राष्ट्रधर्म थुइकेत राजनेताया निंतिं शिविर

लोकबहादुर शाक्य

चित्त रक्षा याइगु कुसा:
शान्ति तथा चैन सकलसियां यःसां संसारय् अशान्ति व बेचैनी दयाच्वन धाये माल। शान्तिपूर्वक जीवन निर्वाह यायेगु कला सच्चा धर्म खः। मनूतय्सं थम्हं हे धर्म चित्त उत्पन्न यानाः सुख शान्तिया लँपुइ न्ह्यज्यायेफु। शुद्ध धर्म सार्वजनीन, सार्वकालिक तथा सार्वभौमिक जुयाच्वनी। सम्प्रदाय धर्म मखु। धर्मपाखें शान्त जुइगु कारण थुइकेमाल। मनय् विकारपाखें विकृत भावना पिज्वल कि अशान्ति जुइगु जुयाच्वन। थ्व धइगु तं, लोभ, भय, ईर्ष्या, द्वेष आदि खः। थज्याःगु इलय् मन असन्तुलन अवस्थाय् लाइगु जुल। वासः यानाः लायेके फइगु नं मखु। थ्व विकार गुकथं पिदन धकाः चिन्तन मनन यायेबलय् अप्वः यानाः छुं अप्रिय घटनाया प्रतिक्रिया स्वरुप जुयाच्वनी। हानं जीवनय् प्रतिकुल परिस्थिति मवयेकेगु सम्भव मदु। इलय् ब्यलय् प्रिय अप्रिय निगू प्रकारया नं परिस्थिति वयाच्वनी धायेमाल। थ्व अवस्थाय् प्रयास यायेमाल कि विषम परिस्थितिइ नं ध्यान तयाः अथवा सचेत जुयाः मनयात शान्त व सन्तुलित याये फयेके माल। लँय् कं, कंकर वा मेगुपाखें दुःख जुइ धकाः लाकां न्ह्याना जुइगु उपाय लुमंके माल। हानं तच्वःगु निभाः, फय्, लखं बचे जुइत कुसा छ्यलेगु उपाय जुल। धापूया आशय खः प्रतिकूल परिस्थितिपाखें सुरक्षित जुइत थम्हेसिनं हे उपाय लुइकाः छ्यलेगु बुद्धिमानी जुइ ।

थःत खंकेगु चस्मा विपश्यना
हरबखत सुरक्षित जुयाच्वनेगु ग्यसुलाःगु उपाय थ्व खः कि सुना नं ब्वः बीबलय्, अपमान याइबलय् क्षुब्ध मजुसे निर्विकार जुयाच्वनेगु। मेपिनिगु अकुशल व्यवहारपाखें क्षोभ अथवा विकार पिदनीगु कारण वाला स्वयेबलय् मनय् अहंकार आशक्ति, राग, द्वेष, मोह ल्यंदनिगुलिं जुयाच्वन। अन्तर्मन शुद्ध मजूतले थज्याःगु घटना जुयाच्वनीगुलिं चित्त निर्मल यायेगु मू उपाय जुल। हानं विकार पिदनीबलय् मनयात मेगु क्षेत्रय् वा ज्याय् लगे यायेगु नं धयातल। अझ मेगु उपाय विकार वा वस्तुस्थितिया सामना यानाः यथार्थ रुपं गथे खः अथे स्वयाच्वनेगु अले उकिया शक्ति क्षीण जुया वनी नं धयातःगु दु। थन मेगु छगू न्ह्यथनेबहःगु खँ छु धाःसां गुगुं नं कारणं मनय् विकार पिदन कि सासःया गतिइ अस्वाभाविकता उत्पन्न जुया वइ। अले म्हया अंग प्रत्यंगय् सुक्ष्म स्तर कथं छुं नं प्रकारया जीव रासायनिक प्रक्रिया न्ह्याइगु जुल। विकार सीकेगु ज्याया झ्वलय् सासः स्वयेगु अभ्यास 'आनापान सति' धयातल। अले म्हय् जुयाच्वनीगु जीवरसायनिक प्रतिक्रियाया साक्षी भाव कथं स्वयेगु अभ्यास 'विपश्यना' जुल ।

