०४६ सालया आन्दोलन लुमंकेबलय्

कृष्ण प्रजापति

नेपालय् विक्रम संवत १९९७ सालय् न्ह्याःगु राणा विरोधी आन्दोलन व हत्याकाण्ड लिपा नियमित रुपं थीथी संगठित घटकपाखें हे आन्दोलन व संघर्षया ज्याझ्वःत न्ह्याका वयाच्वंगु दु।नेपालय् न्हापांगु संगठित आन्दोलन याःगु राजनीतिक दल धाःसा प्रजा परिषद खः, गुगु थौं नां जक ल्यं दनि। बरु देशय् २००७ सालं प्रजातन्त्र वये निदँ प्यदँ न्ह्यः जक नीस्वंगु नेपाली कांग्रेस व कम्युनिष्ट शक्तिं हे थौं देशया नेतृत्वकारी भूमिका म्हिताच्वंगु दु। २००७ सालय् प्रजातन्त्र प्राप्त जुइधुंकाः न्हापांखुसी २०१५ सालय् जूगु आम निर्वाचनय् कम्युनिष्ट पार्टीं प्यंगू हे जक सीट त्याकाः सदनय् कम्युनिष्टतय्गु प्रतिनिधित्व क्यंगु खःसा थौं सदनय् बहुसंख्यक कम्युनिष्ट थ्यनाच्वंगु दु। अथे खयां नं पुँजीवादी आचरण व गलत सैद्धान्तिक बहसय् अप्वः ई फ्याइगु कारणं थौं तक नं कम्युनिष्ट पार्टीतय् एकता म्हगस हे जुयाच्वन तिनि। तःधंगु राजनीतिक पार्टी दुने हे कम्युनिष्ट आचरण अःखः ज्या जुयाच्वंगुलिं नं थ्व दिशाय् न्ह्याः वने मफयाच्वंगु खः ।

थौं स्वयां नीछदँ न्ह्यः २०४६ सालय् पंचायती व्यवस्थाया अन्त्य जुयाः देशय् बहुदलीय प्रजातान्त्रिक व्यवस्था पुनर्वहाली जूगु खः। अबलय् तकया दुने न्हय्गू वामपन्थी शक्ति व नेपाली कांग्रेस छथाय् च्वनाः हे आन्दोलन जुल। २००७ सालय् प्रजातन्त्र वःगु न्हि फागुन ७ गतेनिसें न्ह्याःगु उगु जनआन्दोलनया झ्वलय् न्हापांगु न्हि लुँहितिइ वाममोर्चाया मानार्थ अध्यक्ष तुल्सीलाल अमात्य लगायतया नेतातय् नेतृत्वय् जुलुस प्रदर्शन जूगु खःसा निन्हु कुन्हु फागुन ८ गते नेपाल बन्द जुल। थ्व झ्वलय् ख्वपय् न्हापांखुसी राजकुमार सुवाल, कृष्णराम दुवाल, निर्मल कुमार शाक्य व हरिकृष्ण भुजूपिं निक्वःगु विश्वयुद्धय् प्रतिबन्ध तयातःगु दमदम गोली नयाः शहादत प्राप्त यात। उकिं २०४६ सालया आन्दोलनय् ख्वपपाखें म्हितूगु भूमिकायात गौण तायेके मछिं। उगु आन्दोलन लिपा हे वर्तमान प्रधानमन्त्री झलनाथ खनाल सहित वामपन्थी व नेपाली कांग्रेसया प्रतिनिधि दुथ्याकाः अन्तरिम सरकार नीस्वंगु खः। तत्कालीन मालेपाखें न्हापांखुसी कृषि तथा भूमिसुधार व वन तथा भूसंरक्षण मन्त्री जूम्ह व्यक्ति हे नीदँ लिपा थौं देशया प्रधानमन्त्री जूगु दु ।

ताः ई तक पार्टीयात पूँजीवादीकरणं बचे यायेगु निंतिं सैद्धान्तिक संघर्षय् न्ह्यलुवाया भूमिका म्हितादीम्ह एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल थौं प्रधानमन्त्री जूगु छगू ल्याखं योग्य व एमाले दुनेया इमान्दार पक्षया विजय कथं हे कयातःगु दु। अथे खःसां पार्टी दुनं हे एकीकृत माओवादीनाप जूगु न्हय्गू बुँदायात असहमति प्वंकूगु नापं थीथी विरोधया सः थ्वयाच्वंगुलिं एमाले हे आः ताः ई छधी जुयाच्वनीगु खः लाकि मखु धइगु न्ह्यसः पिहां वया बिउगु दु। २०४६ सालय् नं न्हय्गू वाम घटक छथाय् च्वनाः हे नेपाली कांग्रेसनाप जानाः आन्दोलन याःगु खः। आः नं न्हय्गू बुँदे सहमति कथं देशय् दलय् तःधंगु राजनीतिक पार्टी कायम जूगु एकीकृत माओवादीनाप जानाः एमाले सत्ताय् थ्यंगु दु। धाये कि प्रचण्डं थः प्रधानमन्त्री जुइगु स्वार्थ त्याग यानाः सदनय् स्वंगूगु तःधंगु शक्ति जुयाच्वंगु एमालेयात मौका बिउगु दु। थ्व छगू २०६२/६३ या जनआन्दोलनया भावनायात कदर याःगु हे खः धाःसां जिउ। अज्याःगु अवस्थाय् नं पार्टी दुनं थीथी कथंया खँ पित हयेगु, गृहमन्त्रीया कचवं पिकायेगु आदि विवाद स्वयेगु इलय् झी नेतात क्वँय् छकूया लागिं ल्वाइपिं खिचातय्गु स्वभाव दुपिं खः धायेत लिचिलेम्वाः थें च्वं ।

