'मैले देखेको दरवार' च्वःगु खः कि च्वकूगु खः?

डा. चुन्दा वज्राचार्य

"मैले देखेको दरवार" सफू बजारय् वये न्ह्यः हे 'कान्तिपुर' न्हिपती समाचार यानाः नारायणहिति दरवार दुने वीरेन्द्र शाहया वंश नाश जूगु हत्याकाण्डयात हानं छक्वः समाजय् चर्चाया विषय याना बिल। सर्वसाधारणंनिसें देश विदेशय् अझ धाये हलिमय् हे चर्चाया विषय जूगु उगु घटनायात दरवार दुनेयाम्ह हे सैनिक सचिव जुयाच्वंम्ह विवेक कुमार शाहं लुमन्ति व डायरी कथं सफूया रुपय् पिकाःबलय् सर्वसाधारण, इतिहासकार, घटना विश्लेषक, मनोवैज्ञानिक आदि तकया ध्यान सालीगु स्वाभाविक खः। ध्यान साःगुया मू हुनि दरवार हत्याकाण्डय् आःतक पिहां मवःगु छुं खँ दइ ला धकाः जक मखु नारायणहितिया छम्ह पुलांम्ह पुलांम्ह सचिवं छु धाल धकाः सीकेगु ल्याखं नं खः। आः राजसंस्था मदयेधुंकाः सकसित थःतः लगे जूगु खँ च्वयेगु स्वतन्त्रता दुगु ई खः। उकिं न्हापा पित हये मछिंगु, मजिउगु खँ पित हयेगु स्वतन्त्रतायात रथी विवेक शाहं प्रयोग यात खइ ला धइगु जिज्ञासा नं खः। उलि जक मखु विवेक कुमारयात शाहवंशीय दकलय् लिपांम्ह जुजु जूम्ह ज्ञानेन्द्रं तप्यंक हे राजीनामा बिउ धकाः सैनिक सचिवपाखें राजीनामा बीकूम्ह मनूया च्वसां दरवार व जुजुया परि दुने जूगु खँयात भण्डाफोर हे याइ ला धइगु जिज्ञासां ५९९.१६ पौ दुगु थुगु सफू ब्वनेत ध्यान साःगु खः। साधारण सफू स्वयां भचा तपँगु थ्व सफूयात च्वमिं मदुम्ह वीरेन्द्र व लानि ऐश्वर्ययात समर्पित यानादीगु दु। सफूयात स्वंगू अध्याय यानाः न्ह्यब्वयातःगु दु ।

दरबार हत्याकाण्ड: न्हापांगु अध्यायय् "राजीनामा प्रकरण" धयातःगुली ज्ञानेन्द्र जुजु जुयाच्वंबलय् सैनिक सचिवया हैसियतं ज्ञानेन्द्रयात थ्यंके माःगु खँ मथ्यंकुसे हाचां गायावन (उबकक यात) धकाः छन्हु सुथ न्हापां राजीनामा बिउ धाःगु छु कारणं खः व थम्हं आः तक नं मसिउनि धकाः दुःख प्वंकातःगु दु। वि.सं. २०५७ साल जेष्ठ १९ गतेया दरवार हत्याकाण्डयात 'जेष्ठ १९: एउटा भयानक रात', अनं छसिकथं शवयात्रा व अन्तिम संस्कार, तनावया दथुइ ज्ञानेन्द्र सरकारया राज्यारोहण, कर्यु दुने दीपेन्द्र सरकारया शवयात्रा, अस्पतालय् हे ज्याकू, दीपेन्द्रया चरित्र र जेष्ठ १९ या दुनेया रहस्य छुं अनुत्तरित न्ह्यसःत व जुजु वीरेन्द्रया सम्भावित योजना धइगु उपशीर्षक तयाः च्वयातःगु दु ।

