देय् आचागु व वज्राचार्यतय्सं यायेमाःगु चिन्तत

के.एम.बी.

प्रियानोत्मदेशक भगवान बुद्धं सम्यक सम्बोधि लाभ यानाःलि बज्रयानया धर्मचक्र प्रवर्तन १६ दँ लिपा आन्ध्र प्रदेशया धान्यकटक श्रीपर्वतय् उत्पदिक्रम व सम्पन्नक्रम बारे धर्मदेशना यानाबिज्यात धइगु खँ थीथी वंखं सीदु। वसपोल हे शाक्यमुनि बुद्धया जन्मभूमि नेपाः देय् खःसा बौद्ध धर्मया संस्थापक खः। नेपालमण्डलया न्हापांम्ह आचार्य महामञ्जुश्रीया निर्माणकाय मञ्जुदेवाचार्य खः। नेपालमण्डलय् बसोबास यानाच्वंपिं थीथी जातजाति बौद्ध नेवाःत मध्ये बज्राचार्य गुरुजुपिं नं छथ्वः खः ।

मञ्जुदेवाचार्यपाखें बज्राचार्य जातिया परम्परा थौंतकं न्ह्याना वयाच्वंगु दु। थ्वहे परम्परा कथं दँय्दसं थें चिल्लागा अष्टकी व नवमी कुन्हु सकल बज्राचार्य मुनाः जप, तप, ध्यान, योग, पूजा, कर्मकाण्ड यानाः बुद्धो भवेयं जगतो हिताय व सर्वप्रकारं जगतो हिताय धइगु श्लोकयात सार्थक यायेगु ताः तयाः देय् आचागु नीस्वंगु जुइमाः ।

देय् आचागु नेपालमण्डलया छगू पुलांगु गुथि खः। थ्व देय् आचागुथि ने.सं. ४३५ य् नीस्वंगु धइगु प्रमाण थीथी ग्रन्थं खनेदु। "देय् आचागु" नामं हे नेपाःगाःया सकल बज्राचार्यपिनि मंकाः गुथि खः धइगु स्पष्ट याः। तर ई व परिस्थितिं यानाः न्हापा-न्हापा देय् आचागु कुन्हु स्वयम्भू भुइख्यलय् गणचक्र पूजायात कयाः जूगु वैचारिक द्वन्द्वं यानाः यल व ख्वपयापिं मवल धइगु खँ दु। देय् आचागु कुन्हु स्वयम्भू महाचैत्यया पश्चिमाभिमुखी अमिताभ तथागतया न्ह्यःने च्वनाः पूजा याइपिं बज्रायानया प्यंगःथां (प्यूथान) या प्रतिनिधि कथं प्यम्ह थाकुलिपिंसं पूजा याना वयाच्वंगु जुल ।

बज्रयानया प्यंगःथां धायेबलय्: १) थःने पुईंपाखें मैत्रिपुर महाविहार (क्वाःबहाः) या वाकबज्र बज्राचार्य, २) दथुपुईंपाखें सुरतश्री महाविहार (तक्षबहाः) या सुरतवज्र वज्राचार्य, ३) लायकू पुईंपाखें श्रीखण्ड तरुमूल महाविहार (सिँखंमूबहाः, कुमारी छेँया) लिलाबज्र बज्राचार्य व ३) क्वःने पुईंपाखें मणिसंघ महाविहार (मुसुंबहाः) या मञ्जुबज्र वज्राचार्य लाः। थुपिं सिद्धहस्तपिनि बारे अध्ययन यानाः वसपोलपिनिगु झ्वाता दयेकाः न्हूगु पुस्तायात म्हसीकेगु ज्या देय् आचागुपाखें यायेमाः।
थःथःगु विहारय् प्रबज्या संबर (चुडाकर्म) याःपिं, थःथःगु संघ व थःथःगु पुईंया दुजः जुइसा देय् आचागु स्वयम्भूइ अमिताभ तथागत व प्यूथानपिंत ग्वय्दां तलकि उकिया नं दुजः जुइ। थ्व गुथिया पूजा व्यवस्थापनपाखे प्यूथानपिनिगु गहन भूमिका दु। प्यूथानपिंमध्ये जेष्ठम्ह थाय्पा (मूल चक्रेश्वर) जुया मूलाचार्यकथं अमिताभ तथागत व शान्तिपुर आगमय् पूजा यानाबिज्याइ। वसपोलपिं सकलें छ्वयलाभू, स्वयम्भू भगवान, शान्तिपुर, गणचक्र पूजा (भुइख्यः) छेँथाय् व सूभ्वजय् उपस्थिति जुयाः माःमाःगु पूजा यानाबिज्याइ ।

