ट्यूनिसियाय् छाय् विद्रोह जुल?

डी.आर. खड्गी

उत्तर अफ्रिकी देय् ट्यूनिसिया जक मखु वया जःलाखःला देय्त अल्जेरिया व लिबिया नं न्हापा फ्रान्सया उपनिवेशय् लानाच्वंगु राष्ट्र खः। थ्व राष्ट्रया जनतां सशक्त संघर्ष यानाः फ्रान्सया उपनिवेशपाखें मुक्त जूगु खः। फ्रान्सपाखें ट्यूनिसिया सन् १९५६ सालय् मुक्त जूगु इलय् कट्टरपन्थी मुश्लिम धर्मय् आस्था दुम्ह न्हापांम्ह राष्ट्रपति जूगु खः। पश्चिमी राष्ट्रया आशिर्वाद कयाः अनेक टिकढम म्हिताः नीस्वदँ न्ह्यः जिने अल अव्दिन वेन अली ट्यूनिसिया न्हापांम्ह राष्ट्रपति जुइत सफल जुल। राष्ट्रपति वेन अली चरमपन्थी मुस्मां जूगुलिं वयात पश्चिमी राष्ट्रतय्सं विश्वास यानाच्वंगु खः। राष्ट्रपति वेन अलीं नं पश्चिमी राष्ट्रया खँ न्यनाः थःगु देशय् खुल्लापनया नीति हयाः निजीकरणया लँपुइ न्ह्याः वनाच्वंगु खः। पश्चिमी राष्ट्रया आर्थिक व नैतिक समर्थनया कारणं हे वेन अली नीस्वदँ तक यकःति शासन यायेत सफल जूगु खः। शुरु शुरुइ ला राष्ट्रपति अलीयात जनतां तसकं ययेकाच्वंगु नं खः। अले अलीं देश विकासया लागि पलाः नं न्ह्याकाच्वंगु खः। लिपा बुलुहुँ-बुलुहुँ राष्ट्रपति अली तानाशाही जुयाः थःगु छेँजः, थःथिति व जःलाखःलायात जक तःमि यायेगुली लगे जुल। राष्ट्रपतिया थः मनू व छेँजःपिंसं देशया फुक्क प्राकृतिक श्रोतसाधन, उद्योग, व्यापार कब्जा यायां यंकाः देशया आर्थिक अवस्थायात स्यंका वन। राष्ट्रपति अलीं छखे थः विरोधी वामपन्थी इस्लामिक पार्टीयात प्रतिबन्ध तयाः स्वच्छाचारी ढंगं देश न्ह्याका वनसा मेखे थः छेँजः व जःखःपाखें कमिसन व भ्रष्टचार यानाः देशया अर्थ व्यवस्थायात नं तहस-नहस याना बिल। देशया अर्थतन्त्र तहस-नहस जूगुलिं देशय् बेरोजगारी अप्वल। भ्रष्टाचार चरम अवस्थाय् थ्यन, वया नापनापं बजाःभावं नं सर्गः थिल ।

