्मया ग्रन्थकथं शाक्यमुनी बुद्धया पालंनिसें नेपालय् संघया स्थापना जूगु खनेदु। थुबलय्निसें वज्राचार्यत संघया अनुयायीकथं थीथी बहाःबही दयेकाः संगठित जुयावःगु खनेदु। थःथगु बहाःबहिली नित्य पुजाया नितिं क्वाःपाःद्यः, नित्यकर्मया निंतिं आगंद्यः दयेकातःगु दु। थ्व कुलया सिद्धहस्तपिं वज्राचार्यपिंसं सलंसःदँ न्ह्यः वज्राचार्य समुदाययात प्रजातान्त्रिकरुपं संगठित यानातःगु खनेदु। क्वाःबहाःया वाकबज्र, तक्षेबहाःया सुरतबज्र, सिंखोंमुबहाःया लीलाबज्र व मुसुंबहाःया मञ्जुबज्रपिं उगु ईया प्रजातान्त्रिक सेनानी खः धायेगु पाय्छि जू। वसपोलपिंत वज्राचार्य समाजं अतिकं हनेबःपिं प्यंगःथांया रुपय् कयातःगु दु ।

वसपोलपिंसं हे थःथगु लागाय् छगू छगू प्वीं दयेकाः प्वींआचाःगु अर्थात वज्राचार्यपिनि क्षेत्रीय सम्मेलनया नापं राष्ट्रिय सम्मेलनकथं देआचाःगु न्यायेकेगु चलन याना थकूगु खः। थथुप्वींया शाक्यभिक्षु उदय्ब्रम्ह नां उल्लेख यानाः ने.सं. ५१८ या प्वींआचाःगु बारे च्वयातःगु अभिलेखकथं (ताडपत्र) आचाःगुया प्रचलन ६०० दँ स्वयां न्ह्यः जुइधुंकुगु सीदु ।

थथुप्वीं (सुवर्णप्रणालि महानगर): थ्व प्वीं दुने थःनेत्वाःया मैत्रीपुर महाबिहार (क्वाःबहाः), रत्नकेतु महाबिहार (झ्वाःबहा), हेनाकर महाबिहार (ध्वाकाबहाः), हेमबर्ण महाबिहार (गंबहाः) यानाः प्यंगू बहाः दुथ्याः। थ्व बहाःया सर्वसंघपिं छथासं मुनाः न्यायेकीगु गुथियात थथुप्वींया आचाःगु धाइ। थ्व आचाःगु चिल्लाथ्व १२ (फागुण शुक्ल द्वादशी) कुन्हु न्यायेकीगु चलन दु ।

दथुप्वीं (अशोकमण्डप महानगर): थ्व प्वीं दुने दथुत्वाःया सुरतश्री महाबिहार (तक्षे बहाः), कनकचैत्य महाबिहार (जनबहाः), केशचन्द्रकृत पारावर्त महाबिहार (इतुंबहाः), रत्नकिर्ति महाबिहार (मखंबहाः), मुलश्री महाबिहार (मुबहाः), मन्त्रसिद्धि महाबिहार (सवलबहाः), राजकीर्ति महाबिहार (तेबहाः) याना न्हय्गू दुथ्याः। थ्व बहाःया सर्वसंघपिं छथासं मुनाः न्यायेकीगु गुथियात दथुप्वीं आचाःगु धाइ। थ्व आचाःगु चउलाथ्व १५ (चैत्र शुक्ल ल्हुति पुन्हि) कुन्हु न्यायेकीगु चलन दु ।

लायकूप्वीं (काष्ठमण्डप महानगर): थ्व प्वीं दुने श्रीखण्ड तरमुल महाबिहार (सिखोमुबहाः) छगू हे जक दु। थ्व बहाःया सर्वसंघपिनि पोहेंलागा १ (माघ कृष्ण परेवा) कुन्हु पोहेलापूजा भ्वय् व बछलागा १ (जेष्ठ कृष्ण परेवा) कुन्हु कय्गुकाला गुथिया नामं निक्वः प्वीं आचाःगु न्यायेकेगु चलन दु ।

क्वःनेप्वीं (मन्जुपतन महानगर): थ्व प्वीं दुने क्वःनेत्वाःया ब्रम्हचक्र महाबिहार (ओमबहाः), बज्रशिल महाबिहार (इकुबहाः), मुनिसंघ महाबिहार (मिखाबहाः), कृतिपुण्य महाबिहार (लगं बहाः), मणिसिंह महाबिहार (दुनेया मुसुंबहाः), मणिसंघ महाबिहार (पिनेया मुसुंबहाः) यानाः खुगू बहाः दुथ्याः। थ्व बहाःया सर्वसंघपिं छथासं मुनाः न्यायेकीगु गुथियात क्वःनेप्वींया आचाःगु धाइ। थ्व प्वींलय् आचाःगु न्यायेकेगु चलन दयाः नं दिनाच्वंगु खःसां छुं दं न्ह्यःनिसें चउलागा ३० (बैशाख कृष्ण औसि) कुन्हु प्वीं आचाःगुयात हानं न्ह्याकेगु कुतः जूगु खनेदु ।

