गठबन्धनय् खनेदुगु संकटया मुक्ति

सानुराजा शाक्य

पिहां वये मफयाः कापी थानाच्वंगु वस्तु थें जुयाच्वंगु दु झीगु देय्या राजनीतिक अवस्था। पूमवंगु परिवर्तनया दथुइ देशयात वाना तल धाःसा थुकिया लिच्वः तच्वःगु भुखाय् सिबें विनाशकारी जुइफु। थुकथं ज्वालामुखीया मुलय् लानाच्वंगु झीगु देशयात सेफ ल्याण्डिङ याकेगु खःसा याकनं हे संविधान, शान्ति प्रक्रियाया पूर्णता व थीथी जातीय समुदायया माग कथं संघीयताया सुरक्षित अवतरण जक विकल्प खः। तर दुर्भाग्य, ततःधंगु स्वंगू राजनीतिक दलया नेतृत्वया ध्यान संविधान स्वयां नं क्षणिक ईया निंतिं वइगु सरकारय् जक ततःमतः क्यनाः ई बर्बाद यानाच्वंगु दु। निदँया दुने संविधान दयेके क्वचाइ धया जूपिंसं दच्छि तनेधुंकाः नं संविधान व शान्ति पूवंकेगु खँय् लय्ताये जीक ज्या जूगु मदु। अझ संविधान स्वयां नं नेपाःयात संघीयताय् यंकेत याये माःगु राज्य पुनर्संरचनाया ज्यायात ला फुति छफुति नं प्राथमिकताय् लाकेगु खँय् तःधंगु राजनीतिक दलतय् शीर्ष नेतातय् ध्यान वनाच्वंगु मदु ।

संविधानसभाया चुनाव धुंकाः स्वंगू मू दल नं दुथ्याःगु राष्ट्रिय सहमतिया खँ राष्ट्रपति चुनावंनिसें असम्भव प्राय खने दयाच्वंगु दु। थ्व स्वंगू दल नं दुथ्याःगु सहमतिया वातावरण आः वयाः देश प्रतिगमनय् वन धाःसा जक हे सम्भव जुइगु खःला? राष्ट्रपति चुनावय् कांग्रेस एमाले छथाय् व माओवादी मेथाय् लायेगु क्रमय् एमाले दथुइ लानाः गबलें कांग्रेसनाप व गबलें माओवादीनाप लानाच्वंगु वास्तविकता खः। थौंकन्हय् नेकपा (एमाले) व एकीकृत (माओवादी)या गठबन्धन थातुमतु थाथां न्ह्यायेगु कुतलय् दु। थ्व गठबन्धनयात म्वय्थ्यायेत नेपाली कांग्रेस व एमाले दुनेया हे छगू पुचः नापं एकीकृत माओवादी दुने हे नं थ्व गठबन्धन मयेकाच्वंपिं नेतात दु। एकीकृत माओवादी संविधानसभाया चुनाव धुंकाः दकलय् तःधंगु दल जूसां तत्कालिन प्रधानमन्त्री प्रचण्डं राजीनामा धुंकाः सरकारय् थ्यनीगु वातावरण ब्वमलन। उलि जक मखुकि नेपाली कांग्रेस व एमालेया गठबन्धनयात त्वाःथलेत अःपु मजूगु खँ नं सकसिनं हे सिउगु खः ।

तत्कालिन प्रधानमन्त्री माधव नेपालं राजीनामा बीधुंकाः न्हय्ला तक न्हूम्ह प्रधानमन्त्री ल्यये मफयाः वाथावाथा कं थें एकीकृत (माओवादी) व नेकपा (एमाले)या गठबन्धन लिपा एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल प्रधानमन्त्री जुल तर मन्त्रिमण्डल विस्तार याये फयाच्वंगु मदु। मन्त्रिमण्डल विस्तार यायेत अझं गुलि ई काइगु खः राजनीतिक भविष्यकर्तातसे तकं धाये फयामच्वंगु थौंया अवस्थाय् थ्व गठबन्धनया भविष्यय् तकं न्ह्यसःचिं थनीपिं नं यक्व दु। एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल एकीकृत माओवादीया अध्यक्ष प्रचण्डनाप जूगु न्हय्गू बुँदाया सहमतिया लिधंसाय् हे प्रधानमन्त्री जूगु खः। उगु सम्झौता प्रधानमन्त्री ल्ययेगु अन्तिम इलय् जूगु व सम्झौताया बारे एमाले दुने लिपा तिनि सार्वजनिक जूगुलिं विवाद पिदन। थ्व हे विवाद दुने बल्लबल्ल एमालेया केन्द्रीय कमिटीं न्हय्गू बुँदे सम्झौतायात पारित याःसां एकीकृत माओवादीं विश्वास यानामच्वंगु अवस्था खः। थ्व सम्झौता याये न्ह्यः एमालेया छुं शीर्ष नेतातसें जक सिउगु नं सार्वजनिक हे जुइधुंकल। एमालेया शीर्ष नेतातय् दथुइ विश्वासया संकट दुगु खँ बुटवलय् जूगु च्याक्वःगु महाधिवेशनं नं ल्यये थले मफु। थ्वया दथुइ कार्यनीतिया सवालय् एमालेया नेतात केपी व नेपालया बिचाः एकीकृत माओवादीयात छखे तयाः वा माओवादीया सेना समायोजन मजूतले सरकारं पिने तयाः नेपाली कांग्रेस व एमालेया दथुइ हे दीर्घकालिन सहकार्य याना वनेमाःगु खः। तर अध्यक्ष झलनाथ खनाल लगायतया नेतातय् संविधानसभाया चुनावय् दकलय् तःधंगु दल जुयाः वःगु पार्टीयात ब्यागलं तयाः शान्ति व संविधान पूवनी मखुगु जूगुलिं माओवादीयात नं नापं यंकेगु बिचाःया दथुइ खनेदुगु कार्यनीतिक विवादं एमाले दुने बिचाः पाःगु खः। थुकथंया कार्यनीति ज्वनेबलय् कांग्रेस नाप वनेबलय् एकीकृत माओवादी त्वःफीगु व एकीकृत माओवादीनाप जायेबलय् नेपाली कांग्रेस बाया वनीगु जुयाच्वंगु दु ।