पंचायती व्यवस्थायात सखाप यानाः देशय् बहुदलीय प्रजातन्त्र पुनर्स्थापना यायेत २०४६ सालय् जूगु जनआन्दोलनय् गथे फुक्कं धइथें वामपन्थीत छथाय् च्वंगु खः, अले आन्दोलन सफलताय् क्वचाये धुंकाः नं गुलिं वामपन्थी दथुइ एकीकरण हे जूवंगु खः। थौं मजूसा कन्हय् कम्युनिष्ट ध्रुवीकरण अवश्यम्भावी तिनि। तर एमाले नेता केपी ओली, माधव नेपाल धाःसा महाधिवेशनय् थःपिं अल्पमतय् लाःगु कारणं आः झलनाथया नेतृत्वयात असफल यायेगु कासा म्हिताच्वंगु दु। वास्तवय् थ्व २०४६ सालय् जूगु जनआन्दोलनया भावना व २०६२/६३ सालय् नेपाली जनतां याःगु जनआन्दोलनया भावना अःखः हे खः। २०४६ सालया आन्दोलनय् सहभागीतय्सं देशय् सकस्यां नये त्वने दइगु शासन व्यवस्था जुइमा धकाः तायेकूगु खः। तर आः ला झन झन जनजीवन कष्टकर जुजुं वनाच्वंगु दु। झलनाथ थेंज्याःम्ह इमान्दार व २०४६ सालया आन्दोलनय् नं सक्रिय भूमिका म्हितूम्ह सवल नेताया नेतृत्वय् गणतान्त्रिक मुलुक नेपाः न्ह्यज्याये धुंकूगु थ्व इलय् नेपाली जनतां २०४६ सालय् जूगु आन्दोलनया भावना व मर्मयात नं कदर यानाः अबलय्या आन्दोलनय् घाःपाः जूपिंत उचित बन्दोबस्त याइगु अपेक्षा याःगु दु। नापं २०४६ सालं ख्वप, किपू लगायत देय्या थीथी थासय् ज्यान पाःपिं संलसः सहिदया कदर जुइगु नं थ्व इलय् आशा याःगु दु। छम्ह जिम्मेवार पार्टी अध्यक्ष हे सत्ताय् थ्यंगु इलय् थज्याःगु थीथी पक्षयात गुलि संवोधान याइ, व ला स्वये हे ल्यं दनि ।

२००७ सालया प्रजातान्त्रिक आन्दोलन व २०४६ सालय् जूगु जनआन्दोलनया भावनायात कदर यायेगु ताः तयाः हे २०६२/६३ सालय् जुजुया प्रत्यक्ष शासन विरुद्ध माओवादी नापं जानाः न्हय्गू राजनीतिक पार्टीं हाकनं छक्वः सशक्त रुपं सतक आन्दोलन याःगु खः। अथे जुयाः २०४६ सालया फागुन ७ व ८ गते येँय् व देय्न्यंकं जूगु आन्दोलन व बन्द ज्याझ्वःयात लुमंकाः आन्दोलनयात दुवाला स्वयेगु इलय् थौं राजनीतिक पार्टीत मूल माग व उद्देश्ययात छखे लाकाः चिचीधंगु स्वार्थय् तक्यनाच्वंगु जकं मखु ला धइथें च्वं। बहुदलीय व्यवस्थायात संस्थागत यायेगु २०४६ सालया जनआन्दोलनया मूल मर्म खःसा आः गणतन्त्र व न्हूगु संविधान निर्माण यानाः देश संघीय व्यवस्था कायम यायेमाःगु २०६२/६३ या मूल मर्म खः। थ्व लँय् गुलि न्ह्यःने वने फइ व थीथी राजनीतिक पार्टीयात उखे यंकेफइ थ्वहे जक झीगु सफलता खः। सत्ताय् टिके जुइगु, मन्त्री व प्रधानमन्त्री जुइगु थेंज्याःगु खँ थज्याःगु मूल मर्मया न्ह्यःने गौण हे जुइमाःगु खः। तर झीथाय् प्रधानमन्त्री छम्ह ल्ययेत खुला बित सा छम्ह गृहमन्त्री ल्ययेत अझ ग्वःला बीगु खः धाये मफुनि। पार्टीया थ्व खिंचातानी, गलत चरित्र व आचरणयात पार्टी पंक्तिं हे समाधान यानाः नेपाली जनताया भावनायात कदर यानाः न्हूगु सरकारं ज्या याना वने माःगु हे थौंया ई खः ।

More Stories Like this