थ्व प्यंगू प्वीं दुने थःथःगु बहाःया सर्वसंघय् दुथ्याःपिं १८ बहाःया दक्वं वज्राचार्यपिं छथासं मुनाः न्यायेकीगु गुथियात दे आचाःगु धाइ। दे आचाःगु दँय् छक्वः चिल्लाथ्व अष्टमी व नवमि निन्हुयंकं न्यायेका वयाच्वंगु दु। प्यंगू प्वींया प्यम्ह पालापिंसं थ्व गुथि न्यायेकेगु चलन दु। दे आचाःगुया न्हापागुं न्हि चिल्लागा ८ (चैत्र कृष्ण अष्टमि) कुन्हु थथुप्वींया पालाःपाखें स्वयम्भु महाचैत्यया न्ह्यःने कलश स्वनाः पञ्चरक्षा पाठ याना पूजा याइ। थ्वहे इलय न्हूपिं बरे छुपिं वज्राचार्यतय्सं देथाय्पा, राजगुरुजु, पचिहाःयात ग्वय्दां तयाः दुहांवइ। थ्वकुन्हु हे शान्तिपुर दुने देथाय्पा नापं १८ गू बहाःया थाय्पापिं छसीकथं च्वनाः दथुप्वींया पालाःपाखें महामकि शान्ति पूजा याइ। थ्वयां लिपा निम्ह पालाःपिंसं सर्वसंघयात थःथःगु गच्छेकथं गुल्पाः व समय्बजि दान बियाः शान्तिपुरया ज्या क्वचायेकी। सनिलय् सकलें भुइख्यलय् मुनाः थःथःगु बहाःया दुगुद्यःया चचा हालाः गणचक्र भोजन यायां थुगु दँया पाःलाःपिंसं मेगु दँया पाःलाःपिंत "मेगु दँय् जिं नं थथे हे बांलाक आचाःगु न्यायेके" धका: बाचा ल्हाकाः पाः बी। न्हापांगु न्हिया आचाःगुया ज्या थनं क्वचाइ। निन्हुया न्हि चिल्लागा ९ पाःलाःपिंसं बन्दोबस्त यानातःगु थासय् आचाःगु न्यायेकी। थ्व कुन्हु लायकूप्वींया पाःलाःनं कलश स्वनाः बज्रसत्व सम्यक चक्र पूजा याइ, क्वःनेप्वींया पाःलाःपाखें लोकोत्तर पूजा यानाः पालाःपिं निम्हसिनं सर्वसंघ यात थःथःगु गच्छेकथं गुल्पाः व समय्बजि दान बी। वयांलि व दँया देआचाःगु क्वचाइ ।