मन्त्रिमण्डल विस्तारय् दकलय् तःधंगु पंगः गृह मन्त्रालय सुनां कायेगु धइगु हे खः। सम्झौताय् स्पष्ट हे सुरक्षानाप स्वानाच्वंगु मन्त्रालय गृह व रक्षा इना कायेगु धकाः सहमति जूगुलिं सम्झौतायात एमालेया केन्द्रीय कमिटीं पारित याःगु खःसा उकिया लिधंसाय् एकीकृत माओवादीं गृहमन्त्री दावी यानाच्वंगु खनेदु। तर एमाले दुनेया केपी व माधव नेपालपिं गृह मन्त्रालय गुगुं हालतय् नं माओवादीयात बी मजिउ बरु थ्व गठबन्धनं एकीकृत माओवादी पिने वंसा कांग्रेस लगायतया दलतय् समर्थन कयाः जूसां वनेमाः धइगु बिचाः खःसा एमालेया हे न्वकुपिं वामदेव व अशोक राईपिं गृह बियाः जूसां थ्व गठबन्धनयात न्ह्याकेमाः धइगु बिचालय् दु। थुकथंया बिचाः पिदनाच्वंगुया लिउने न्हूगु संविधान नं खः। थ्व गठबन्धन जारी जुयाच्वन धाःसा न्हूगु संविधानय् प्रगतिशील बिचाःयात अप्वः थाय् बियाः वामपन्थी दलतय् दथुया सहकार्ययात लिपा तकं यंकेगु स्वार्थ दु। थ्व स्वार्थ दुने न्हूगु संविधानय् संघीयताया सवालय् व राज्य पुनर्संरचनाया सवालय् नेपाली कांग्रेसनाप स्वयां अप्वः प्रगतिशील संविधान दयेके फइगु खः धइगु थुइकेगु याः तर नेपाली कांग्रेसनाप हे गठबन्धनयात निरन्तरता बीमाःगु खनाच्वंपिनि बिचाः नं संविधान दयेकेबलय् माओवादी हावी मजुइमा व संघीयताया सवालय् यथास्थितिया पक्षपोषण जुइगु हे भिं तायेकीगु स्वार्थ सुलाच्वंगु खः ।

थ्व गठबन्धनय् न्ह्याक्व हे पंगः ब्वलनाच्वंगु दुसां थत्थें हे माओवादीं थ्व सरकारया समर्थन धाःसा लित काये फइगु अवस्था मदु। बल्लबल्ल थ्व गठबन्धन दयेकेत गुलि थाकुल धइगु खँ एमालेया नेतातसें स्वयां एकीकृत माओवादीया प्रचण्ड लगायत नेतातसें बांलाक सिउ। यदि थ्व सरकारयात बियातःगु समर्थन लित काल धाःसा नैतिकताया लिधंसाय् प्रधानमन्त्री झलनाथ खनाल च्वनाच्वने ल्वइ मखु तर थ्व धुंकाःया मेगु गठबन्धन एकीकृत माओवादीया नितिं गुलि घातक जुइ धइगु खँ बांलाक सिउ। उकिं भचाभचा खटपट जूसां थ्व गठबन्धनयात विस्तार यायेगु बाहेकया विकल्प एमाले दुने न त झलनाथ खनाल पक्षया नेतातय्के दु न त एकीकृत माओवादीयाके हे। उकिं विवाद जूगु विषयय् दथुया लँपु लिनाः विवाद ज्यंकेगु हे निम्हेसियां नितिं भिं जुइ ।

More Stories Like this