थ्व नाटक स्वयेगु ई मखु

सुरेश मानन्धर

सरकार गठन मजूबलय् तक प्रधानमन्त्री सु जुइ धइगु विवाद। सरकार गठन जुइधुंकाः गृहमन्त्री सु जुइ धइगु विवाद। शायद गृहमन्त्री जुइम्ह नं वयेधुंकाः वयां लिपा छसिकथं स्वास्थ्यमन्त्री जुइम्हेसिया विवाद, महिला मन्त्री जुइम्हेसिया विवाद आदि आदि विवादत झ्वःलिं वइगु खः ला?

अजूचायापुगु खँ, यदि गृहमन्त्री जक मबीगु खःसा थःपिं सरकारय् हे वने मखु धइगु तकया ख्याच्वः माओवादीं बियाच्वंगु दु। अथे हे गृहमन्त्री जक बीमाःसा कांग्रेसलिसे सरकार दयेकः वने धइगु ख्याच्वः एमालें बियाच्वंगु दु। गृहमन्त्री धइगु थुलि महत्वया विषय खःसा थुकिया बारे न्हापा सरकार गठन याये न्ह्यः हे खँल्हाबल्हा मजू खइ ला? यदि मजूगु खःसा थुलि महत्वया विषयय् हे खँ मल्हासे छु आधारय् सरकार गठन यात ले? थौं नेतातय् दथुइ जुयाच्वंगु विवाद खनीबलय् झीगु मनय् थज्याःगु न्ह्यसःत वयेफु। तर यथार्थ खँ छु धायेबलय् झीगु मनय् वइगु थ्व फुक्क न्ह्यसःत पाय्छि उलि हे निरर्थक खः गुलि कि नेतातय्सं यानाच्वंगु थ्व विवाद निरर्थक खः। थ्व इलय् झीसं मनय् तयेमाःगु न्ह्यसः थ्व मखु। बरु थ्व खः, आखिर थ्व नेतातय्सं थुकथं छगूयां लिपा मेगु विवादत छाय् पिकयाच्वन? नेतातय्सं थथे लगातार विवाद पिकयाच्वंगुया लिउने छु कारण दु? आः झी उगु कारणपाखे वनेमाःगु दु। नेतातय्सं पिकयाच्वंगु थज्याःगु विवादयात लातां केरा स्वः थें स्वया जक च्वन धाःसा झीगु न्ह्यःने म्हिताच्वंपिं खाचात धमाधम पाः जुया वंगु झीसं वाःचाइ मखु ।

लुमंकादिसँ, खस नेपाली भाय्यात सरकारी ज्याखँया भाय् दयेकेगु अले मेमेगु भाय्यात छु यायेगु धइगु खँय् भाषा आयोग दयेकाः निर्णय यायेगु। राजनीतिक पार्टीतय्सं थ्व निर्णय याःबलय् गनं हे विवाद मवः। सुं हे पार्टीं विरोध मयाः। सुं हे नेतां न्वमवाः। तर थौं गृहमन्त्री स्वलाया लागिं सुयात बीगु धकाः प्रस्ताव जक वःबलय् थज्याःगु ढंगं विवाद पिहां वःगु दु मानौं थ्व निर्णय उखे थुखे जुल धाःसा आकाश छगुलिं कुतुं वयाः छ्यनय् ल्हाः वयेफु।
छुं नं खँय् विवाद छाय् पिहां वइ, अले छुं नं खँय् विवाद छाय् पिहां वइ मखु? थ्व खँयात थ्वहे निगू दसुं थुइका कायेफु ।

संविधान दयेकेत थःपिंसं हे किटान यानातःगु जेठ १४ वयेत आः सछिन्हु जक ल्यं दनि। राजनीतिक दलतय्सं माल धाःसा जेठ १४ गते संविधान बी मफइगु मखु। तर उपिं जेठ १४ गते अज्याःगु संविधान बीत तयार मदु गुगु थौंया नेपाली जनतां चाहे जुयाच्वंगु खः। खास यानाः राज्य पुनर्संरचना यानाः संघीय नेपाः दयेकेगु कथंया संविधान दयेकेमाः धकाः थौं आदिवासी जनजातितय्सं गुगु माग यानाच्वंगु खः, अज्याःगु संविधान बीगु लागिं कम से कम नं तःधंगु राजनीतिक पार्टीत तयार जुयाच्वंगु मदु। थौंया संविधानसभा, संवैधानिक समिति व राज्य पुनर्संरचना सम्बन्धी समितिया ढाँचा स्वत धाःसा अन आदिवासी जनजातिया बांलाःगु हे उपस्थिति जुयाच्वंगु दु। थीथी समितितय्सं दयेकाहःगु संविधानया थीथी बुँदात जनजाति दृष्टिकोणं प्रभावित जुयाच्वंगु दु। संविधानसभाय् आदिवासी जनजाति व मधेसी सभासद् छथाय् तल धाःसा खय् ब्रम्हूत स्वयां अप्वः नं दु। उकिं थ्वहे संविधानसभां न्हूगु संविधान दयेकेमाल धाःसा व खय् ब्रम्हूतय् स्वार्थ अनुकुलया संविधान जुइ मखु। न्हूगु संविधान दयेकेगु सवालय् संविधानसभाय् गज्याःगु माहौल बने जुयाच्वंगु दु व उमिसं खने हे धुंकल। आः थुकियात पार यानाः न्ह्याः वनेगु अवस्था नं मदु ।

