सहिदयात लुमंकेबलय्

कृष्ण प्रजापति

वि.सं. १९९७ सालया सहिदपिनि लुमंतिइ थुगुसी नं दँय्दसं थें थीथी ज्याझ्वः जुल। अथे खःसां उगु इलय् सहिदं गुगु उद्देश्य व म्हगस खंकाः थःपिनि जिउ ज्यान अर्पण याःगु खः, व आः तक नं पूवंगु खने मदुगुलिं थन सहिदयात लुमंकेबलय् झन जक मन झ्यातुसे च्वनावइगु। देशय् प्रतिगमनकारी व प्रतिक्रियावादी शक्तितय्गु चलखेल अप्वः खने दया वयाच्वंगु थ्व इलय् थुगुसी थें आकिवं हाकनं थथे हे निर्धक्क जुयाः सहिद दिवस हने खनीगु तकं खः कि मखु धइगु शंका जुया वयाच्वंगु दु। अझ सहिदपिंसं क्यनावंगु लँ स्वयाः न्ह्यःने वनाः उमिगु म्हगस पूवंकेगु ज्या याये खनीगु तकं खः कि मखु थ्व नं शंकाया हे विषय जूवःगु दु। धात्थें धायेगु खःसा देय्या लागिं थःपिनि जिउ ज्यान हे अर्पण यानावंपिं महान सहिद धइपिं जिसस क्राइष्ट थें हे ईश्वर जुइफुपिं अन्तर्राष्ट्रिय व्यक्तित्वत खः। उपिं झीगु देशया जक गौरव मखु। तर थन थीथी कारणं यानाः आः नं सहिदया म्हगस पूवने फइगु स्थिति धाःसा मदु। भ्रष्टाचार, विदेशी अतिक्रमण व सिद्धान्तयात हाचां गाइपिं राजनीतिक पार्टीया कारणं थौं वयाः झीगु देशया सहिदतय्सं क्यनावंगु म्हगस फगत म्हगस हे जक जुयाच्वंगु खः ।

