दुःखमुक्ति संप्रदाय निरपेक्ष भावितां जक

लोकबहादुर शाक्य

चतुरार्य सत्य कथं दुःख सत्य खः। जीवनय् छुं नं प्रकारया दुःख, अशान्ति, बेचैन आदि जुयाच्वनी। मनूतय्सं दुःखमुक्त जुइगु कुतः यानाच्वनी। थ्व मदयेकेगु निंतिं आमोद प्रमोदपाखे लगे जुयाः चलचित्र, टेलिभिजन स्वयेगु जक मखु गुलिं मद्यपानया शरणय् वनीपिं नं दु। तर बिचाः यायेमाःगु खँ छु धाःसां थज्याःगु कुतलं दुःख निर्मूल मजुसे झन् व्याकुल जुइफु। मनं तातुनागु लकस उत्पन्न यायेत देगः, विहार, मस्जिद, गिर्जाघर, गुरुद्वाराय् वनाः श्रद्धाभक्ति अर्पण यानाच्वनी। तर दुःखया सही कारण माले मफयाच्वनी। दुःख गुकथं उत्पन्न जुल धइगुपाखे दृष्टि तयेबलय् मान-प्रतिष्ठाय् आघात, ल्वापु, यःगु थःके मदइगु अले मयःपिं नाप च्वने मालीगु बाध्यता आदि कारण जुइफु। गुलिसित धन मदयाः दुःख जूसा गुलिसिया धन सम्पत्ति संरक्षण याना तयेत पीर जुयाच्वनी। दुःखया कारण यथार्थ रुपं बोध याये मफुतले दुःख निवारण याये फइ मखुगु जुयाच्वन। "बुद्धो भवेय जगतो हिताय" जगतया प्राणीपिनिगु कल्याण यायेगु मनसायं सिद्धार्थ कुमार बुद्ध जुयाबिज्याःगु खः। थन चिन्तन मनन यायेमाःगु तथ्य छु धाःसा बुद्धं नं जादू थें सर्वसत्वया उद्धार याये फुगु मखु। तथागतयात भजे यानाः नं दुःख लनीगु मखु। बुद्धं देशना यानाबिज्याःगु महावाणीयात थःगु चित्त व कर्मपाखें आचरण याये फतकि निश्चय नं दुःखं मुक्त जुइ फइ। उकिं दुःख मुक्त जुइगु खँ थःके हे निर्भर जुयाच्वनी। बुद्धं मनूयात महाकरुणा तयाः प्रदान यानाबिज्याःगु देशना पद्धति हे विपश्यना खः। थःत थम्हं थुइकाः धर्मया अनुभव यायेगु, सत्यतापूर्वक अन्तरदृष्टिपाखें थःगु हे अनुभूतिं दुःखया सही कारण लुइकेगु खःगु तरिका खः ।

हिन्दू, बौद्ध, क्रिश्चियन, मुस्लिम, जैन आदि सम्प्रदाय स्वनेगु जक यथार्थ धर्म मखु। धर्मया सारतत्व अनुभव यानाः कुशल कर्म यासें राग, द्वेष, मोह मदयेके फुसा जक हे धर्म जुइ। धर्मया स्वभाव थुइकेत ध्यान चर्या यानाः न्ह्यज्यायेगु हे यथार्थ धर्म खः। धारयति इति धर्म अथवा गुम्हेसिनं गुगु स्वभाव धारण याइ वहे धर्म खः। मिया धर्म च्यायेगु व च्याकेगु खः। मिपाखें धर्म, जात वर्ग सुयातं पाकी मखु। तःधं चीधं न्ह्याम्ह जूसां मिइ ल्हाः तल कि पु हे पुइ। पक्षपात मयायेगु वया धर्म खः। थुगु कथं कुदरत
(प्राकृतिक नियम)य् नं समानता दयाच्वनी। विश्वया विधिविधानय् समानताया आधार दुसां राज्य संचालनकर्तापिनि अदूरदर्शितां भेदभावया दृष्टि नालीगु जुयाच्वन, धर्मया सही व्यवहार समझदारीइ निर्भर जुयाच्वनी। धर्म समन्वयया दृष्टिकोणं विश्वशान्तिइ तिबः जुइ। थःथःगु धर्मया डम्फु न्यायेकां सार्थक जुइ मखु। सकल प्राणीया जन्ममरणया स्वभावय् धर्मया छुं भेद दइ मखु। सफल मनुष्य जीवनया नितिं भौतिक ब्वलनाया नापं आध्यात्मिक विकास मदयेकं मगाः। आध्यात्मिक ब्वलनाया झ्वलय् थःगु चित्तवृत्तिया स्वभाव गथे जुयाच्वन वया यथार्थ ज्ञान अनिवार्य जुल ।

