नेपालमण्डल लागा बारे छुं न्ह्यसः

विनोद साय्‌मि (आल)

सन्दर्भ: नेवाः व तामाङ दथुइ सहमति
नेपाल संवत ११३१ सिल्लागा १० (Feb. 27, 2011) आइतवाःया नेपालभाषा न्हिपौ 'सन्ध्या टाइम्स'या पौ १ व ३ य् नेवाः-ताम्सालिङ सीमा ज्यंकेत कार्यदल, नेवाः व तामाङ दथुइ जूगु सहमतिया बुखँ पिदन। बुखँ ब्वनेत थन झासँ - http:/ www.newanepa.com/upload_file/067-11-15.pdf बुखँ ब्वनाः लागाया खँय् छुं छुं जुयाच्वगु दु धइगु सीदु। खय्त ला नेवाः-ताम्सालिङ सीमायात कयाः न्हापा नं खँल्हाबल्हा मजूगु मखु तर आःया खँल्हाबल्हाय् धाःसा सहमति थ्यंक हे जुयाः नेवाःतय् पाखे नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया भाजु मल्ल के. सुन्दरया ल्हाःचिं नं दुगु जुल। थ्व सहमतिया बुखँ ब्वनाः जिके दुने छुं छुं न्ह्यसः दन। धात्थें छु थ्व सहमति यायेत नेवाःतय् दथुइ गाक्कं सहलह ब्यात ला थें? लागाया खँ धइगु गुगुं राजनैतिक पार्टी लिसे बिचाः सतीगुलिं जिं यानागु हे जक पाय्छि धइगु बिचालं, जि हे खः नेता धइगु सोच थेंज्याःगु बिचाः स्वयां तसकं च्वय्या खँ खः। अथे धइगु गुगुं नं प्रदेशयात उतिग्यंक सासः ल्हायेत फय्, नयेत बुँ, म्वायेत प्राकृतिक श्रोत दयेमाः ।

छाय् वल ले थुज्वःगु न्ह्यसः? नेपालमण्डलया लागाया खँय् छुं महिना न्ह्यः वर्ल्ड नेवाः अर्गनाइजेसनया कुतलय् मल्ल के. सुन्दर व राजेन्द्र श्रेष्ठ (एमाले) नाप जूगु खँल्हाबल्हाया झ्वलय् वय्कःपिंसं नेपालमण्डल लागाया लागाया भूमि थथे खः धकाः कनादी मफुत। मल्ल के. सुन्दरयात छिकपिंसं बाहुल्यता धकाः हालाच्वन, छु थ्व बाहुल्यता धइगु सुनाप, बाहुल्यता धइगु, गबलय्निसेंया बाहुल्यता धयागु धकाः न्यनागु न्ह्यसःया लिसः वयकलं बियादी मफु। उबलय् वय्कलं स्वत्तुमतु स्वःगु लिसः धयाः पार याना छ्वत। राजेन्द्र श्रेष्ठं पुलांगु नेपाःनाप स्वतुमतु स्वानाः थिया वनाच्वंगु नेवाः बस्ति नेपालमण्डल जुइ धकाः प्रचार यानाच्वन, अथे धइगु छु? नुवाकोटया त्रिशुली नेवाः लागानाप स्वानाच्वंगु मदु धयादिल, नेपालमण्डल मखु ताम्सालिङ धायेत गुलि किलोमिटरं छगू नेवाः बस्तिं मेगु नेवाः बस्ति स्वानामच्वंगुलिं अथे जुल? छिकपिनिगु नक्शाय् नेवाः लागाया भूभाग गुलि प्रतिशत दु? नेवाः जनसंख्या व नेपालमण्डल लागाया अनुपात गुलि खः? न्यनाबलय् वय्कलं लिसः हे बियादी मफु। अथेहे नेपाः राष्ट्रिय पार्टीया नायः केशवमान शाक्य लिसे नं खँल्हाबल्हा याःबलय् वय्कलं छम्ह इन्जिनीयरपाखें नेपालमण्डलया नक्शा हे दयेकाः संबिधानसभाय् पेश नापं यानागु खँ कनादिल ।

नेवाः व तामाङ दथुइ जूगु सहमतिया बुखँ ब्वनाः जिगु मनय् लुयावःगु छुं छुं खँ थन च्वयाच्वना। नेवाः नेतातय्सं तसकं बिचाः यानाः, सकलेंनाप सहलह ब्याकाः, स्वयातं अन्याय मजुइक छिगु, जिगु पार्टीया बिचाः मधासे, वयागु खँ थ्वयागु खँ मधासें न्हूगु युगय् थ्यंकेत झी सकलें छम्ह खः धकाः बिचाः यानाः हे सहमति याःगु खइ धकाः भलसा कयाच्वना। आः थुकथं यचुक सहमति याये धुसेंलि न्हापा स्पष्ट मजुयाच्वंगु थुपिं छुं छुं नुगलय् वातुवालाच्वंगु न्ह्यसःया लिसः नं दयेधुंकल जुइ धइगु सीका कायेफु। थुपिं न्ह्यसःया लिसः सकलें ब्वँमितय्त बियादीत नं दुनुगलं इनाप याना ।