थौं राजनीतिक नेतातय् स्वार्थया कारणं सहिदया परिभाषाय् हे विवाद जू वनाच्वंगु दु। तःधंगु राजनीतिक दलतय्सं सहिदया म्हगस हे ल्वःमंकाः सत्ता प्राप्ति हे थःपिनि मूल लक्ष्य थें तायेकाः ज्या याना वंगुलिं नं राजनीतिज्ञतय्सं सहिदया अवमूल्यन यानाच्वंगु अनुभूति जूवंगु दु। अथे जुयाः गंगालाल दशरथ चन्दपिं स्वयां न्ह्यःयापिं व लिउयापिं सहिदपिंत उच्च दर्जाय् तयेगु कुतः गुगुं नं सरकारं यानाक्यंगु खने मदु। देश व राष्ट्रिय स्वाधिनताया लागिं थःगु जिउ ज्यान हे बलिदान बियावंपिं भक्ति थापा व बीर बलभद्र कुंवरलिसे मिले जुयाः थ्व देशया लागिं बृटिश साम्राज्यवादी शक्तिलिसे ल्वानाः सिनावंपिं आपालं नेपाःमि सहिद खः। देशय् प्रजातान्त्रिक आन्दोलन चले जुयाच्वंगु इलय् हे गोली लानाः सीम्ह चिनियाँकाजी सहिद खः। नच्चाम्ह मचा अनिशलिसें लोकतन्त्रया हिमायती धाःपिंसं छातिइ गोलीं कयेकाः स्याःपिं भोगेन्द्र व भीमदत्तपिं नं नेपाली वीर सहिदपिं खः। तर थौं देशया लागिं स्वयां हुलदंगाय् गोलीं कयाः सीपिं, यगानाः सीपिं, आत्महत्या याःपिं मनूतय्त नापं सहिदया दर्जा बीगु राजनीतिक चालं सहिदया अपमान जुयाच्वंगु दु।
धाइ भारतया छम्ह सहिद खुदिसम बोसं थःत यखाये घौछि न्ह्यः तक नं व्यायाम यानाच्वन। वं थुगु जन्मय् मखुसां मेगु जन्मय् जूसां प्रतिक्रियावादी शक्तियात परास्त यानां त्वःते धइगु मानसिकतां थथे यानाच्वंगु जुयाच्वन। थौं खास यानाः माओवादी पारी जनयुद्धया झ्वलय् सीगु स्यायेगु क्रम शुरु जूगु इलय् सीपिं फुक्कसितं सहिद धायेमाः धइगु न्हूगु परिभाषा पित हयेवं सहिद प्रति श्रद्धा अर्पण याइपिं हे लिचिलेमाःगु लकस वया बिउगु दु। गोलीं हे लानाः सीपिं स्याःपिं खःसां निगू कथं सिनावंपिं थन दु। थःत गोलीं कयेकी धकाः होशपूर्वक छातिइ हे गोली फयावंपिं धात्थेंपिं सहिद खः। तर गोली लाइ, ज्यान वनी धकाः बिसिउँ वँवं हे गोली लानाः सीपिंत गथे सहिद धायेगु? गंगालाल श्रेष्ठं थें छेँय् छं कलाःया प्वाथय् दु, माफी झ्वनाः लिहां हुँ धायेक धायेकं नं थम्हं प्रजातन्त्र स्वये मखंसां प्रजातन्त्रया लागिं गोली फयाः छ्यं तछ्यायेत तयार दु, तर छ्यं क्वछुइत तयार मदु धाइपिं हे वास्तवय् सहिद खः।
- .....मालकि सी फयेवं तिनि जुइ, झीगु जीवनया शुरु' धइगु कवि दुर्गालाल श्रेष्ठया कवितां धाः थें सहिद जुयावंपिंसं थःपिनि जीवनया शुरुवात याना क्यंगु दु। थौं वय्कःपिं झीगु न्ह्यःने मदुसां उमित लुमंकाः प्रजातन्त्र व स्वतन्त्रताया लागिं अझ संघर्षय् न्ह्यचिला च्वनेमाःगु आवश्यकता दनि। धर्म शास्त्रय् नं छातिइ हे वाणं कयाः सीम्ह स्वर्गय् वनी तर बिसिउँ वँवं म्हय् बाणं कयाः सीम्ह नर्कय् लाइ धयातःगु दु। स्वर्ग व नर्क भौतिक शास्त्रय् मदुसां सहिदया परिभाषा याये माला वनीगु अवस्थाय् स्वर्गय् लायेफुपिं सहिद व नर्कय् लाःवनीपिं सहिद मखु धकाः परिभाषा यायेमाःगु अवस्था दु। थ्व मानसिक विषय खः। मनू वास्तवय् पशुपंछि व जनावर थें थःगु निंतिं जक म्वाइपिं मखुसें म्वातले मेपिं मनूतय् लागिं म्वायेगु आदर्श ज्वनाः म्वानाच्वनी। झीके मेपिनि लागिं नं म्वायेगु चेतना दु। मानव जीवन व विश्वया लागिं म्वायेगु आदर्श हे मानवता खः। थथे उच्च मानवता क्यनेफुपिं मनूत हे महान व्यक्तित्व, सहिद व आदर्श पुरुष जूगु इतिहास दु। सहिद वास्तवय् आदर्श पुरुष खः। पूँजीवादी व्यवस्थाया लागिं फिल्मी हिरो, मोडेल व रंगीचंगी चीज हे आदर्श जुइफु। तर सर्वहारा वर्गया मुक्तिया लागिं ल्वाइपिं हरेक राजनीतिक दर्शन व पार्टीया लागिं सहिद हे आदर्श जुइमाः। सहिद राजनीतिलिसे जक सम्बन्धित विषय नं मखु। सहिद जुयाः सीगु धइगु छगू ल्याखं महान जीवनया तयारी नं जूगुलिं काय् म्ह्याय्पिनि लागिं जक जीवन फुकीपिं उमि हे जक आदर्श जुइ, देश व जनताया लागिं जीवन फुकीपिं महान व्यक्तित्वत देश व जनताया हे आदर्शया पात्र जुइफु ।

१९९७ सालया माघ १० गते टेकूया सिमाय् राणां यखानाः स्याःम्ह शुक्रराज शास्त्री महान सहिद खः, अथे जुयाः हे वया ८० दँ दुम्ह अबु माधवराज जोशीं वय्कःयात यखानातःगु थासय् तक वनाः थथे आशिर्वाद बिल धाइ - 'स्याबास काय् ! छ धन्य खः, छं थः मांया जक इज्जत तःगु मखु। थ्व देशया हे इज्जत तयाबिउगु दु।' रत्नमाया जोशीया काय् कथं १९५० सालया गुंपुन्हि कुन्हु बनारसय् बूम्ह अनया प्रजातान्त्रिक आन्दोलनयात सतिक स्वया वःम्ह शास्त्रीं राणातय् विरोधय् सः थ्वयेकुं थ्वयेकुं हे ज्यान अर्पण यानावन। आदित्यभक्त व चन्द्रकुमारीया काय खयां नं जुजु त्रिभुवनया पहलमान गुरु समेत जुयाच्वंम्ह धर्मभक्त माथेमायात नं १९९७ या माघ १२ गते सिफलय् यखाःगु खःसां निक्वः तक बचे जूगुलिं लिपा गोलीं कयेकाः स्याना बिल। शेरबहादुर चन्द व मोक्षकुमारीया काय दशरथ चन्द ल्याय्म्ह गंगालाल नापं तुं शोभा भगवतिइ छातिइ राणातय् गोली छातिइ फयाः सिनावन। गुकिं यानाः देशय् १०४ दँ तक न्ह्यानाच्वंगु जहाँनीया राणा शासनया अन्त्य जूवन। तर थौं तक नं राणातय्सं शुरु याःगु सहमति, सहकार्य व सदाचार धाधां बृटिश भारतं धाःथें च्वनेगु प्रबृत्तिपाखें धाःसा देश उन्मुक्त जूगु मदुनि ।

More Stories Like this