वास्तवय् ट्यूनिसिया प्राकृतिक श्रोत साधनया धनी देश जक मखु थ्व देशं कृषिजन्य वस्तु व चिकं विदेशय् निर्यात यानाः आर्थिक अवस्था मजबुत यानाच्वंगु देश खः। थुलिजक मखु टेक्स्टाइल उद्योगत नं सफततापूर्वक न्ह्याकाः उत्पादित वस्तु निर्यात यानाः जनताया आर्थिक स्तर नं थकयाच्वंगु राष्ट्र खः। जब राष्ट्रपति वेन अलीं थःथः मनूयात फुक्क अफिस अफिसय् घुसे यानाः कमिसन व भ्रष्टाचार यायेगु ज्या यात उगु इलंनिसें जनतां राष्ट्रपतियात घृणा यायेगु शुरु यात। जनतां राष्ट्रपतिया विरोधय् आन्दोलन नं न्ह्याकल। तर राष्ट्रपतिं साम दामया नीति छ्यलाः विद्रोहयात सामसुम याना छ्वत। वंगु पुस २ गते शिक्षित बेरोजगारीं फुटपाथय् तरकारी मियाः जिविका चले यानाच्वंम्ह व्यक्तियात प्रशासनं कारबाही यानाः रोजगारी चफुइगु ज्या यानाबिल। शिक्षित बेरोजगार मनुखं मजदूर जुयाः आत्मदाह यासें देह त्याग यात। ट्यूनिसियाया जनता अबलय् तिनि मिखां चाल प्रशासनया ज्या जनताया विरुद्धय् वनाच्वंगु दु धकाः। शुरुइ ला जनतां क्षतिपूर्तिया माग यानाः आन्दोलन शुरु याःगु जुयाच्वन। प्रशासनं बल प्रयोग यायेवं हे राष्ट्रपतिया राजीनामा फ्वनाः निवासय् घेरे यानाः तोडफोड यायेगु शुरु यात। फुक्क जनता सतकय् कुहां वःगु खनाः राष्ट्रपति त्राहीमान जुयाः छेँजःलिसें साउदी अरबय् पलायन जुल। राष्ट्रपति विदेशय् पलायन जुयाः नं आरामं सासः ल्हाना च्वने फुगु मखु। छाय्धाःसां बदमास राष्ट्रपतियात कडा दण्ड बीमाः धकाः जनता सतकय् कुहां वयाच्वंगु हे दनि। राष्ट्रपति पलायन जुइ न्ह्यः कार्यवाहक राष्ट्रपति धकाः प्रधानमन्त्री मोहमद गनौचीयात नियुक्त याःगु खः। गनौचीं भ्रष्टाचार, बेरोजगारी व महंगी नियन्त्रण यानाः राष्ट्रपतिया चुनाव याकेगु धकाः बचं बिउसां जनतां पत्याः मयाः। जनतां विश्वास मयाःगु कारण गनौची नं भ्रष्टतय्गु गुटया दुजः जुयाच्वंगुलिं खः। मोहम्मद गनौचीं जनताया सः मत्थर यायेगु लागि विपक्षी पार्टीयात मिलिजुली सरकार गठनया लागि इनाप नं याःगु खः। तर जनतां धाःसा कार्यबाहक राष्ट्रपति गनौचीया नं राजीनामाया लागि दबाव बियां तुं च्वन। बाध्य जुयाः कार्यबाहक राष्ट्रपति गनौचीं राजीनामा बियाः सभामुख फोएद म्वाजा राष्ट्रपति जुल। गनौची प्रधानमन्त्रीया पदय् तुं लिहां वन। न्हूम्ह राष्ट्रपति फोएद म्वाजां विपक्षी पार्टीतय्त जक मखु इस्लामिक पार्टी व वामपन्थी नेतातय्त नं सरकार गठनया निंतिं सहयोग याये माल धकाः अपिल यानाच्वंगु दु। न्हूगु मन्त्रिपरिषदय् गनौचीया नेतृत्वय् पार्टीत सहयोगी जुयाच्वंगु दुसां इस्लामिक व वामपन्थी पार्टी चाहिं सहयोगी जुयाच्वंगु मदु। जनतां न्हूगु मन्त्रिपरिषद्यात नं बदमास लुटेरातय्गु मन्त्रिपरिषद् धकाः तच्वयेक आन्दोलन यानाच्वंगु दु। जनताया आः न्हूगु माग खः भगुवा राष्ट्रपतिया पार्टी खारेज यानाः भ्रष्टतय्त कडा कारबाही यायेमाः। संघर्ष तच्वयाः हिंसाया रुप काकां वनाच्वंगु दु। संघर्ष यानाच्वंपिंत हतोत्साही यायेगु लागि भगुवा राष्ट्रपतिया गुण्डातय्सं सुलाः सुलाः आक्रमण यानाच्वंगु दुसा मेखे सेना नं सतर्क अवस्थाय् च्वनाच्वंगु दु। छुं न्हि लिपा प्रस्ट जुया वनेफु कि आन्दोलनकारीतय्त बैंककय् रेडसर्टया आन्दोलनयात थें सेनाया बलं दबे याना यंकी लाकि जनतां भ्रष्ट नेतातय्त कारबाही यानाः न्हूगु पार्टीत इस्लामिक व वामपन्थी पार्टी मिले जुयाः सत्ता कायेगु ज्या याइ। ट्यूनिसियाया आन्दोलनया फय् मध्यपूर्वया देशय् सरे जुया वनाच्वंगु दु। विशेष यानाः पश्चिमी राष्ट्रया इशाराय् प्याखं हुलाच्वंगु देश इजिप्ट, जोर्डन व यमनय् नं जनता महंगी व बेरोजगारी विरुद्ध सतकय् कुहां वयाच्वंगु दु। महंगी व बेरोजगारीया समस्या मध्यपूर्व एशियाली देशय् स्वयां नं दक्षिणपूर्व एशियाय् भयावह जुयाच्वंगु दु। एशियाया आपालं देशय् खुलापन व निजीकरणया नामं भ्रष्ट नेता व जःखःया देशतय्सं जनताया सम्पत्ति लुटे यानाच्वंगुलिं जनता दुःख, कष्ट भोगे यायेत बाध्य जुयाच्वंगु खः ।

झीगु देशय् नं बजाःभावं सर्गः थियाच्वंगु दु। बेरोजगारीया समस्या नं तसकं अप्वयाच्वंगुलिं ल्याय्म्ह धमाधम विदेश पलायन जुयाच्वंगु दु। थ्व फुक्क समस्या वयाच्वंगुया कारण भ्रष्ट नेतातय्सं कमिसन व घुस नयाः जक मखु विदेशया दलाल जुयाः ज्या यानाच्वंगुलिं नं खः। विदेशी व विदेशया दलाली याइपिंत ठीक याये मफुत धाःसा जनतां जक दुःख, कष्ट भोगे याये मालीगु जक मखु देशया अस्तित्व तक नं खतराय् लाना वनेफु। वास्तवय् ट्यूनिसियाया घटनां थ्वहे दसि बीत स्वयाच्वंगु दु ।

drkhadgi@gmail.com

More Stories Like this