(१) नेपाःया ५.६ प्रतिशत जनसंख्या नेवाःत दु, भूमि धाःसा नेपालमण्डल लागा सालाखाला ०.५ प्रतिशत जक खः ला? मखुसा गुलि जुइगु खः थें? मेमेगु जातीय प्रदेश (तामाङ, तमु, लिम्बु, थारु, मधेसी) व उमिगु जनसंख्याया अनुपात व नेपालमण्डल व नेवाः जनसंख्याया अनुपातय् नेवाःतयगु अनुपात औसत गुलि गुना कम जुयाच्वंगु दु? (नेवाः व तामाङ जनसंख्या उति उति हे दु, अथे धइगु ५.६ प्रतिशत, तर राजेन्द्र श्रेष्ठपिंसं बय्बय् यानाच्वंगु नेपामण्डलया लागा सालाखाला ०.५ प्रतिशत व तामाङयात सालाखाला १२ प्रतिशत दयेकेगु कुतः थें जकं खः ला?)

(२) नुवाकोट, दोलखा, रामेछाप, धादिङ आदि आदि थाय्बाय्त (थुपिं जिल्लाया सकतां लागा नेपालमण्डल धायेत्यनागु मखु) छु छु हुनिं नेपालमण्डलया लागा मखु?

(३) बस्ति थितुमतु थिया वनेमाः धइगु छु? माइग्रेसन रेट तसकं अप्वः दुगु थासय् लागा स्वाना वनेमाः धकाः बय्बय् याना जुइत गबलय्निसेंया माइग्रेसनया ल्याःचाः कायेमाःगु खँ क्वःजित थें? (दसु नीदँ स्वीदँ न्ह्यः येँया न्यागःमणिफेदि गाबिसया नेवाःत नुवाकोट त्रिशुलीया लँ दयेकेवं न्यागःमणि स्वयां ल्हुतिइ सुबिधा जुयाः सुबिधाया ल्याखं उपिं ल्हुतिइ च्वं वल। उमिगु छेँ, बुँ, दिगुद्यः निसें दक्वं उखे हे स्वानाच्वंगु दु। आः न्यागःमणि फेदि गाबिसय् तामाङत अप्वः दु थ्व थाय् नेवाःतय्गु मखुत धायेगु ला? उपिं ल्हुतिइ वयाः च्वं वल थन नं नेवाःत स्वयां पिनेयापिं माइग्रेसन जनसंख्या हे अप्वः जुइधुंकल। ल्हुति नं नेपालमण्डल मखुत धायेगु ला? राजेन्द्र श्रेष्ठं स्यनाच्वंगु थथे हे खः ।

(४) बाहुल्यता, सघनता, निरन्तरता धइगु गबलय्निसेंया कयादिया? (न्हूगु कायेत्यंगु २०६८ सालया जनगणना, झिदँ न्ह्यः काःगु २०५८ या जनगणना, २०३६ साल, २००७ साल वा ५० दँ न्ह्यः, १०० दँ न्ह्यः, बाय् २०० दँ न्ह्यः, बाय् पृथ्वीनारायण शाहं नेपाः लाका काःबलय्या ई? )

(५) नेपालमण्डल व ताम्सालिङ दथुया प्राकृतिक श्रोत साधनया बिचाः गुकथं जुल? (डा. मंगलसिद्धि मानन्धरं धाः थें थौंकन्हय् राष्ट्रया ४० प्रतिशत आय हालया येँ जिल्लां वयाच्वंगु कारणं नेपालमण्डल तसकं धनीगु प्रदेश खः धाःगु हे आधार खःला?)

(६) नेवाः लागा पाय्छि मजू धाइपिं नेवाः नेतात नं गनं गनं गुनुगुनु हालाच्वं थें च्वं। अथे हालाच्वंगुया आधार धइगु माओवादीं भचा भचा सिमानाय् मिले मजूसा जनमत संग्रह यानाः मिले याये जिउ धाःथे नेवाःतय्सं छगू निगू गाबिसं तामाङत लिसे लिपा फ्वनाः तनेगु बिचा जकं खः ला? थथे यायेबलय् नेवाःत आः थथें सुम्क हे च्वनी, नेतातय्सं नं तसकं ज्या याना बिउ थें च्वनी, थुकथं अपाय्सकं न्हापांनिसें कुतः यानाच्वंगु थें यानाः सकसितं मिखा पीकेगु कुतः जकं जुइगु मखुला?

gibinod@yahoo.com

More Stories Like this