देय् आचागुथि पुजाक्रियायात दुवाला स्वयेबलय् थुकी लौकिक व अलौकिक निगुलिं भावनां जायाच्वंगु दु। लौकिक व अलौकिक निगुलिं आज्जु धइगु मानव जीवन व जगत कल्याण यायेगु भावना खः। थज्याःगु उच्चभावनायात आत्मसात यानाः थुगु गुथिया महत्वयात थुइकाः दे आचागुथि म्वाका तयेगु सकल बज्राचार्यपिनि कर्तव्य खः। थ्व गुथियात म्वाका तयेगु धइगु प्राणी कल्याणया भावनायात म्वाकेगु खः। थ्व गुथिया माध्यमं क्वय् बियातयागु ज्याखँ याना यंकेफत धाःसा नामं मखु कामं नं बज्राचार्य जुइ धइगु आशा दु:
१) बज्रयानी शिक्षा, परम्परा, सम्पदा, संस्कृति म्वाका तयेगु,
२) अग्रज पूर्वज बज्रयानया गरुपिनिगु कल्याणकारी उद्धार भावनायात ल्यंका तयेगु व सकल बज्राचार्यपिंसं वसपोलपिंत लुमंकेगु,
३) अनावृष्टि आदि दुःखं मुक्ति बीत,
४) बज्राचार्यपिनिगु अस्तित्व कायम यानाः जातीय व राष्ट्रिय गौरव च्वन्ह्याकेत,
५) बज्राचार्य एकताया भावना कायम यानाः अझ ब्वलंका नं यंकेत,
६) बज्राचार्य गुरु व जयमापिनिगु दथुइ मैत्रिपूं स्वापू ब्वलंका यंकेत,
७) शान्तिया महामानव व बज्रयानया प्रवर्तक शाक्यमुनि बुद्धया जन्मभूमि नेपाःयात "बुद्धक्षेत्र" घोषणा याकेत,
८) पूजाक्रियाया वास्तविक महत्व व ज्ञान थुइकेत व थुइका बीत, बज्रयान धर्मया बाह्य व गुह्य ज्ञान थुइका बीत बज्रयान क्रियाकलापया भावनात्मक व मनोवैज्ञानिक पक्षयात थुइकेत व थुइका बीत,
९) स्वयम्भू महाचैत्यया गौरवयात अटल याना तयेत व थुकिया पुण्यया महिमा प्रचार यानाः थुकिया पवित्रता कायम याना तयेत, दकलय् लिपा, थौंकन्हय् थ्व देय् आचागु दान कायेगु व प्रसाद कायेगुली जक लिकुनाच्वंगु दु। थौंकन्हय्या ल्याय्म्हतय्त थ्व गुथिया महत्व व बज्राचार्य छु खः, बज्रयान छु खः धइगु विषयय् गबलें हे अग्रज बज्राचार्य, पण्डिततय्सं स्यनेगु कनेगु जूथें मताः। दान बिल, दान काल वन। खय्त ला देय् आचागुयात थन तक थ्यंकेगु ज्या बज्राचार्य संरक्षण गुथि (व संगु) या तःधंगु हे ल्हाः मदु ला धाये मछिं तर न्हूगु पुस्तायात नं यइ व ल्वइ कथं आः पलाः न्ह्याकेगु ज्या जुइमाः ।

(मदनसेन वज्राचार्यया 'देय् आचागुथि परम्परा व आवश्यकता'या लिधंसाय्)

More Stories Like this