मधेसवादी तज्याःगु स्वता कारण

श्री कृष्ण महर्जन

थौंकन्हय् तराई मधेसय् जुइगु राजनीतिं नेपालय् तःधंगु लिच्वः लाकाच्वंगु दु। नेपाःया राजनीतिइ तक आः छु जुइ धकाः सामान्य मनूतय्सं बिचाः याये न्ह्यः तराई मधेसय् छु जुइ धकाः न्ह्यसः तयेगु यानाच्वंगु दु। थुकिया मू कारण धइगु तराई लागाय् न्हापा मधेसीतय्सं याःगु आन्दोलन खः। उलि जक मखु देय्या मूमू २७ गू भन्सार, दकलय् अप्वः उद्योग दुगुलिं नं तराईपाखें नेपाःयात हे लिच्वः लाकाच्वंगु खः। अले तराई पहाड व हिमाल यानाः ब्वथल धाःसा दकलय् अप्वः भूमि नं तराई लागाय् हे दु। नापं उत्पादनया ल्याखं नं नेपालय् दकलय् अप्वः तराई लागाय् हे उत्पादन जुयाच्वंगु दु। जनसंख्याया ल्याखं नं अप्वः दुगु तराई लागाय् लिपांगु इलय् हत्या हिंसा अप्वयाः जनता असुरक्षित जुजुं वनाच्वंगु दु। थुकिया कारण धइगु भारत लिसेया खुल्ला सीमा नापं भारतं म्हिताच्वंगु भूमिका नं खः। आः वयाः संविधानसभाय् तकं फुक्क पार्टीया ल्याखं स्वयेगु खःसा दकलय् अप्वः सांसदत तराई पाखें हे दु ।

संविधासनभाया चुनाव जुइ न्ह्यः हे तराईलय् मधेसीतय्गु हक हित व अधिकारया नितिं पलिस्था याःगु नापं अन्तरिम संविधानय् संघीय नेपाल धकाः उल्लेख याकेगु नितिं महत्वपूर्ण भूमिका म्हितूगु मधेसी जनअधिकार फोरम तज्यानाः मधेसी जनअधिकार फोरम (लोकतान्त्रिक) गठन जूगु खः। उगु इलय् फुक्क राजनीतिक दलतय्गु ध्यान मधेसय् वंगुलिं जक मखु मधेसय् थःपिनि राजनीतिक भविष्य हे मदइगु अवस्था वइ धइगु तायेकाः तत्कालिन नेपाल सद्भावना पार्टीया नेतांनिसें नेपाली कांग्रेस व एमालेया मधेसी नेतात समेत जानाः तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी गठन जूगु खः।
जब संविधानसभाया चुनाव जुल, संविधानसभाय् मधेसवादी दलतय्सं नेपाःया मूमू राजनीतिक पार्टीत नेपाली कांग्रेस, एमाले व माओवादीं सिबें अप्वः मत हयाः क्यन। अबलेनिसें मधेसवादी दलत झन हे उत्साहित जूगु नापं नेपाःया राजनीतिइ अप्वः यानाः मधेसवादीत हे हावी जुयाः न्ह्यागु हे सरकार वःसां बछि धइथें मधेसवादी नेतात हे मन्त्रीत जुइगु अवस्था नं ब्वलन ।

लिपांगु इलय् नं मधेसवादी दलत हे राजनीतिइ हावी जुल। संविधानसभाय् नं शक्तिया ल्याखं मधेसवादी दलत प्यंगूगु थासय् लाःगु दु। प्रधानमन्त्रीया चुनावय् तकं सुं नं उम्मेदवार मत्याकेत मधेसवादी दलतय्सं यक्व हे भूमिका म्हितेगु यात। आःया राजनीतिक अवस्था ब्वलंगु अर्थात न्हूगु सरकार गठन याये मफुगुया छता मू कारण मधेसवादी दलत हे जुयाबिउगु दु ।

थ्वहे झ्वलय् वंगु छुं दिं न्ह्यः मधेसी जनअधिकर फोरम हाकनं तज्याइगु अवस्था ब्वलन। पार्टी तमछ्यायेगु नितिं फोरमया अध्यक्ष उपेन्द्र यादवं भूमिका म्हितल। अन्ततः फोरम तमज्यात। तर अनं भचा लिपा हे मधेसी जनअधिकार फोरम (लोकतान्त्रिक)या सुं संु नेतातय्सं मधेसी क्रान्ति फोरम दयेकूगु समाचार वल। फोरम लोकतान्त्रिकं छुं छुं नेतातय्त पितिनेगु तकं यात। छगू कथं संसदय् दर्ता यायेत गाक्क सांसदत मदुगुलिं संसदीय दल दर्ता मजूसां अन्ततः छगू कथं फोरम लोकतान्त्रिक तज्यात। अनं छुं दिं लिपा हे हाकनं मधेसवादी दल तमलोपा तज्यात। तमलोपा तज्यानाः ला संसदीय दलय् तकं दर्ता जूगु दु, तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी नेपाल धकाः ।

