
राष्ट्रिय जनगणना: नेपाली बौद्धयात हाथ्या
लाभरत्न तुलाधर
खःगु मिल्याः गुकथं वयेकेगु?
लाबला लिपा हे २०६८ साल क्यनी। १० दँय् छकः नेपाःया मिल्याः (जनगणना) फेर्कथं कयाच्वंगु झ्वलय् थुगु दँय् नं मिल्याः कामि (गणक) वर्ग नेपाःया सारा जिल्ला व गामय् चख्यनाः कार्यरत जुइ। थुगु अवस्थाय् झीगु दायित्व छु जुइ थ्व आवंनिसें सोच विचार यानाः तयार जुइमाले धुंकल। न्हापा न्हापा काःबलय् उकथं पूर्व तयारी छुं हे मयाःगुलिं झी नेवाःतय्गु, नेपालभाषा-भाषीपिनिगु व बुद्ध धर्मावलम्बिपिनिगु सही तथ्यांक सरकारं पित मबिल धयागु आपालं खँ न्यनेमाल। जनगणनाया न्हूधाः यायेगु धइगु हे हिलावनाच्वंगु देशकालय् नेपाःया जनताया अनेक दृष्टिं हिलावनाच्वंगु किपा पिब्वयेगु खः। सही तथ्यांकया थासय् मिथ्यांक वल धाःसा उकिया नोक्सानी झीसं नं फयेमालेफु ।
बौद्ध संस्थातय्गु ब्वहलय् जिम्मेवारी:
वर्तमान नेपाःया सम्पूर्ण जनसंख्याय् बुद्धमार्गीपिनि ल्याः यथार्थय् आधारित कथं काल धाःसा ६५ प्रतिशत म्हो मजुइगु खँ नांजाःम्ह प्रा.माणिकलाल श्रेष्ठजुं छुं दँ न्ह्यः छगू सभाय् कनादीगु खः। धर्म निरपेक्षताया घोषणा लिपा छुं छुं बौद्धं नं इसाइ धर्म ग्रहण याःगु ल्याः क्वपाला स्वःसा ६० प्रतिशत ला थौंकन्हय्या नं दइ तिनि। थुगु ल्याःयात आधिकारिक रुपं प्रमाणित यायेगु निम्ति थीथी जनजाति लगायत झी नेवाः बौद्ध जन समुदायं नं थःथःगु क्षेत्रं न्ह्यचिलाः ज्याझ्वःत न्ह्याके निंतिं ग्वसाः ग्वयेगु लिबाके मजिल ।
बौद्ध एकताया पंगलः म्हसीके
सकसिनं मचाबलय् हे ब्वना न्यनातःगु खँ जुइमाः कि थःपिं गोलं जायेफुसा कर्किसं सँ छपु हे हायेके फइ मखु। अर्थात्,Unity is strength झीपिं छगू हे घेराय् गोलबन्द जुइ मफइगु मखु, मात्र भतिचा बुद्धि भतिचा सहनशीलता व भतिचा लिज्ञां मगानाच्वंगु जक खः। उकिं थौंया नेवाः बौद्ध समाज चट्टान थें छधिका जुइगु लँय् गुलि नं गलः व पंगलः दइ, उकियात म्हसीकेमाल, अले सकलें जानाः चीकेमाल। पिनें वइगु बाधा छखे लिकाः आःयात झीगु थःगु हे दुने सुधारया निंतिं पियाच्वंगु लँपंख्याःतय्त निं तिफ्यायेमाःगु आवश्यकता दु ।
थ्व च्वमिया आत्मनिरीक्षण व अनुभवया लिधंसाय् धायेगु खःसा नेवाः बुद्धमार्गी समाज ईया प्रवाह म्हसीकाः न्ह्यब्वायेगु लँया बाधा थुपिं खनेदु -
