छाय् दयेके मफुत सरकार?

कृष्ण प्रजापति

खुला न्ह्यवंनिसें देशय् न्हूगु सरकार दयेकेगु ज्या अथें जुयाच्वंगु दु।प्यन्हु जक सरकार मदयेका च्वने मालीगु अवस्थाय् नं विदेशीं आक्रमण व अतिक्रमण यात धाःसा छु यायेगु, सीमा सुरक्षा छ्वासुया वनीगु जकं खःला वा छुं प्राकृतिक प्रकोप जुल धाःसा उकिया व्यवस्थापन सुनां यायेगु धइथें ज्याःगु न्ह्यसःत ब्वलनी। तर झीथाय् थौं धाधां कन्हय् धाधां खुला खुला तक सरकारबिहीन अवस्था जुयाच्वंगु दु। माधव नेपालया सरकारं खुल्ला न्ह्यवंनिसें छुं जिम्मेवारी मकासे कामचलाउ सरकार जुयाच्वंगु दु। कामचलाउ सरकारं विकास निर्माणलिसें थीथी कथंया न्हून्हूगु विकास व निर्माणया योजनात दयेकाः लागू याइ मखु। न्हूगु सरकार सछिन्हु क्यनेवं प्रतिपक्षीं उगु सरकारया दिनगन्ति शुरु याइगु झीगु संस्कार दु। तर थौं कामचलाउ सरकारं हे निसःन्हु पूवंके धुंकूगु स्थिति दु। थुकिया लिउने सुया गज्याःगु भूमिका दु थ्व न्ह्याथे यानाः नं लुइकाः निवारण यायेमाःगु जिम्मेवारी झी नेपाःमिया ल्हातय् लाःवःगु दु ।

खास यानाः तःधंगु राजनीतिक पार्टीया नेतात धाक्व हे भारतीय गोटी चालय् फँसे जूवंगु कारणं थौं देशय् न्हूगु सरकार गठन याये मफयाच्वंगु खः। भारतं हे जनयुद्ध ग्वाकाः देशयात कमजोर यायेत स्वःगु आशंका जुयाच्वंगु थ्व इलय् युद्ध मार्फत कायम जूगु धाःगु संविधानसभा गठन जुलं नं उकियात व्यवस्थित रुपं न्ह्याके मफइगु स्थिति ब्वलंकूगु व व्यवस्थापिका संसदय् दकलय् तःधंगु राजनीतिक पार्टी कायम जूगु एकीकृत नेकपा (माओवादी) हे सत्तां पिने लाइगु कथं गोटी चाल म्हिताच्वंगुलिं थौं थःगु बुद्धिं स्वयां झी नेतात पिनेया बुद्धिं चले जुयाच्वंगु दु धइगु स्पष्ट खनेदु। नेपालय् भारतया हे चालबाजीया कारणं थथे ताः ई तक सरकार गठन याये मफयाच्वंगु खः। थज्याःगु अन्यौलपर्णा स्थिति जुयाच्वन धाःसा अवश्य नं विस्तारवादी भारतयात फाइदा हे दइ। थ्व कुटनीतिक चाल म्हितेत भारतयात थीथी मुलुकं ग्वाकाच्वंगु नं जुइफु। तर अज्याःगु थीथी चालय् फँसे जुइगु थनया नेतातय् न्हापांनिसेंया संस्कार व संस्कृतिं हे थन स्वाधीन राष्ट्र धाःसां झी न्ह्याबलें आशाकुति जुइ मालाच्वंगु खः। थौं स्वयां झिंन्यादँ न्ह्यः देशय् जनयुद्ध शुरु जूगु इलंनिसें हे भारतं नेपाःया आन्तरिक मामलाय् सी दयेक वा मदयेक हस्तक्षेप याना वयाच्वंगु दु। छगू ल्याखं माओवादी धाःपिंत भारतय् तालिम तकं बिउगु खँ न्हापा हे पिहां वयेधुंकूगु खः ।