पार्टी दुनेया हे खँ ल्हायेगु खःसां नं देय्या फुक्कं जातिया म्हसीका कायम जुइ कथंया संघीय नेपाः दयेकेगु धइगु खँयात कयाः नेतृत्व व क्वय्या कार्यकर्ता दथुइ स्पष्ट हे मतभेद ब्वलनेधुंकूगु दु। थ्व अवस्था नेपाली कांग्रेस व एमाले दुने न्हापा हे दुगु खःसा आः माओवादी दुने नं बुलुहुँ वयेधुंकूगु खः ला धइगु आशंका जुयाच्वंगु दु। उकिं गथे यानाः जिउ थज्याःगु संविधान हयेके मबीगु लागिं राजनीतिक पार्टीतय्सं थीथी कथंया नाटक म्हिताच्वंगु दु। आः जुयाच्वंगु प्रधानमन्त्री व गृहमन्त्रीया विवाद वहे नाटकया छगू दृश्य जक खः। दृश्य तसकं रोमांचक जूगुलिं थौं सकलें आदिवासी जनजाति व मधेसीत नं थःपिनि आन्दोलन व संघर्षयात लँय् तुं थपक्क दिकाः वहे रोमांचकारी दृश्य स्वयाच्वंगु दु, लातां केरा स्वः थें।
संविधानसभाया म्याद दछि थपे यायेगु खँय् विवाद मदु, संविधानसभाया हे छगू समितिं पारित याःगु १४ प्रदेशया नक्सा हिलेगु खँय् विवाद मदु, खस भाय्यात सरकारी ज्याखँया भाय् धकाः निर्णय यायेगुली विवाद मदु, आःयात राज्य पुनर्संरचना मदुगु संविधान निं जारी याये धइगु खँय् नं विवाद मदु। गृहमन्त्री सु जुइ धइगु खँय् धाःसा घनघोर विवाद। थ्व छु जुइफइगु खँ खः ला, नाटकय् बाहेक?
तःधंगु दलया नेतातय्सं थःथः ल्वायेगु थ्व नाटक क्यनाः देशय् अज्याःगु अवस्था हयेत्यंगु दु गुगु इलय् आदिवासी जनजातितय्सं नं 'अय् बाबा, राज्य पुनर्संरचना मदुगु जूसां संविधान निं जारी या' धकाः धाये माली ।

राज्य पुनर्संरचना धइगु आः मयात कि लिपा गबलें जुइ मखु। भारतया संविधान दयेकूगु इलय् नं सम्पर्क भाषा छु दयेकेगु धइगु खँय् ताःहाकः हे विवाद जुल। अन्तिमय् संविधान जारी जूगुयां २० दँ तक अंग्रेजीयात सम्पर्क भाषा दयेकेगु, वयां लिपा हिन्दीयात दयेकेगु धकाः संविधानय् हे उल्लेख याकल, तर थौं संविधान जारी जूगु ६० दँ दयेधुंकलं नं थ्व लागू जुइ मफुनि ।

छखे देशय् राज्य पुनर्संरचना मदुगु संविधान जारी यायेगु तःधंगु कुतः जुयाच्वंगु दु, मेखे थ्वहे इलय् खय् ब्रम्हूतय् संचार माध्यमं जातीय आधारय् निर्माण जुइगु संघीय व्यवस्थाया विरोधय् अभियानया हे रुपय् प्रचार शुरु याना हःगु दु। गनं गनं प्रदर्शन तकं याना हःगु दु। थ्व फुक्क संयोग जक ला अवश्य नं मखु। उकिं झी जनजातित थ्व इलय् तःधंगु दलतय्सं प्रधानमन्त्री व गृहमन्त्रीया ल्वापुयात मसला दयेकाः क्यनाच्वंगु नाटकया दृश्य स्वयाः त्वालाहां च्वंच्वनेगु ई थ्व मखु ।

More Stories Like this