मधेसवादी दलत लगातार रुपं तज्याःगुलिं संविधानसभाया चुनावय् त्याकावःगु २५ दलया थासय् आः वयाः विधिवत रुपं हे २८ दल थ्यंगु दु। संविधानसभा अर्थात व्यवस्थापिका संसदय् आः दकलय् अप्वः दलत नं मधेसवादी दलत हे जुइगु सम्भावना नं अप्वया वःगु दु ।

आः वयाः अथे मधेसवादी दलत लगातार रुपं तज्याःगुया मू कारण छु खः धकाः मनूतय्सं न्ह्यसः तया हइगु स्वाभाविक खः। मधेसवादी दलया नेतातय्सं ला पदया नितिं तज्यागु खः धकाः दावी यानाच्वंगु दु। थय्क स्वयेबलय् न्हूगु सरकार गठन याये मफयाच्वंगु इलय् ब्यागलं पार्टी जुल धाःसा बार्गेनिङ यायेगु पावर यक्व दइगु अले मन्त्री जुइ खनीगु ल्याखं अथे पार्टी तज्याःगु खयेमाः धकाः अःपुक अनुमान याये नं फु ।

मधेसवादी दलतय्सं लिपांगु इलय् म्हितूगु भूमिका नापं विशेष यानाः भारतीय नेतातय्सं प्रभाव लाकाच्वंगु खँ स्पष्ट जुजुं वयाच्वंगु अवस्थाय् आः नेपाःया राजनीतिइ यक्व प्रभाव लाकेत अर्थात भारतीय विस्तारवादी नीति लागू यायेत मधेसवादी दलत यक्व दयेकेगु कुतः कथं नं मधेसवादी दलत तज्याःगु खयेफु धकाः अनुमान यायेथाय् दु। छता, पदया नितिं। मेता, राजधानी केन्द्रित राजनीतिइ नं भारतीय प्रभाव अप्वयेका यंकेगु निंतिं तराईया मधेसवादी पार्टीत तछ्यायेगु ज्या स्वयं भारतं नं याःगु खयेफु ।

मधेसवादी दलतय्सं राजनीति यानाच्वंगु तराई लागाया अवस्था स्वत धाःसा आः मधेसीतय्गु हक हितया निंतिं अर्थात आन्दोलनया निंतिं धकाः गुलि नं राजनीतिक दलतय्सं राजनीति यानाच्वन नापं नेता जुयाच्वन उपिं फुक्क हे धइथें मधेसया आदिवासी जनजाति, लिउने लानाच्वंगु वर्ग, मुस्मांया नेतात मखु। अन नं उच्च वर्गया मनूत हे नेता जुयाच्वंगु दु। मधेस धइगु बहुजातीय व बहु सांस्कृतिक लागा खः। अन दकलय् अप्वः जातीय विभेद दु। जातीय विभेद दुगुलिं आदिवासी जनजाति, मुस्मां निसें लिउने लानाच्वंगु समुदायत आः तक नं पीडित हे जुयाच्वंगु दु। अथे मधेसया बहुमत उत्पीडनय् लानाच्वंपिं जनताया समस्या समाधानया निंतिं धकाः राजनीति यायेगु तर पीडित जनताया नितिं छुं हे कथंया ज्या मयायेगु बरु कुर्सीया नितिं राजनीति यानाच्वंगु अनया उत्पीडित जनतां महसूस यानाहःगु दु। पीडित जनतां थःपिनि समस्या समाधान मयाःगु तायेकाः पार्टी दुने नं दवाव बीगु व अन्तर्संघर्ष न्ह्याकेगु शुरु यात। अज्वःगु कथंया दवाव व अधिकारया सवालय् सचेत जुयाः नेता कार्यकर्तात न्ह्याः वंगु झ्वलय् हे मधेसवादी दलत झन झन तज्यागु खने दु। लिपांगु इलय् न्हूगु पार्टी गठन याःगु व उकिया नेतृत्व यानादीपिं नेतात नापं इमिगु खँ न्यनेगु झ्वलय् थ्व खँ स्पष्ट जूगु दु ।

उकिं आः मधेसवादी दलत तज्याःगुया मू कारण धइगु स्वता खः धकाः अनुमान यायेफइगु अवस्था दु। दकलय् न्हापां न्हूगु सरकार गठन जुइगु इलय् थःपि नं पदय् थ्यनी ला अर्थात मन्त्री जुइ फइला धकाः तायेकाः खः। मेगु कारण धइगु भारतं नेपाःया राजनीतिइ अझ अप्वः म्हितेत मधेसवादीतय्त हावी यायेत खःसा दकलय् लिपांगु कारण धइगु मधेसय् जुयाच्वंगु उत्पीडनं मुक्त जुइत अनया लिउने लानाच्वंपिं मनूतय्सं याःगु अन्तसंघर्षं हे खः धकाः धायेफु ।

More Stories Like this