न्ह्यानाच्वंगु कचवं व राजनीतिक बेइमानी

पीएल सिंह

नेपाःया राजनीति व संविधान च्वयेगु नितां ज्या थौं अनिश्चिताय् लालां वनाच्वंगु दु। उकिं देय्या संविधानिक हैसियत व पिनेया हलिमय् नं विश्वासया संकट जूगु दु। प्रजातन्त्र प्रतिया प्रतिबद्धता व देय्या भावी राजनीतिं क्यनीगु स्पष्टता मदयेकं च्वछाया यंकेगु आन्दोलनया भरं बांलाःम्ह नेता व कार्यकर्ता पिहां वइ मखु। उकिं देय् भज्यंक स्यंकीपिं "दलाल" जक दयेका यंकी धइगु मान्यता थौं चरितार्थ जू वंगु दु। अधिनायकवादया विरोध यायेगु प्रत्येक प्रजातन्त्रवादी व स्वतन्त्रताप्रेमी नेपाःमिया कर्तव्य खः
।
०६२/०६३ या आन्दोलन अज्याःगु हे छगू प्रयोग खः। नेता, समूह व व्यक्तित केवल पिनें मन जक मखु धनया सहयोगया लिउने नियतय् नापं न्ह्यसःचिं लाःवंगु दु। आन्दोलन लिपाया उमिगु व्यवहारं प्रजातन्त्र विरोधी चरित्रप्रति उमिगु उदासिनता प्रस्ट रुपं खने दुगुलिं प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रुपं उपिंनापया सहकार्य जुयां तुं वनेबलय् नेपाली राजनीतिक नेतृत्व तहया चरित्र व राष्ट्रियताया मू लँपुइ उमिगु हैसियत आम नेपाःमिया मिखाय् कमजोर जू वंगु दु। उमिगु जिम्मेवारी व जवाफदेहिता दातृ निकाय व पिनेया समर्थकपाखे दु वा आम नेपाली जनता प्रति?
संविधानसभां जनतां बिउगु ईया दुने संविधान दयेके मफुगु व दछि म्याद तनां नं तंगु ईया स्वला जक ल्यं दतं नं संविधान दयेके फइगु सम्भावना छुं हे खनेमदुगुया जवाफदेहिता सुप्रति धइगु न्ह्यसः अझ अप्वः सान्दर्भिक जू वंगु दु। स्वतन्त्र व विवेकसाथ झीसं थम्हं थःत न्ह्यसः तया स्वःसा उकिया लिसः प्रस्ट रुपं न्ह्यःने दं वइ। छु संविधान नइपिंसं संविधान बी फइ ला? व्यक्तियात दल व संविधान स्वयां च्वय् तयेत स्वइपिंपाखें जनतां स्वीकार याये फइकथंया संविधान पक्का नं वइ मखु। माओवादीया आन्दोलन, झीसं सर्वोत्कृष्ट रुपं माने यानागु ०४७ सालया संविधान समाप्त यायेत जूगु खः। उकी उपिं सफल नं जुल।०४७ सालया संविधान दयेकूगुया जिम्मेवार दल नेपाली कांग्रेस व एमाले सहित गुगुं नं पक्षं माओवादीया उगु उद्देश्य थुइके हे मफुत थुकियात नेतातय्सं मिखा तिसिनाः समर्पण याना बिल ।

आन्दोलन धुनेवं हे प्रजातन्त्र व संसदीय मर्यादा भताभुंग यायेत झी नेतात सना जुल। संसद पुनर्स्थापना ला जुल तर व मन्त्री परिषद्या सिफारिसं मखुसें जुजुं यात। अले माकःचां थः हुर्के जुइवं थः मांयात हे नइ थें संसदं नं थः जन्मदाता जुजुयात हे सिधयेका बिल। जिं संसद पुनर्स्थापनाया वैधानिकतायात स्वीकार याये मफयाः हे उकी सपथ मकयागु खः। थ्व ज्यां माओवादीयात बल्लाका हल ।