थुकथं ६००/७०० दँनिसें थौंतक थ्व गुथि न्ह्याना वयाच्वंगु धइगु वज्राचार्य समुदायया संगठित रुपया छगू विशेषता खः। थुलि उच्चस्तरया समाज दयेकाः सकल प्राणीया उद्धार यायेगु उद्देश्य ज्वनातःपिं वज्राचार्यत थौं थीथी कारणं थःगु शक्ति प्रदर्शनया ज्यां विमुख जूगुलिं थःगु कूलया परम्परायात थातं तये फयाच्वंगु मदु धायेगु पाय्छि जुइ। छगू सभ्य, सुसंस्कृत व सुसंगठित जातिकथं प्रतिस्थापित जातिं न्ह्याकावःगु थ्व आचाःगुथिं वज्राचार्यपिनिगु ऐतिहासिक मौलिकता ल्यंकातःगु दु। उकिसनं थौंया सन्दर्भय् थ्व आचाःगुया महत्व झन अप्वःगु दु। थुकियात अझ क्वातुका यंकेगु सकल वज्राचार्यया कर्तब्य खः।
थःगु उन्नतिया निंतिं नापं च्वनाः सहलह ब्याकाः ज्या यायेमाः धइगु सीकसीकं महायान वज्रयानया ज्ञातापिंसं तकं पूजा स्यनेगु बाहेकं मेगु उत्पादक ज्या स्यनाच्वंगु खने मदु। वहे पुलांगु मानसिकतां वज्राचार्य संरक्षणया नामय् पूजा सयेकेगु, पूजा वनेगु, चचा हाः वनेगु, गुथि न्यायेकाः भ्वय् नयेगु दान कायेगु, दान बीगु जक थुइकाच्वंगु खनेदु। वज्राचार्य धायेसातं पुजा हे सयेमाः, पुजा हे वनेमाः धइगु मानसिकता ल्यंका तःपिनिगु धर्मदेशनाया बाहुल्यतां यानाः आखः ब्वना तःपिं, थीथी लजगा यानाच्वंपिं वज्राचार्यतय्सं थःगु कूलया धर्म, संस्कार, परम्परा व जजमानया ज्या सीदयेक त्वःता हल।
थौंया नीछगूगु शताव्दीइ नं जातपातया खँ ल्हाइपिं वज्राचार्यत दनि। थुकिं थःगु समाजयात मेमेगु जातिया तुलनाय् लिउने घ्वायेत ग्वाहालि यानाच्वंगु दु। बौद्ध धर्मय् जातपात दइ मखु। उकिसनं वज्राचार्यत शाक्यमुनि भगवानया अनुयायी जूगुलिं समान कथं ततःधंगु पुजाय् मिसापिंत नं माःकथं सम्मान बियातःग सिउगु हे खँ जुल। उकिं थौया लोकतान्त्रिक संघीय गणतन्त्र नेपालय् वज्राचार्यतय् सांगठनिक संरचना गथे जुइमाः? राष्ट्रया नितिं निर्वाह यायेमाःगु कर्तव्य छु खः? थःगु अधिकारया सुरक्षा गुकथं यायेगु धकाः सहलह ब्याकेमाः। झी गुरुजुपिं मेमेगु जात स्वयां तःधंपिं धकाः बाज्यां नःगु घ्यःया धक्काः तया जुइगु थौंयात ल्वःगु ज्या मखु। जातपातया खँ ल्हाइपिंलिसे ल्वायेमाःसां ल्वाये फयेकेमाः। ईकथं वज्राचार्य सकलें समान खः धइगु भावना दयेकाः येँदेय् जक मखु नेपाःदेय्न्यंकंया हे वज्राचार्यतय्त छथासं मुंकाः सहलह ब्याकाः गुथि न्यायेकेगु थौया आवश्यकता खः। जुजुया कुलय काय मचा बुइसातं युवराजया पदवी बी थें दछि दुम्ह मचायात बरे छुनाः आचाः लुयाः न्हिकं बीगु बिज्ञान सम्मत मजूगुलिं थ्व व्यवस्था तुरुन्त दिकेमाः। गुथिया न्हियात भ्वय् नयाः फुकेगु पलेसा वज्राचार्य समुदायया शक्ति संचय यायेगु न्हिकथं न्ह्याकेगु कुतः यायेमाः। थुकिया निंतिं छुं सुझाव न्ह्यब्वयाच्वना:

१) वज्राचार्य समुदायया उन्नति व विकासया निंतिं १८ दँ दुपिं नेपाःया नागरिकता कयातःपिं सकलें वज्राचार्यपिनि संगठन दयेकाः न्ह्याथाय् च्वंसां वज्राचार्य जूगुया गौरव याये फयेकेगु।
२) वज्राचार्य समुदायं थःगु धर्म, भाषा, साहित्य, संस्कृति, कला संरक्षण यानाः कुलया परम्पराकथं जजमान ज्या न्ह्याका वयाच्वंपिंत विशेष ग्वाहालि बियाः पुजाय् एकरुपता हयेगु।
३) जि नेवाः खः धइगु भावना ब्वलंकाः थःगु जातिया उत्थानया निंतिं थः मस्तय्त नेवाः भासं खँ ल्हाकेगु।
४) ईयात ल्वःकथं वज्राचार्यपिनि थःगु हे रितिथितिकथं न्हापांनिसें हना वयाच्वंगु बांलाःगु रितिथिति भ्वासि मचासे न्ह्याकां च्वनेगु।
५) वज्राचार्य समुदायया जीवन सरलकथं न्ह्याकेत माःगु शिक्षा, स्वास्थ्य, सामाजिक, आर्थिक अवस्था च्वन्ह्याकेत मंकाः कुतः यायेगु।
६) जातपातया खँ मल्हायेगु व सकलें प्राणीया भिं जुइमा धकाः थःथःगु छेँय् बौद्ध ध्वाँय् ब्वयेकेगु।
७) वज्राचार्यपिनि मौलिक कलाकथं नांजाःगु चर्या प्याखंया स्तर मूल्यांकन यानाः अझ च्वन्ह्याकेत कुतः यायेगु।
८) न्हापा न्हापा थें आचाःगुया न्हि कुन्हु देथाय्पायात तामदानिइ तयाः स्वयम्भुइ थत यंकेगु व्यवस्था यायेगु।
अन्तय्, गुथिया न्हियात भ्वय् नयेगु न्हि कथं सितिकं मछ्वये। थ्व न्हियात वज्राचार्य समुदायया शक्ति संचय यायेगु न्हि कथं छ्यले। थौया पुण्य दिनय् वज्राचार्य समुदायया उत्थान व विकासया निंतिं पुर्खापिं लुमंकाः सकलें छथासं च्वनाः ज्या न्ह्याकेत हानं छकः जुरुजारुं दने ।

More Stories Like this