तं-दुर्भावनाय् जक अभ्यस्त जुलकि वया स्वभाव गुज्वःगु जुइ धकाः चिन्तन यायेमाः, तंया स्वभाव च्यायेगु च्याकेगु जुयाच्वन, थुगु प्रकारं अहंकार, वासना, व्याकुलता आदि विकारया स्वभाव धर्म मि समान जुइ। उकिं दुःख निवारणया निंतिं च्वन्ह्याःगु पलाः धइगु चित्तयात विकारपाखें निर्मुल यायेगु खः। कोरा धर्म भावनां जक मन शुद्ध जुइ मखु। थवंथः जुइगु प्रीतिमय लकसय् निर्मल तरङ्ग उत्पन्न जुइगु श्रोत दयाच्वनी। व श्रोत खः मैत्री, करुणा, मुदिता, उपेक्षा। थ्व भावना नुगलय् कसरत यानाः वकथं आचरण यात कि स्वभाव स्वच्छ जुयाः प्रशन्नता तथा सुखया लकस लुइ। तंपाखें बेचैन जुइगु जूसा चतुर्ब्रम्ह विहारपाखें शान्ति जुइगु जुल। शान्ति लकस पिकाइम्ह करुणा धर्मया स्वभाव खः। कुशल धर्म, अकुशल धर्म चित्तया वृत्ति खः। सन्त व्यक्ति आर्य जूसा अनर्थ याइम्हेसित अनार्य धाइ। दक्व धर्मया अनुभूति अन्तरदृष्टिपाखें खंके फइ। धर्मयात अनुभवपाखें बोध यायेगु अनिवार्य। माने यायेगु व थुइकेगु सर्गःपाःताः थें फरक। धर्मयात चित्तपाखें सीके फतकि ब्याक्क खँ थुइगु जुल। अले थःगु दुनेया मनसायया सत्यता प्रकट जुइगु जुल ।

विशेष रुपं स्वयेगु विपश्यना: तटस्थ भाव अनुभवपाखें पिदनीगु दर्शन खः। गथे खः अथे थुइकेगु सम्यक विमुक्ति खः। तटस्थ भावनापाखें समानताया दृष्टिकोण नाले फइगु जुल, सत्यया अनुसन्धान यायां भौतिक म्हया सूक्ष्मतम शक्ति सीके फइ थ्व तथ्यत इन्द्रियया माध्यमं चिन्तन मनन यानाः लुमंके माःगु जुल।जीवन परिवर्तन जुल कि स्वभाव नं हिलीगु जुयाच्वन। दक्व धर्मया साक्षात्कार जुइ। उकिं धर्म अनुकुल जीवन हीकेमाःगु जुल। संविधान समानतामूलक जुलकि सुशासन संचालन जुइ। थ्वं पक्षपात याइ मखु, राज्यया पदाधिकारीपिंसं असमान व्यवहार यायेफु। विकारयात छखे छ्वयाः चित्तयात निर्मूल याये फतकि शान्तिया सिरपाः प्राप्त जुइ। विपश्यनाया चर्या यायां स्वभाव हिलाः जन्म जन्मया विकार शुद्ध याये फइगु जुल। विकार मुक्त जुल कि दुःखं नं मुक्त जुइगु जुल। भेष हीकाः मखु, स्वभाव हीकाः दुःखं मुक्त जुइफु। आनापानया कसरतपाखें श्वास पिने वनीगु वा दुने वइगु गथे खः अथे सत्य खँ थुइके फइगु यथाभूत दर्शन खः। केवल थुइकेगु अथवा स्मृति सम्प्रजन्यया ध्यान चर्या यायेगु मन व सरिलया रक्षक समान थः हे सचेत जुया रेखदेख यायेगु खः ।

मनया चहपह प्रिय अप्रिय गथे च्वं हरबखत लुमंकाः सतर्क जुयाच्वनेमाः। राग द्वेषया भावना उत्पन्न जुल कि थ्वपाखें मनोविकार जुइफुगु दृष्टि तयाः थःगु चित्तयात थम्हं सत्मार्गपाखे छ्वयेगु बानी बसे यायेमाल। म्ह छम्हं क्षणक्षणय् हिलाच्वनीगु तरङ्ग रुपी प्रज्ज्वलनया स्मृतियाद जुलकि उदय-व्यय रुपी अनित्यया सिद्धान्तबोध जुइगु जुल। अनित्य स्वभाव लुमंके फत कि सत्य धर्मया दर्शन थुइकेत सक्षम जुइ। चिन्तन काये यःगु लागू पदार्थया नसां रासायनिक उपचारं मदयेके फुसां मनया विकार उकिं मदयेके फइ मखु। प्रवचन वा धर्म देशना न्यनेवं लनीगु मखु। उकिं ज्ञान कायेत प्रेरणा दइ। विपश्यना कसरत यानाः अनुभव यायां सही लँपु लुइके फइ। थ्व सद्धर्म ज्या पशुपंक्षीं मखु प्राणीमध्येय् सर्वश्रेष्ठ धायेकाच्वंपिं मनूतय्सं जक विवेक-बुद्धि छ्यलाः अनुभव यानाः हे दुःखं मुक्त जुइफइगु जुल ।

(कल्याण मित्र सत्यनारायण गोयन्काजुं २०४९।६।२४ कुन्हु नेपाल राजकीय प्रज्ञाप्रतिष्ठान भवनय् बियादीगु प्रवचनया लिधंसाय्।)

More Stories Like this