संवैधानिक प्रक्रियायात माओवादी चाहना कथं ०४७ सालया संविधान समाप्त जुसेंलि देशय् संवैधानिक ज्या प्वनाच्वंगु दु। प्वनाच्वंगु संवैधानिक ज्यायात पूवंकेत प्रजातान्त्रिक शक्ति व नेपाःया सार्वभौम व स्वतन्त्र हैसियतया हिमायती शक्तितय्सं थःगु चरित्र मक्यंसा प्रजातन्त्त दइ हे मखु। माओवादीं थुकिया दुने प्रयोग यायां वयाच्वंगु व हाकनं नं प्रयोग यायेफुगु साम, दाम, दण्ड व भेदया शिकार व थःगु व्यक्तिगत लोभ व लाभया कारणं सिद्धान्त समर्पण याःपिं नेता व दलतय् लागिं आः छगू हे जक मौका दु, उग्र लाल षडयन्त्र रचित वाम माखापिचाया जालय् तमक्यनेगु खःसा, प्यदँ न्ह्यः झी गन द्वन? भिंगु नियत व विश्वासया कारण? या फगत लोभया कारण? उकिया लागि हरेक दलं मछाः मजुसे विश्लेषण व विवेचना यानाः खःगु लँपुइ थ्यंके मफुत धाःसा झी राजनीति यायेत लायक मजू धकाः थुइके माः। उगु अवस्थाय् झीके निगू विकल्प दु: प्रजातान्त्रिक मान्यताय् आस्था तइपिं भावी पिंढीयात नेतृत्व कायेत आग्रह यायेगु वा उग्रवामया न्ह्यःने आत्मसमर्पण यायेगु। जनतायात ध्वं लायेगु अपराध नेपाली कांग्रेसं गबलें याःगु मदु। वि.पी., गणेशमान सिंह व कृष्णप्रसाद भट्टराइपिंसं न्ह्यब्वःगु राष्ट्रिय मेलमिलापया लिउने निता मुख्य कारण व मान्यता दुगु खः, न्हापांगु, राजतन्त्र जनताय् प्रजातान्त्रिक शत्तिंक बहिष्कृत जुइवं, वं विदेशी संरक्षण मालेफु, देशया स्वाभिमान, स्वतन्त्र हैसियतय् पिनेया अंकुशय् लाः वनेफु। वयात संवैधानिक दायराय् चिनाः प्रजातन्त्र व राष्ट्रवादी शक्तितय्नापया सहकार्यं नेपाली अस्तित्व, राष्ट्रियता व प्रजातन्त्रयात बल्लाकेगु चिन्तन खः उकी ।

लिपांगु, उग्रवाम गठबन्धनयात पनेगु व विदेशी हस्तक्षेपयात पनेगु नं लक्ष्य खः, थ्वहे राष्ट्रिय मेलमिलापया मू लक्ष्य खः। ०६२-०६३ या आन्दोलनय् माओवादीया उक्साहट व झीगु थःगु पार्टी नेपाली कांग्रेसया अदूरदर्शी व स्वार्थी महत्वाकांक्षां झीसं जुजुयात "अति अधिनायकवादी" दयेका, वं मृत प्रतिनिधिसभायात संजीवनी त्वंकाः म्वाकल। प्रधानमन्त्री मनोनित यात, अले नेपालय् कानून व संविधान पिनेया प्रकृया शुरु जुल। उकिं आः नं निरन्तरता कयाच्वन। जुजुपाखें संसदया पुनर्स्थापना व प्रधानमन्त्रीया मनोनयन गुलि असंवैधानिक खः, संविधानसभाय् सपथ हे मकाःगु मन्त्रिपरिषद्या निर्णयं राजतन्त्र चीकूगु उलि हे हास्यास्पद व असंवैधानिक खः। राजनीति थें मुलुक व समाज मनोवैज्ञानिक रुपं विभाजित जू वंगु दु। माओवादीया जातीय नारां मुलुकयात ब्रम्हू, क्षेत्री, किराती, नेवाः, राई, लिम्बू, थारु आदि विभाजित याना बिउगु दु। "विविधताय् एकता"या बल्लाःगु बहुलवादी संस्कृति चीफुगु भाषा, धर्म व संस्कृतियात थौं छम्हेसिनं मेम्हेसिया विरुद्धय् थना बिउगु दु ।

आः अराजकता व असंवैधानिकयात न्हंका छ्वयेत छगू प्रस्थान विन्दुया आवश्यकता दु। व धइगु फागुन ७ गते अले व भावनाया निरन्तरताय् मेलमिलाप दिवस व ०४६ सालय् नेपाली कांग्रेसं वामशक्ति व जुजुयात छथाय् हयाः उत्कृष्ट संविधान दुने लाकूगु धइगु हे उकिया सफलता खः। थुकियात हे भताभुङ्ग यानाः उग्रवामं नेपाली कांग्रेसया इतिहास व दीर्घकालीन सोचयात समाप्त याःगु दु। आःया प्रस्थान बिन्दु "प्रेस्काइव" याये थाकु, तर जनताया संघर्षया उपज २०४७ या संविधानयात म्वाकाः जक न्ह्यःनेया राष्ट्रियता व प्रजातन्त्रया लँपुयात तब्या यायेगु बिचाः याये फइ। उकि लँपंख्याःत गन गय् यानाच्वनाच्वंगु दु, उमित गय् यानाः चीकेगु व आवश्यकताकथं अमित गुगु रुपं कायेगु वा तयेगु धइगु लिपाया प्रक्रियाय् तिनि लाः वनी ।

More Stories Like this