क) थितिमल्लया पालय् क्वचिका थकूगु थजात-क्वजातया बन्धन कानुनी रुपं मुक्त जूगु ४५ दँ पुलेधुंकल। शिक्षा, स्वास्थ्य, नसा-त्वँसा-पुँसा (फेशन) अले साहित्य व संगीत आदि क्षेत्रय् वःगु हिउपाः झीसं नं व्यवहारय् नालाच्वना। तर थःगु जन्म कुलया आधारय् अभिमान यायेगु व क्वय् लानाच्वंगु वर्ग व क्वजात धयातःपिंत मैत्री भावनां स्वयेगु नालेगु संस्कारया तच्वःगु अभाव जुयाच्वन तिनि ।
ख) गोरखाया शाह पृथ्वी नारानं स्वनिगः कब्जा याःबलय् थनयापिं हे नेवाःतय्सं ध्वाखा चायेकाः दुकाःगु धाइ। थ्व नेवाः राष्ट्र (जाति) यात थःगु वशय् तया तयेगु उपाय छु जुइफु धकाः न्यनेकने याःगु बखतय् थनया ब्याकं धइथें नेवाःतय्त प्रत्येक वर्ग वा जातया समाजयापिंत थीथी धर्म कर्मया ज्यालिसें गुथि न्यायेकेत गाक्क आयस्ता वइगु भूमिया प्रबन्ध यानाबिल धाःसा थुपिं उकी हे चाकुइ भुजिं थें प्यपुनाच्वनी। थ्व धयागु २५० दँ हे मदुनि। अथे हे वंशावली कथं मल्ल जुजुतय् पतन जूगु इलय् नेवाःतय्सं म्येय्या ला नये सयेकूगु मुश्किलं २०० दँ तिनि दत। ५-६ गू पुस्तां हे म्येय् क्वःथलाः भ्वय् व गुथि हनेगु संस्कारं झीगु जःखः स्वयेगु मिखा व सोच विचार यायेगु न्ह्यपु हे लाता यानाबिउगु खनेदु ।
ग) थौंकन्हय् बुद्धमार्गी नेवाः स्वब्व दलाच्वंगु भू सीदु। न्हापांगु थेरवाद खेमाया प्रभावशाली भन्ते गुरुमांपिनि भक्तजन समुदाय। निगूगु वज्रयानी वा महायानी गुरु वज्राचार्यपिनि मुखारबिन्दं प्रकट जुइगु आदेश निर्देश हे धर्म व संस्कृतिया संरक्षण भाःपीगु पुचः। अले स्वंगूगु पुचः खः १०-१२ न्हु बन्द पःखाः दुने बेफित्रिं ई छ्यानाः थःत विपश्यी भाःपियाः मेपिं फुक्कं अज्ञानी व व्यर्थ समय फुकीपिं थें व्यवहार याइपिं। थुपिं स्वंगुलिं पुचःया मनूतय्के सद्धर्मया लक्षणशिष्ट व्यवहार, विनयशीलता, मिलनसारिता, निर्लोभीपहः, आशक्तिविहीनता आदि म्हो मात्रां जक लुइ। थ्व सकतां बाधा व्यवधान झीसं थःपिसं हे चायेकेमाः, थुइकेमाः, चीकेमाः। थुगु निम्ति उत्प्रेरणा बीगु छगू श्लोक थौं नं उलि हे सान्दर्भिक जूनि ।
वंद प्रमाण्यं कस्यचित् कर्तृवादः, स्नाने धर्मेच्छा जाति वादावलेपः।
संता पारम्भ पाप हानाय चेति, ध्वस्त प्रज्ञाना पंच लिगानि जाड्ये।।
प्रकाण्ड पण्डित व अद्वितीय बौद्ध दार्शनिक धर्मकीर्ति जुयाः सिलःया अर्थ - गुगुं सफू व ग्रन्थ हे प्रमाण तायेकेगु, सुं ईश्वर संसार न्ह्याकाच्वन भाःपीगु, तीर्थय् म्वल्हुयाः पाप कटे जुल धायेगु, थःगु कुल (जात) या घमण्ड यायेगु, शरीरयात कष्ट बियाः पुण्य लाभ भाःपियेगु - थुपिं न्याता (५ थी) जडबुद्धि मनूया लक्षण खः ।
More Stories Like this




