माओवाद व झीगु चेतना

- लेखनाथ ढकाल -

झीगु देशया शासन सत्ता ताः इलंनिसें गलत तरिकां सञ्चालन जुयावःगु दु । थुकिया लिच्वः देशया विकास वैज्ञानिक व परिष्कृत ढंगं जुइमाःगुली अथे जुइमफुत । शासन सत्ता देशया चौतफिर् विकासया नितिं मजुसे च्वय् थ्यंपिनिगु स्वार्थय् जक लिकुना च्वंगु दु । शिक्षा व सांस्कृतिक विकासयात बहः बीत सत्ता न्ह्याकाः वयाच्वंपिंसं ध्यान मब्यू । लिच्वः कथं झीगु देशया बौद्धिक समुदाय व नागरिक समाज नं राजनीतिक शक्तिया जवंखवं च्वनाः दलाली यानाच्वंगु परम्पराया विकास जुल । अझ बौद्धिकताया व्यवहार यायेगु स्वयाः चाकरीया संस्कारयात ब्वलंकल । झीगु शिक्षा, योजना व फुक्क नीतियात भविष्यप्रति जिम्मेवार जुयाः विकास यायेगु स्वयाः तत्कालिन स्वार्थया नितिं जक दयेकीगु खनेदु । थौंया लिच्वलं थ्व खँ स्पष्ट याइ । विश्वया दकले ल्यूनेलाःगु देय्या नागरिकया म्हसीका ज्वनाः थौंया पिढीं म्वायेमालाच्वंगु कारण थ्वहे खः । थ्व लिच्वःया जिम्मेवार थौंया पिढीं मखु, खःसा चीधंगु ल्याखय् जक खः । विगतय् देशया जिम्मेवारी काःगु वर्ग व थीथी जिम्मेवारीइ दुपिं व्यक्तितय्गु नालाकीपनया कारण थौंया अवस्था भोगय् यायेमालाच्वंगु खः । खुल्ला समाजया कारण मनूतय्के वःगु चेतनां आः न्हापाया अवस्था थें यायेगु खँ जुइमखु । नीछगूगु शताब्दीया पूर्व सन्ध्याय् नेपालय् न्ह्याःगु जनयुद्धया कारणं नेपाली समाजया पुलांगु सामाजिक, आर्थिक संरचना दुनीगु अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु दु ।

यदि पुलांगु सत्ता दुनाः न्हूगु वर्गया ल्हातय् वंसा नेपाली समाज पूर्ण रुपान्तरणय् वनीगु खनेदु । यदि जनयुद्धकारी शक्ति व पुलांगु सत्ताया दथुइ सम्झौताया आधारय् हे आःया नेपाःया राजनीतिक सत्ता च्वनाच्वंसा सामाजिक द्वन्द्वया अन्त्य जुइ धायेफै मखु । प्रजातन्त्र, मानवअधिकार आदि खँयात ढाल दयेकाः पुलांगु सत्ताया तावेदारत बार्गेनिङ्ग यानाच्वंगु दुसा माओवादीया थौंया मूर्त सामाजिक मोडेल न्ह्यःने हयेमफयेकं परिवर्तनकारी शक्तित अलमलय् जुयाच्वंगु अवस्थाय् याउँक हे अनुमान यायेफैगु स्थिति दु । थुपिं निगू समूहया दथुइया राजनीतिक टकराव थीथी रुपय् प्रकट जुयाच्वंगु दु । छगुलिं मेगुयात त्याकेमफूगु अवस्था खः, अथेसां शक्ति सन्तुलनया संक्रमणकालिन अवस्था दुगुलिं आःया अवस्था गथे जुइ धयागु खँ सुनां नं अनुमान यायेफूगु मदु । माओवाद धयागु सामाजिक परिवर्तनया आधुनिक दर्शन खः । माक्र्सवाद व लेनिनवादया २० औं शताब्दीया परिष्कृट सामाजिक दर्शन खः । मानव चेतनाया दार्शनिक सिद्धान्तकथं २० औं शताब्दीया प्यब्वय् स्वब्वया ई व वस्वयाः न्ह्यःया ईयात शास्त्रीयकाल व अबलेया ईयात आधुनिककाल धाइ । शास्त्रीयकालयात न्युटोनियम व आधुनिककालयात आइन्स्टइन धयागु प्रचलन दु । कार्ल माक्र्स, एंगेल्स व लेनिन न्युटोआइन्स्टानियनकालया दार्शनिक खः ।
माओत्सेतुङ - आइन्स्टानियनकालया दार्शनिक खः ।

