न्हूगु सरकार व संविधान निर्माण

नरेशवीर शाक्य

ताःहाकःगु विवाद, अन्यौल, शंका व उपशंका लिपा नेपाःया न्हूम्ह प्रधानमन्त्री कथं नेकपा (एमाले)या अध्यक्ष झलनाथ खनाल नियुक्त जुइत सफल जूगु दु। झलनाथ खनालयात प्रधानमन्त्री दयेकेगु निंतिं संविधानसभाय् दकलय् अप्वः सभासद दुगु एनेकपा (माओवादी)या अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल, गुम्ह कि थः स्वय्म हे नं छम्ह प्रधानमन्त्रीया दावेदार व उम्मेदवार खः, वय्कलं थःगु उम्मेदवारी लित कयाः प्रधानमन्त्री पदय् नेकपा (एमाले)या उम्मेदवारयात समर्थन याःगु घटनां नेपाःया राजनीतिइ गुगु तरंग ब्वलंगु खः, व २४ घण्टाया दुने हे दुरु दासिवयाः ख्वाउँया वंगु थें जुया बिउगु दु। झलनाथ खनाल प्रधानमन्त्री जुयाः मन्त्री मण्डल गठन यायेगु सन्दर्भय् एनेकपा (माओवादी)या अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल व नेकपा (एमाले)या अध्यक्ष झलनाथ खनाल निम्ह दथुइ जूगु गोप्य सम्झौता सार्वजनिक जुइवं नेपाःया राजनीति दुने मेगु भुखाय् ब्वःगु दु। लिच्वःकथं प्रधानमन्त्री झलनाथ खनाल याकःचां जक प्रधानमन्त्रीया सपथ कायेमाःगु स्थिति ब्वलनसा सपथ ग्रहणया छवाः लिपा जक मन्त्रीमण्डल गठन याये फइगु स्थिति ब्वलन ।

मन्त्रीमण्डलया निर्माणय् मन्त्रालयया भागबन्डाय् विवाद ब्वलनेवं थ्व स्थिति ब्वलंगु खः। एनेकपा (माओवादी) आःया निंतिं सरकारय् सहभागी मजुइगु क्वःछिनाः लिपा जक मन्त्री मण्डल दयेके फइगु स्थिति ब्वलंगु खः। तर थ्व कचिकाय् चिनातःगु सम्झौतां धाःसा ताःई तक सरकारया स्थिरताय् न्ह्यसः थना बीगु निश्चित दु ।

वर्तमान स्थिति नेपाःया संक्रमण काल खः। आःया अवस्थाय् जनआन्दोलनं हःगु उपलब्धियात संस्थागत यायेगु निंतिं जनताया चाहनाकथंया न्हू संविधान दयेकेगु व शान्ति स्थापनायात स्थायित्व बीगु खः। माधवकुमार नेपालया राजीनामा लिपा न्हूम्ह प्रधानमन्त्री ल्यये मफुगु कारणं थ्व निगुलिं ज्या थातं लानाच्वंगु खः। तर आः न्हूम्ह प्रधानमन्त्री वयेधुंकाः नं शंकाया सुपाँय् धाःसा अझं चिला वने फयाच्वंगु मदुनि। निम्ह अध्यक्षया दथुइ जूगु ७ बुँदाया सम्झौतां अझं अनेक आशंका ब्वलंकाहःगु दु ।

निम्ह अध्यक्षया दथुइ जूगु सम्झौतां थःथःपिनिगु पार्टी दुने हे विवाद ब्वलंकाहःगु दु। छखे सम्झौताया औचित्य व आवश्यकतायात कयाः न्ह्यसः ब्वलंका हःगु दुसा मेखे निम्ह अध्यक्षया दथुइ निजी रुपं जूगु सम्झौतायात पार्टीं माने यायेमाः कि म्वाः धयागु नीतिगत न्ह्यसः नं पार्टी सदस्यतय्सं थनाहःगु दु।थ्वहे सन्दर्भय् सम्झौताय् न्ह्यथना कथंया गृह मन्त्रालय इना कायेगु ज्या एमालेपाखें स्वीकार्य मजुइवं सरकार निर्माणया खँय् कचवं पिदंगु खःसा निम्ह अध्यक्ष दथुइ जूगु सम्झौतायात निगुलिं पार्टीं प्रतिष्ठाया विषय दयेकाः आः सम्झौताकथं ज्या मजुइगु खःसा थःपिं सरकारय् हे मवनेगु क्वःछिनाः एनेकपा (माओवादीं) याःगु खनेदु ।