अप्रिय घटना पनेत द्रष्टा भाव:
'आना पान' व 'विपश्यना'या थवंथवय् दुग्यंगु सम्बन्ध दु। थ्व निगुलिं बांलाक स्यल्लाक अभ्यास याये फत कि छुं नं कारणं मनय् विकार उत्पन्न जुइबलय् न्हापांया ज्या सासःया गति पाना वल धकाः चाया वइ। अले म्हय् उत्पन्न जूगु गुगुं नं प्रकारया जीव-रासायनिक प्रतिक्रियापाखें चित्त धाराय् छुं विकार वल धकाः चायेकीगु जुल। विकारपाखें हलचल याःगुयात सच्चाया अभिमुख जुयाः यथार्थ रुपं दुने थ्यंक स्वयाः चायेके फतकि विकार उत्पन्न याःम्ह आलंवननाप सहजपूर्वक सम्पर्क टुटे जुयाः विकारया उपशमन, उन्मूलन जुइगु जुल। हानं गबलें विकारया प्रभावं संस्कार बने जुयाः दुःख नं जुइफु। उकिं विकार पिदनेसाथ साक्षी भावया दृष्टिं दुने थ्यंक स्वयाः उकिया हा अथवा शक्तिमान क्षीण याये माल। दसु कथं मिं नल कि लः ह्वलाः क्वत्यले थें खः। पेट्रोल लुनाः मि तच्वयेकेगु मखु। हानं अपमान, द्वेष, मोहपाखें चित्त विचलित जुइबलय् नं अप्रिय घटना मजुइक चित्तयात चायेकाः शान्त लकस ब्वलंके माल ।

बोधिज्ञान प्राप्त यायेत समाधि:
सुख शान्तिपूर्वक जीवन निर्वाह यायेत सच्चा धर्म मदयेकं मगाः। श्रद्धा उत्पन्न यायेत पूजापाठ नं माःगु जुल। तर वहे धर्म धायेगु मिले मजू। मू खँ ज्ञान व प्रज्ञा थुइकेमाल। अध्ययन यानाः, प्रवचन, धर्मदेशना न्यनाः ज्ञान कायेफु। तर प्रज्ञा धइगु मेपिनि पाखें लाना कायेगु मखु। थःगु हे अन्तर दृष्टिं अनुभव यानाः यथार्थ रुपं ध्वाथुइकाः गथे खः अथे ज्या खँ याये फयेके माःगु जुयाच्वन। षटपारमिताया न्हापांया न्यागू दान, शील, क्षान्ति, वीर्य ध्यान चर्या याःसां प्रज्ञा मदयेकं पारमिता पुरे जुइ मखु। थ्व हे खँ बोध यानाः व्यवहारय् मछ्यसे मगाःगु जुल। अझ चित्तयात निर्मल यायेमाल। अले प्रज्ञा बोध यानाः सद्धर्म चिरन्तन सत्यया ध्यान चर्या यात कि अकुशल ज्याखँपाखें बचे जुइ फइगु नं लुमंकेबह जू। बुद्धया दशबल, आत्मविश्वास तथा महाबोधि ज्ञान प्राप्त जुइगु शारीरिक शक्तिया ध्यान नं यायेमाःगु जुयाच्वन ।

जगहितया सामर्थ्य ध्यानया उपलब्धी:
थौंकन्हय् ध्यान केन्द्र विपश्यना केन्द्र थाय्थासय् चायेकाः प्रशिक्षण बीगु तथा चर्या यायेगु याकेगु ग्वसाः ग्वयाच्वंगु ग्यसु लाःगु पलाः धायेमाल। अझ योगया कक्षा चायेकाः चर्या अभ्यास यायेगु याकेगु प्रचलन चले जुया वःगु नं च्वछायेबह जू। यथार्थ रुपं आध्यात्मिक स्तर थकायेत च्वय् न्ह्यथनागु प्रज्ञा मदयेकं मगाःगु सत्य तथ्य खँ थुइके माल। गुलिसिनं थःगु छेँय् ध्यान स्थल चायेकाः चर्या यानाच्वंम्ह पदाधिकारीं बौद्ध सभाय् अतिकं तंचाःबलय् छम्ह वयोवृद्ध ध्यानीं ध्यान याइपिंसं उकथं तंकुलु जुइ मजिउ धकाः सम्झे याःबलय् नं सम्झे मजूगु खनेदत। अझ मनूत समाजनाप नं तापाके मजिल। ध्यानया उद्देश्य थः जक तरे जुइगु धाइपिं नं दु। यथार्थ रुपं बुद्धया मौलिक सिद्धान्त बुद्धोभवेयम् जगतो हिताय खः। उकिं थ्व खँ नुगलय् तयाः धार्मिक आध्यात्मिक, सामाजिक, राजनैतिक क्षेत्रय् न्ह्यज्यानाच्वंपिं हनेबहपिं महानुभावपिंसं राष्ट्रिय भावना ब्वलंकाः लोक कल्याणया ज्याखँ यायेमाःगु, मौलिक चर्यायात अझ नं क्वातुक न्ह्यायेगु व न्ह्याकेगुपाखे दृष्टि तयेगु हथाय् जुयाच्वंगु दु ।

(सन्दर्भ सफू: आचार्य सत्यनारायण गोयन्का कृत्त धर्म आदर्श जीवनया आधार)

More Stories Like this