न्युटोनियमय् कालयात प्रकृतिया स्थायी चरित्र दुगु परिमाण धाइ वा थुकियात आधार दयेकाः दार्शनिक चेतनाया सिद्धान्त विकास जूगु खः ।
आइन्स्टानियनय् विद्युत चुम्बकीय तरङ्गया गतियात प्रकृतिया स्थायी परिणामकथं काइ । काल प्रकृतिइ सापेक्षित परिमाण दुगु तथ्य पुष्टि जुल, गनकि लेनिनया पालय् तक्क प्रकृति शास्त्रया नितिं स्वय्मसिद्ध तथ्य मानय् याःगु कालया चरित्र आइन्स्टानियन युगय् वयाः परिमार्जन जुल । प्रकृतिया सत्य मेगु हे दु । न्युटोनियम युगय् धयातःगुया प्रकृति व उकिइ आधारित चेतनाया दार्शनिक सिद्धान्तया धरातल हे न्हूगु क्षितिजय् थ्यनेवं विज्ञानय् आधारित फुक्क दार्शनिक सिद्धान्तय् परिमार्जनया आवश्यकता स्वभाविक खः । प्रकृति शास्त्रया ज्ञानया विकासय् योगदान याइम्ह दार्शनिकतय्सं आविष्कार याःगु न्हूगु तथ्यतय्गु सत्यता प्रमाणित जुइधुंकूगु नं मदु । तर थुकिं न्हापा समाधान मजूगु रहश्यतय्त व्याख्या यायेफूगु छगूकथंया संक्रमणकालिन अवस्थाय् दुम्ह दार्शनिक विकासय् लेनिनं नं योगदान ब्यूगु तथ्य वय्कःया प्रतिभा व अध्ययनशीलताया म्हसीका खनेदु । तर दुर्भाग्यया खँ लेनिनया मृत्यु लिपा मानव चेतनाया दार्शनिक सिद्धान्तय् क्रान्तिकारी उपलब्धी काल । लेनिन थःम्हं भौतिक शास्त्रीतय्गु प्रतिभाशाली साहित्य धकाः आलोचना याःगु तथ्यत सत्य साबित जुल । विद्युत चुम्बकीय शक्तिया बारे हःगु सिद्धान्त गुगु आइन्स्टानियन सिद्धान्तं जक पुष्टी यायेफैगुयात लेनिनं काल्पनिक साहित्य धकाः आलोचना यानादीगु खः ।
माओत्सेतुङं माक्र्सवाद - लेनिनवादयात परिष्कृत व आइन्स्टानियन चेतनाया सिद्धान्तकथं विकास यात, वय्कलं क्रान्ति व परिवर्तनया फुक्क घटनातय्त आधुनिक सिद्धान्तकथं विश्लेषण यात । माओत्सेतुङया प्रतिभा व दार्शनिक चेतनाया सिद्धान्तयात नालाकयाः प्रकृति व सामाजिक परिवर्तनया सिद्धान्तया नितिं वय्कलं याःगु योगदानया विषयलय् हालया समाजशास्त्रीतय्सं याःगु विश्लेषणं नं माओत्सेतुङ २० औं शताब्दीया तःधंम्ह दार्शनिक जूगु प्रमाणित जूगु दु ।

लेनिन व माओत्सेतुङं राजनीतिक सत्ता परिवर्तन यायेत नालाकाःगु फुक्क तौर तरिकातय्त सिद्धान्त मानय् यानाः जुइगु प्रचलन खनेदु । माओत्सेतुङं नालाकाःगु रणनीति व तरिकात उगु ईया नितिं काःगु योजना खः । माओनं समाज परिवर्तन व राज्य सत्ता परिवर्तनयात माक्र्सवाद - लेनिनवादया आधारय् विश्लेषण यानाः योजना लागू यायेगु सिद्धान्त खः । माओं नं सृजनात्मक रुपय् नालकाःगु माक्र्सवाद व थुकिया प्रयोगं परिष्कृट जूगु सामाजिक सिद्धान्त माओवाद खः । माओवाद आधुनिक माक्र्सवाद खः । नेपालय् वामपन्थी आन्दोलनय् माओवाद मधासे माओविचार धारा धयागु खँ राजनीतिक क्षत्रं छु गुगुकथं छ्यलाच्वंगु दुसां थ्व विषय प्राज्ञिक जगतया नितिं धाःसा हाथ्यां जाः । प्राज्ञिक जगतं ला स्वतन्त्रपूर्वक थ्व विषयलय् थःगु सम्बोधन यायेमाः । छु नेपाःया प्राज्ञिक क्षेत्र थ्व हैसियतय् दुला ? निगूगु विश्वयुद्धलिपा नं चीनय् जूगु परिवर्तन व उकिया फुक्क नेतृत्वकर्ता माओत्सेतुङयात पूँजीवादी पश्चिमी जगतं हिटलर स्वयाः कूर व तानाशाह धकाः हल्ला न्यंकेगु ज्या यात । संसारय् छम्हय्स्यां जक हैकम चलय् याःगुलिं थ्व खँ विश्वय् अःपुक्क थ्यंकेफुगु ज्या यात । पश्चिमी जगत नं ताःहाकःगु ई तक्क गुमनामय् च्वनाच्वंगु दु व चीनया व माओया बारे यथार्थ थुइकेगु वातावरण दुगु महशूस याइपिं प्राज्ञतय्गु तःधंगु सम्मान च्वनाच्वंगु दु । चीनया परिवर्तन व माओत्सेतुङयात कुशल राजनीतिक नेतृत्वकर्ता जक मखु २० औं शताब्दीया महान् दार्शनिक दुगु खँ थौंकन्हय् तिनि जक खँ पिहांवःगु खः ।

More Stories Like this