वर्तमान परिपेक्षय् निगू पार्टी दुनेया निम्ह अध्यक्षतय् दथुइ जूगु सम्झौतायात गम्भीरतापूर्वक मनन यायेमाःगु आवश्यकता दु। थुकी दुथ्यानाच्वंगु सहमतिया लिधंसाय् वर्तमान राजनीतिक स्थितियात गुकथं प्रभाव लाकीगु व संविधान निर्माणया ज्याय् आम जनताया चाहनाकथं संविधान च्वयेगु ज्या गुकथं प्रभावित जुइ धइगु खँय् चिन्तन जुइमाः ।

आः जूगु सम्झौताकथं निगू राजनीतिक शक्तिया वर्चश्व ल्यनाच्वनीगु व देय्या मेगु प्रभावशाली शक्ति नेपाली कांग्रेस शक्तिं पिने लाइगु निश्चित जुयाच्वंगु दु। थज्याःगु अवस्थाय् आः च्वइगु संविधान गुकथं पूर्णता काये फइ? सम्झौता दुने माओवादीया लडाकुतय्त बिस्कं समायोजन यानाः अलग्ग फोर्स दयेकेगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।

माओवादीया लडाकुत आः सरकारया विशेष समिति अन्तर्गत च्वनेधुंकाः उगु समितिया प्रभावशाली दुजः नेपाली कांग्रेसया सहमति बिना थ्व सम्भव जुइगु खँ मखु। थुकिं संविधान निर्माणया ज्याय् अन्यौलता जक वइगु मखुसें शान्ति प्रक्रियायात क्वचायेगु ज्याय् नापं पंगः वइगु निश्चित जुयाच्वंगु दु।थुकिया लिच्वः कथं मेखे क्वःछिनातःगु ईया दुने न्हूगु संविधान मवइगु व शान्ति प्रक्रिया नं पूवमनीगु सम्भावना प्रशस्त ब्वलनीगु निश्चित दु ।

निम्ह अध्यक्षया दथुइ जूगु गोप्य सम्झौतां छगू न्हूगु सम्भावनायात चर्चाय् हयाच्वंगु दु। प्रधानमन्त्रीया पदय् निर्वाचित जुइगु निंतिं पार्टी दुने छुं कथं सहलह हे मब्याकुसे उकथंया सम्झौता जुइगु जुल धाःसा उकिं लिपा वनाः अराजकता ब्वलंके फइगु सम्भावनायात आः जुयाच्वंगु विवादं नं खंकेफइ। थुज्वःगु सम्झौतां पार्टीगत स्वार्थयात जक महत्व बीगु ज्या जुयाच्वंगु अनुभव जुयाच्वंगु दु। लिपा वनाः थुकिं वामपन्थीतय्गु सर्वसत्तावादयात नं बः बी फइगु खँय् नं ध्यान वनेमाः।
मुलुक आःया इलय् संक्रमणकालं न्ह्याः वनाच्वंगु जूगु कारणं थन न्हू संविधान दयेके मबीत अनेक कथंया चलखेल जुइ फइगु सम्भावनायात नकारे याये फइ मखु। यथास्थितिवादीतय्सं न्हूगु संविधान च्वके मबीकेगु लागिं अनेक कथंया षडयन्त्र यानाच्वंगु दु। आः हे नं संघीयता विरोधीतय्गु चलखेल अप्वः जुयाः राज्य पुनःसरंचना बाहेकया संविधान पित बीगु तयारी यानाच्वंगु खँ चर्चाय् दु। थुज्वःगु इलय् संघीयता पक्षधर व अग्रगामी परिवर्तनया ह्यमित फुक्कं छथाय् च्वनाः संविधान निर्माणया ज्याय् अग्रगामी सोचं ज्या याये हथाय् जुइधुंकूगु दु। यदि इलय् संविधान च्वयेगु ज्या क्वमचाल वा शान्ति प्रक्रियायात क्वचायेके मफुत धाःसा थुकिं मुलुकयात न्ह्याबलें अशान्त यानाः सर्वसाधारणया जीवन अति कष्टकर जुजुं वनीगु खँय् सकलें होशियार जुइमाःगु दु। संविधान निर्माण यायेगु ज्याय् वइगु छुं नं कथंया अपवित्र गठबन्धनपाखें सकसियां ध्यान वनेमाःगु खनेदु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this