थ्व घटनाक्रमया लुमन्ति खँ ब्वनेबलय् जेष्ठ १९ गतेया घटना भवितव्यं जूगु घटना मखु अर्थात तत्कालिन सभामुख तारानाथ रानाभाटया संयोजकत्वय् दयेकूगु दरबार हत्याकाण्ड छानवीन समितिं छु प्रतिवेदन बिउगु खः वहे खँ अर्थात दीपेन्द्र हे थुकिया मू दोषी खः धकाः थुकी क्यनातःगु दु। दीपेन्द्रया जन्म जूगु इलय् हे जातः च्वयेत ज्योतिष दिव्यमंगल जोशीयात धाःबलय् वय्कलं दीपेन्द्र धइम्ह बांलाःम्ह जुजु मजुइगु जक मखु थ्व ला राजवंशय् हे कलंकित याइम्ह खः भविष्यवाणी याःगु नं उकी उल्लेख यानातःगु दु। वय्कःयात बांलाक मिले यानाः जातः च्व धकाः धाःबलय् वय्कलं जातः बांलाक मच्वःगु जक मखु दरबार हे वनेगु त्वःतल। अनं लिपा डा. मंगलराज जोशीयात हयाः जातः भिं जुइगु कथं च्वकल। अले वयात हे पञ्चाङ्ग निर्माण समितिया नायः यात धकाः उल्लेख यानातःगु दु। उकी दीपेन्द्रया चरित्र पिने नायुम्ह, भिंम्ह, बांलाःगु चरित्रयाम्ह जूसां दरबार व परिवार दुने अमानवीयम्ह, मभिंम्ह, जिद्दीम्ह, दया माया मदुम्ह व्यक्तिया रुपय् प्रस्तुत यानातःगु दु। लिसें मिसा, लागू पदार्थ, अय्लाः आदिया लत दुम्ह, दादागिरीया रुपय् नं न्ह्यब्वयातःगु दु। दीपेन्द्रया इहिपा हे दरबार हत्याकाण्डया मू जड खः धासें दीपेन्द्रं ययेकातःम्ह देवयानी राणा दरवारय् अजि रत्नराज्य लक्ष्मी, मां ऐश्वर्य व केहेँ श्रुतियात समेत मयःगु खँ नं धयातःगु दु ।

जेष्ठ १९ या घटना बारे वीरेन्द्र सैनिक अस्पतालय् सकसिनं सिउगु खँ हे च्वयातःगु दु। उगु ईया प्रधानमन्त्री गिरिजा प्रसाद कोइरालायात सक्रियम्ह व माःगु थासय् माःकथं निर्णय यायेफुम्ह मनूया रुपय् प्रस्तुत यानातःगु दु। वीरेन्द्र, ऐश्वर्य व दीपेन्द्रया घटनायात चाःचाः हीकाः च्वयातःगु दुसा उगु इलय् सीपिं श्रृति, निराजन, धिरेन्द्र, कुमार खड्गविक्रम शाह आदिपिनिगु धाःसा नां तक हे उल्लेख यानातःगु मदु। हत्याकाण्डया घटना लगत्तै राजपरिषदं ज्ञानेन्द्रयात राज्य सहायक घोषणा याये धुंकाः ज्ञानेन्द्रं वीरेन्द्र सैनिक अस्पतालय् हे ज्याकू दयेकाः ज्या यायेगु यात। उलि जक मखु पशुपति आर्यघाटय् वीरेन्द्रपिनि दाहसंस्कार यायेगु झ्वलय् वीरेन्द्रया लाश चिताय् ततं ल्हाः प्याताक्क कुतुं वःबलय् ज्ञानेन्द्र हथासं हालाः ल्हाः चिताय् तयेके बिउगु ला टेलिभिजनं हे प्रत्यक्ष प्रसारण याःगु खः। उलि जक मखु दाहसंस्कार यायेत क्यंगु हथाय्पहः ला सकसिनं सिउगु हे जुल। जनताया यःम्ह छम्ह जुजु व वया परिवारया वंश नाश जूगु घटनाय् विदेशया राष्ट्राध्यक्षत सुं हे मसःतूगु, घटनाया विवरण सुयातं मक्यंगु व अध्ययन यायेगु ई सुयातं मबिउगु नं सकसिनं सिउगु हे खँ खः ।

वीरेन्द्रया लाशय् भुजिं तकं भुंगु नं सकसिनं खंगु हे खँ खः। दरबार हत्याकाण्डय् दकलय् क्षतविक्षत जूगु म्हगः लानि ऐश्वर्यया खः। अज्याःगु म्हगःयात सिथं यंकूबलय् आलुया कतांमरिया छ्यं तयाः त्वालां मिखा कनाच्वंगु नं सकसिनं सिउगु हे खः ।

दरबार हत्याकाण्डयात प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसादं ग्रायण्ड डिजाइन धाःगु खँ उल्लेख यानातःसां ग्रायण्ड डिजायन बारे धाःसा छुं उल्लेख यानातःगु मदु। तर अप्रत्यक्ष रुपं दरबार हत्याकाण्ड भारतीय मूलया म्ह्याय्मचायात दिपेन्द्रनाप इहिपा याकाः नेपाःया राजनीति ल्हातय् लाकेगु कुतः खः धायेत्यंगु धाःसा स्पष्ट हे जू। वीरेन्द्र कमजोर जुजु जूगुलिं दिपेन्द्रयात कडाम्ह जुजु जुइमाः धकाः दिपेन्द्रया जःखः च्वंपिं दरबारिया मनूतय्सं उक्से याइगु खः गुकिं यानाः दिपेन्द्रया व्यक्तित्व हे उकथं विकास जुल। उकिया प्रतिफल दिपेन्द्रयाके अजातशत्रुया थेंज्याःगु व्यक्तित्वं थाय् कया वन ।

