राजनीतिक गोलमटोल दथुया खेल

श्रीकृष्ण महर्जन

ताःई न्ह्यवंनिसें हे नेपाःया राजनीति गोलमटोल कथं न्ह्याः वनाच्वंगु दु। तसकं तरल राजनीतिक अवस्थाया दथुइ मूमू राजनीतिक दलया नेतातय्सं चाःचाःहीकाः गोलमटोल यानाच्वंगु दु।नेपाःया न्हूगु संविधान दयेकेगु भाला कयाच्वंगु संविधानसभाया थीथी झिगू विषयगत समितित मध्ये राज्य पुनर्संरचना नाप राज्यशक्ति बाँडफाँड समितिया जब प्रतिवेदन तयार जुल अबलय्निसें हे नेपाःया राजनीतिइ दलया ब्रम्हूवादी नेतातय्सं गोलमटोल यानाः खेल म्हितेगु शुरु यानाहःगु आः वयाः स्पष्ट जुजुं वनाच्वंगु दु ।

संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना समितिं जातीय म्हसीकाया आधारय् नेवाः स्वायत्त प्रदेश नापं ताम्सालिङ, लिम्बुवान, खम्बुवान, मगरात लगायतया प्रस्ताव बहुमतं पारित यात अबलय्निसें हे संविधानसभाया ज्या ठप्प जूगु खः ।

अथे राज्य पुनर्संरचना समितिं थःगु प्रतिवेदन तयार यायेवं हे संविधानसभाया ज्या ठप्प जूगुया मू कारण धइगु जातीय अग्राधिकार नापं स्वायत्तता व स्वशासन दुगु प्रदेश बाय् राज्यत दयेके मजिउ धकाः षडयन्त्र याइपिं ब्रम्हूवादीत सक्रिय जुयावःगुलिं हे खः धकाः अःपुक अनुमान यायेछिं। राज्य पुनर्संरचना समितिया प्रतिवेदन वयेवं कपाः स्याकूपिं धइपिं राजनीतिक दलया क्वय्या तहनिसें च्वय्या तहयापिं नेता कार्यकर्तात तकं दु। मूमू राजनीतिक पार्टी दुनेया खँ ल्हायेगु खःसा भचा अप्वः व भचा म्हो फुक्क हे पार्टीइ खने दयावःगु दु। आत्मनिर्णयया अधिकार नापं जातीय स्वायत्तताया सवालय् जनयुद्धया इलंनिसें हे सः थ्वयेका वयाच्वंगु एकीकृत माओवादीइ नं मदु धकाः अःपुक धाये फइगु अवस्था मदु धकाः स्वयं वहे पार्टीया नेतातय्सं खुल्ला रुपं उज्वःगु कथंया अभिब्यक्ति बियाहःगु दु ।

नेपाःया राजनीतिइ न्हापांनिसें ब्रम्हूवादीतय्सं हावी यानाच्वंगु खःसा छुं ई तक जातीय स्वायत्तता नापं संघीयतावादीत छगू कथं आक्रमक रुपं वःगुलिं लिचिलाच्वंगु अले जब थःपिंसं भूमिका म्हितेमाःगु ई वल अबलेनिसें हाकनं सक्रिय जुयावःगु दु धकाः झीसं अःपुक हे अनुमान याये फइगु अवस्था दु। जब राज्य पुनर्संरचना समितिया प्रतिवेदन तयार जुल अबलय् हे राज्य पुनर्संरचना आयोगया खँ हयाः उगु प्रतिवेदनयात कयाः सहलह यायेगु लकस मदयेकेगु ज्या याःगु जक मखु उज्वःपिं ब्रम्हूवादी सोचयापिं मनूतय्सं संविधानसभां यायेमाःगु ज्या तकं ठप्प जुइ कथं नेपाःया राजनीति गोलमटोल जुइक म्हिता बिउगु खनेदु ।

नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसी नापं लिउने लानाच्वंगु समुदायपाखें थःपिंत प्रधानमन्त्रीया खँ तःधं धकाः तायेकेगु ज्या मयासे संविधानय् हक अधिकारया नितिं, जातीय स्वयत्तता नापं स्वशासनया विषययात कयाः ध्यान बियाच्वंगु दु धकाः सिउसां जबरजस्त कथं सरकार निर्माणया ज्याय् ध्यान केन्द्रित याना यंकेगु कुतः जुयाच्वंगु दु। व हे ब्रम्हूवादी सोचया आधारय् जुइमाः ताः ई तक प्रधानमन्त्रीया चुनाव यानाः नं प्रधानमन्त्री ल्यये मफुगु अले आः हाकनं नियमावली संशोधन याःसां नं थःपिनि अनुकुलया अवस्था मवल धाःसा प्रधानमन्त्रीया चुनावय् हाकनं बहुमत मवइगु कथंया लँपु चायेकेगु ज्या याःगु दु धकाः तकं मनूतय्सं धयाहःगु दु ।

