यल मंकाः खलःया न्हूम्ह नायः

कृष्ण प्रजापति

नेपालभाषा मंकाः खलः यलया नकतिनि क्वचाःगु झिंछक्वःगु तःमुँज्यां ल्याय्म्हम्ह भाजु किरण शाक्ययात न्हूम्ह नायः ल्यःगु दु। न्हूम्ह नायः शाक्य थौं स्वयां झिंन्हय्दँ न्ह्यः नेपाल संवत् १११३ निसें नेपालभाषा मंकाः खलः यलया ज्यासना पुचलय् मदिक्क च्वनाः ज्या याना वयाच्वंम्ह भाषिक कार्यकर्ता खः। थौंकन्हय् नेपाः राष्ट्रिय पार्टीया प्रवक्ता नं जुयाच्वंम्ह वय्कः नेपालभाषा मंकाः खलः यलया न्हूम्ह नायः ल्ययेधुंकाः न्हूगु हे कथं खलःयात न्ह्याका यंकेगु कुतः यानाच्वनादीगु दु ।

न्हापा नेपालभाषा मंकाः खलः स्थापना जूगु इलय् गथे भाषा जाति व संस्कृति संरक्षण हे मू लक्ष्य कथं नीस्वंगु खः। आः उगु लक्ष्य हे जक ज्वनाच्वनेगु जूसा थ्व संस्था आवश्यक तकं मखुत धयादीम्ह वय्कलं आः यल मंकाः खलःयात न्हूगु हे सोच कथं न्ह्याकेगु प्रतिवद्धता प्वंकादीगु दु ।

थुगुसी निदँ लिपा जूगु अधिवेशनं न्हूगु विधान नं पारित याःगु खः। निगू कार्यकाल छ्यांज्ये, छगू कार्यकाल दुजः व निगू हे कार्यकाल न्वकु जुयाः नेपालभाषा मंकाः खलःयात नेतृत्व बियादीम्ह वय्कः आःया परिस्थिति फरक जुइधुंकूगुलिं न्हूगु परिस्थितिइ न्हापा स्थापनाकालया परिस्थिति व उद्देश्य स्वयां आः आपालं तापाक थ्यनेधुंकूगु खँ कनादी। उबलय् नेपालभाषा मंकाः खलः नीस्वनेगु ज्या जूगु इलय् तत्कालीन पंचायती ब्यवस्थां नेवाःतय्त हल छगू हे उपलब्ध मयाइगु परिस्थितिं यानाः बाध्यताबस मू ज्या धइगु हे छगू थःगु हे सभाभवन दनेगु जुयाबिल ।

उकिया उपज थौं यलय् मंकाः खलःया थःगु हे दबूछेँ दु। उगु दबूछेँ दनेगु निंतिं नेपालभाषा मंकाः खलः येँ व नेपालभाषा मंकाः खल यलपाखें त्यःछिंत्यः म्हयेगुनिसें थीथी कथं हापं म्हयेगु ज्या जूगु खः। उबलय्या सहमति कथं यल व येँय् न्ह्याथाय् जूसां गन न्हापां जग्गा प्राप्त जुइ अन हे मंकाः दबूछेँ दनेगु खँ जूगु खः। थुगु मौखिक सहमतियात लिपा येँया मंकाः खलकं स्वीकार मयायेवं यलपाखें थःगु हे पहलय् मंकाः दबूछेँ त्यागः पिलाछेँ ७ वडाय् निर्माण याःगु खः ।

यल नगर पंचायतं जग्गा उपलब्ध यायेवं अन भवन दनेगु ज्या थौं स्वयां नीन्यादँ न्ह्यः हे क्वचाःगु खःसां आः तक नं छुं हे भ्वं धाःसा थःगु नामय् वःगु मदुनि। आः तक थःगु सम्पत्ति कथं जने मजूगु खँयात ध्यानय् तयाः आः न्हूगु ज्यासना पुचलं उकियात संरक्षण व सदुपयोग यायेगु क्वःछिउगु दु। पर्यटन वर्षया लसताय् थुगुसी मंकाः खलः यलपाखें अन थीथी सांस्कृतिक ज्याझ्वःत यानाः दां म्हयेगु नं स्वयाच्वंगु दु। न्हूगु विधान पारित यानाः उकथं न्ह्याः वनेगु झ्वलय् सांस्कृतिक ज्याझ्वः यायेत सक्षमपिं संस्कृतिकःमिपिं न्हूगु ज्यासना पुचलय् आपालं त्यानावःगु नं दुगु खँ न्हूम्ह नायः शाक्यं सन्ध्या टाइम्सयात कनादिल। टिकट शो हे यायेगु कथं मंकाः खलः लगे जुयाच्वंगु दु। नियमित अधिवेशन याये मफयाच्वंगु थ्व इलय् थीथी जातीय परिषद् नीस्वनाः नेवाः समाज दुने ब्वलनाच्वंगु थीथी अन्यौल व विवाद ज्यंकाः आन्तरिक रुपं निं न्हापां सक्षम जुइगु मंकाः खलः यलया ताः दु।
न्हूम्ह नायः किरण शाक्यं थःगु न्हूगु कार्यकालं आपालं ज्या यायेगु सोच धाःसा तयातःगु मदु। सतकय् कुहां वयेगु स्वयां बरु नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया कुतः पूर्ण रुपं सार्थक जुइमफुगुलिं आः उकियात ध्यानय् तयाः नेवाः राज्य प्राप्त जुइ न्ह्यः हे खनेदुगु थीथी अन्यौलयात समाप्त यायेगु निंतिं थीथी संघ संस्थात नाप जानाः अन्तर्क्रिया यायेगु, सहलह ब्याकेगु व आन्तरिक रुपं क्वातुकेगु हे खलःया लक्ष्य दु ।

११ क्वःगु तःमुँज्यां न्हूगु विधान पारित यानाः जातीय अधिकार चूलाकेगु निंतिं राजनीतिक रुपं हे न्ह्याःवनेत स्वयाच्वनागु खँ नं न्हूम्ह नायः शाक्यं कनादिल ।

More Stories Like this