वीरेन्द्र व ऐश्वर्य तान्त्रिक विद्याय् विश्वास याइपिं जक मखु ऐश्वर्यं दिपेन्द्रया इहिपा थम्हं धइम्ह मिसानाप याकेत तान्त्रिक नं सःतूगु खः। तर तान्त्रिक विद्याया व्याख्या यानाः वीरेन्द्र व ऐश्वर्यया तान्त्रिक साधना पूर्ण मजुसे उकिया बांमलाःगु लिच्वः कथं दरबार हत्याकाण्ड जूगु धकाः स्पष्ट यायेत स्वःगु खः। थुकथं दरबार हत्याकाण्ड दिपेन्द्र बूकुन्हु हे दिव्यमंगल जोशीं राजवंश अन्त्य जुइगु कुलक्षण धकाः भविष्यवाणी याःगु, भारतया नेतातय्सं भारतीय मूलया म्ह्याय्मचा नाप दिपेन्द्रया इहिपा याकाः थःगु बसय् तयेत स्वःगु, दिपेन्द्रया जःखः च्वंपिं दरवारिया, सेना, सुसाःकुसाः याइपिंसं दिपेन्द्रया चरित्र दयेकेगु सिबें नं स्यंकेगु कथं फुरफुरे यानाः मखुगु कथं हुर्के याःगुया लिच्वः हे दवार हत्या काण्ड खः व उगु हत्याकाण्ड दिपेन्द्रं हे याःगु खः धकाः स्पष्ट यायेत कुतः याःगु खनेदु। उलि जक मखु दिपेन्द्रं थःगु जीवनय् गबलें माया धइगु हे काये मखं। सुयापाखें नं माया काःगु खने मदु। दक्वसिनं दिपेन्द्रयात छ्यलेगु जक याःगु खनेदु। "मैले देखेको दरवार" य् च्वमि दरबार दुने सैनिक सचिव जुयाः तःदँ तक (३० दँ मल्याक्क) ज्या याःम्ह खःसां दरबार हत्याकाण्डया मामिलाय् दनाच्वंगु न्ह्यसःया लिसः दिपेन्द्रया छ्यनय् हे दिकाः समाधान मालेत स्वःगु खनेदु ।

जेष्ठ १९ या हत्याकाण्ड लगतै दरबार दुने छु जल? दरबार दुनेया वातावरण गथे च्वन? हत्याकाण्ड जूगु त्रिभुवन सदनया दृश्य, स्वाहानेया दृश्य, क्यबया दृश्य छुं छुं हे उल्लेख यानातःगु मदु। न्हिंन्हिं च्वइगु डायरीइ समेत उकिया बारे छुं च्वयातःगु मदु। बरु ज्ञानेन्द्रयात शासन यायेगु सल्लाह बिउम्ह मनू थः हे खः धकाः क्यनेगु कुतः जूगु दु ।

देशय् जुजु मदुसां मगाःमचाःगु ज्या यायेत ज्ञानेन्द्रं सेनाया अस्पताल व निर्मल निवासय् च्वनाः शासन याःगु, हत्याकाण्ड जूबलय् पोखराय् लानाच्वंम्ह ज्ञानेन्द्रयात आपालं कुतः यानाः सैनिक अस्पतालय् थ्यंकेगु, राजपरिषद्यात ज्ञानेन्द्रयात अनुकुल जुइकथं निर्णय याकेगु, दिपेन्द्रया मृत्यु लिपा कर्यू तयाः सिथं यंकेगु, ज्ञानेन्द्रया राज्यारोहण सहज कथं जूगु खँयात दृष्टि तयेबलय् ज्ञानेन्द्रया राज्यारोहण जूबलय् नारायणहिति न्ह्यःने हे ज्ञानेन्द्रयात अप्पां कयेकाः ल्वापु जूगु खँ, जनतायात ज्ञानेन्द्र मयःगु खँ, जनतां सामाजिक रुपं ज्ञानेन्द्रयात जुजुया रुपय् हनेगुया लागि न्याः सम्यक याकूगु खँयात कयाः छुं खँ मदुगु तर दुर्गानाथ शर्मां नेपाल टेलिभिजनय् काःगु छगू अन्तर्वार्ताय् ज्ञानेन्द्रं थःत द्यः भाःमपिउसे देशया संरक्षणया रुपय् जक काःगु खँ उल्लेख यानातःगु दु ।