छुं दिं न्ह्यः जक जनजातिया छम्ह नेतां धयादीगु खँ लुमंसे वल। वय्कलं धयादीगु खः, 'स्व, थ्व ब्रम्हूवादी नेतातय्सं देशय् न्हूगु सरकार दत धाःसा आदिवासी जनजातितय्सं थःगुपिनि अधिकारया सः थ्वयेकी व इपिं छप्पँ जुया वइ धकाः हे संविधान निर्माणया अन्तिम इलय् तक थथे हे यानाः राजनीतिक गोलमाल याना यंकी अले संविधान जारी यायेगु अन्तिम इलय् थ्यंकाः न्ह्यागुसां न्हूगु संविधान व शान्ति जकसां माल धकाः धायेकाः आदिवासी जनजातिया हक अधिकारयात उधारों बियाः न्हूगु संविधान जारी याइ।' वय्कलं अथे धयादीगु खँ लुमना वल। गनं नेपालय् उज्वःगु हे खेल जकं जुयाच्वंगु मखुला धकाः न्ह्यसः ब्वलना वःगु दु ।

लिपांगु घटनाक्रमयात स्वल धाःसा यक्व हे शंका यायेगु थाय् दु। संविधानसभाया विषयगत समितित झिगू मध्ये गुंगू समितिया विवादित जूगु खँ ज्यंकेगु नाप नापं न्हूगु संविधान च्वयेगु निंतिं धकाः संवैधानिक समितियात अधिकार बीधुंकूगु दु। तर राज्य पुनर्संरचना समितिया प्रतिवेदनयात धाःसा छुं हे याःगु मदुनि। उच्च स्तरीय राजनीतिक कार्यदल दयेकाः विवादित विषय ज्यंकेगु ज्या याःगु इलय् जुइमा बाय् संविधानसभाया दलतय्गु दथुइ सहलह ब्याकूगु इलय् नं राज्य पुनर्संरचना समितिया प्रतिवेदनयात सहलह हे ब्याकेगु ज्या याःगु मदु।
आः राज्य पुनर्संरचना समितिया प्रतिवेदन मदुसां संवैधानिक समितिं न्हूगु संविधानया मस्यौदा च्वयेगु ज्या न्ह्याकेत माःगु कथं तयारी यानाच्वंगु दुसा मेखे दलतय्सं राज्य पुनर्संरचनाया सवालय् सहलह ब्याकेगु तकं याःगु मदुनि ।

थ्व घटनाक्रम स्वयेबलय् राजनीतिक गोलमाल यायां गनं आः न्हूगु संविधानया मस्यौदाय् राज्य पुनर्संरचनाया सवालयात दुथ्याकेगु हे ज्या मयासे राज्य पुनर्संरचनाया आयोग दयेकाः लिपा ज्या यायेगु धकाः न्हूगु संविधानया मस्यौदा धाधां वहे संविधान वइगु जेष्ठ १४ गते जारी यायेगु खेल जकं जुयाच्वंगु मखुला धकाः न्ह्यसः ब्वलनीगु स्वाभाविक हे खः ।

गनं एकात्मक ब्रम्हूवादया जनै चिनाः संघीयताया तपुलि पुयाः जनतायात झंगः लायेगु ज्या नेतातय्सं यानाच्वंगु जकं मखुला धकाः बिचाः यायेमाःगु ई वःगु दु। अथे बिचाः यायेगु जक मखु नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसी, दलित, लिउने लानाच्वंगु समुदाय सचेत जुइमाःगु ई वःगु दु। अथे एकात्मक ब्रम्हूवादया जनै चिनाः संघीयताया तपुलि पुयाः जनतायात झंगः लायेगु यानाच्वंपिं नेतात म्हसीके मफुत धाःसा नेवाः स्वायत्त राज्य वइ मखु धकाः बांलाक हे थुइकाः सकलें नेवाःत छप्पँ छधी जुयाः सचेत कथं न्ह्याःवनेमाः ।

kirtipurkrishna@yahoo.com

More Stories Like this