दरबार हत्याकाण्ड लिपा ज्ञानेन्द्रया बारे सकारात्मक अभिव्यक्तियात स्वयेबलय् विवेक कुमार शाह गनं अजातशत्रुया वर्षाकार जकं मखु ला धइगु न्ह्यसः पिदनी। दरवारं पितिना हःम्ह मनुखं च्वःगु सफू 'मैले देखेको दरवार' या च्वमिया मनमस्तिकय् मुनाच्वंगु खँ वा न्हिंन्हिं च्वयातःगु डायरी दुने थःत हे पितना हःम्ह ज्ञानेन्द्रया बांलाःगु खँ उल्लेख यानातःगु दु। छाय् जुइ? एकीकृत माओवादीया अध्यक्ष प्रचण्डं थाय्थासय् ज्ञानेन्द्रयात मूर्खम्ह जुजु धायेगु याइ तर विवेक शाहया मिखाय् ज्ञानेन्द्र मूर्खम्ह मखु, खःगु थासय् खः कथं क्रियाशील जुइम्ह धकाः क्यनातःगु खनेदु। उलि जक मखु ज्ञानेन्द्र व वया परिवारयात जनतां दरवार हत्याकाण्ड दोषी धकाः बियाच्वंगु द्वपंयात खण्डन याकेत आः वयाः उगु हत्याकाण्डया मुख्य पात्र दिपेन्द्र हे खः धकाः क्यनेत जकं थ्व सफू पिथंगु खः लाकि धइगु नं आभास बिउ। विवेक शाहयात ज्ञानेन्द्रं राजीनामा फ्वंगुया नं छुं तःधंगु दोष क्यनातःगु मदु। खाली खँ तारे यात धइगु द्वपं बियातःगु दु ।

ज्ञानेन्द्रं राज्य सञ्चालन यासेंलि शक्ति थःगु ल्हाती नं दयेमाः धकाः चाहना याःगु खनेदु। राज्यशक्तिइ थः नं बल्लायेमाः धइगु साधारणतया मानव स्वभाव हे खः। वीरेन्द्रया वंश नाश लिपा राज्य शक्तिया दाबेदार धिरेन्द्रया कलाः प्रेक्षायाके नं दनावःगुया चिं धइगु अप्वः धइथें मफु धकाः च्वनीम्ह खःसां लिपा देशया थीथी थासय् चाःहिलेगु जक मखु सेनाया हेलिकप्टरं ब्यारेक तकं निरीक्षण याःगुलिं सीदु। लिपा रारा तालय् हेलिकप्टर दुर्घटना जुयाः प्रेक्षा नं सित। उमिसं गयावंगु हेलिकप्टर आः तक लुया मवःसां उकी दुने च्वंपिं मनूत लुया वल। मेपिं सकुशल जूसां प्रेक्षाया लाश स्वन्हु लिपा लुयावल। लाश लूगुया स्वन्हु लिपा प्रेक्षाया ब्याग लुया वल। उकिया विवरणय् १७,५०० तका दां, असर्फि स्वंगः व वहया बत्ता छग्वः, आइलाइनर छगू धकाः विवरण समेत सफुली दुथ्याकातःगु दु। असर्फी, वहःया बत्ता दुगु ब्याग स्वन्हु लिपा गथे लुयावल? लखं चने धुंकूगु ब्याग दुने च्वंगु असर्फी ला लखय् डुबे जुइमाःगु, गथे ल्यहें बुया वल?

सार्वजनिक जुइधुंकूगु खँय् मनूतय् वास्ता मदु तर सार्वजनिक मजूनिगु दरबार हत्याकाण्डया खँ, प्रेक्षाया मृत्युया खँ, धिरेन्द्र व प्रेक्षाया म्ह्याय्पिंत मांअबु सिनाः दछि हे मदुबलय् ज्ञानेन्द्रं कन्यादान यानाः बिया छ्वःगु खँय् नं मनूतय्सं न्ह्यसः थनेफु। उकिं तारानाथ रानाभाटया दरबार हत्याकाण्डया प्रतिवेदनयात गथे शंकाया मिखां स्वःगु खः अथे हे दरबार हत्याकाण्ड बारे विवेक शाहया "मैले देखेको दरबार" यात नं शंका याइगु खनेदु। अझ थुकियात प्रायोजित कथं च्वकूगु जकं मखु ला धकाः नं न्ह्यसः तयेफु ।

More Stories Like this