थथे भारतं हे नेपालय् उथलपुथल यायेत जनयुद्धया लागिं माओवादीयात शरण तकं बियाः ग्वाकूगु, युद्धया इलय् माःगु सामग्री व तालिम तकं बियाः अप्रत्यक्ष रुपं नेपालय् उपद्रो यानाः देशयात कमजोर याःगु व आः हाकनं उगु युद्ध लिपा न्हूगु गणतान्त्रिक सरकार नीस्वनेधुंकाः नं थथे सी दयेक मदयेक कासा म्हिताच्वंगुलिं भारत नेपाःया गज्याःम्ह जःलाखःला खः बिचाः यायेत बाध्य जूगु दु। देशय् ताः ई तक सरकार दयेके मफुत धाःसा भारतं धाःधाःथे व भारतं याःयाःथे याका च्वने मालीगु अवस्था वयाः नेपाःयात स्वयां नेपाः सरकारपाखें भारतयात अप्वः लबः नये खनीगु जुयाः नं भारतं ताः ई तक नेपालय् सरकार मदयेकेगु कासा म्हिताच्वंगु जुइफु। भारतं चाहे मजुयाः हे थन नेपाः सरकारया न्हूम्ह प्रधानमन्त्री ल्ययेगुनिसें न्हूगु संविधान दयेकेगु ज्याय् तकं पंगः वयाच्वंगु खःसा भारतं चाहे जुल धाःसा थन छन्हु निन्हुं हे न्हूगु सरकार दयेके फइ। आः छवाःया दुने न्हूगु सरकार नीस्वनेगु व हाकनं जनयुद्ध थेंज्याःगु हे गृहयुद्धय् देशयात छ्वयेगु चाल भारतं म्हिताच्वंगु हल्ला वयाच्वंगु दु। अथे जुयाः नं थन सरकार दयेके हथाय् चायेगु नं दीर्घकालीन रुपं देशयात लिच्वः लाइगु ज्या जूवनेफु ।

जिम्मेवार पार्टीतय्सं जिम्मेवार ढंगं न्ह्याः वनेगु मस्वत धाःसा अवश्य नं देश दुर्घटनाय् लाःवनेफु। प्रजातान्त्रिक व्यवस्थाय् राजनीतिक दलतय्गु महत्व उकिं हे जक दइ कि उमिसं धाःथें देश चले जुइ। तर राजनीतिक दलत हे विदेशीं धाःथे चले जुइपिं जुल धाःसा थन छु जुइ अथें हे सम्भावनायात आंकलन यायेफु। भारतं न्ह्याबलें हे धइथें नेपालय् राजनीतिक अस्थिरता कायम यानाः थ्व देशपाखें थःगु स्वार्थ सिद्ध यायेत स्वयाच्वंगु झीसं सिउ। गबलय् गबलय् देशय् राजनीतिक अस्थिरता जुइ अबलय् अबलय्
भारतपाखें थीथी कथंया नाजायज लबः कायेगु ज्या जुइ। गण्डक कोशी सम्झौता, महाकाली सन्धि, लक्ष्मणपुर बाँधया निर्माण थुकिया हे दसु खः। थ्व खने दयेक जुयाच्वंगु भारतीय हस्तक्षेप खःसा आः नागरिकता विधेयकय् जन्मया आधारय् नं नागरिकता बीगु धकाः धाःगु नं भारतीय मूलया मनूतय्त सहज ढंगं नागरिकता बियाः अप्रत्यक्ष रुपं झीगु देशय् भारतीयत अप्वयेकेगु चाल हे जक जुइफु। छाय्धाःसां नागरिकता विधेयक सदनं पारित यायेधुंकाः जक न्यागू लाख भारतीय मूलया नागरिकतय्सं थन नेपाली नागरिकता काल धइगु तथ्यांक पिहां वयाच्वंगु दु ।

थन ताः ई न्ह्यवंनिसें भारतया आदेश सु नेतां पालना याइ वयात प्रधानमन्त्री दयेकेगु परम्परा जुयाच्वंगु दु। गिरिजाप्रसाद कोइराला, सूर्यबहादुर थापा, शेरबहादुर देउवा, माधव नेपाल उमिगु हे इशाराय् प्रधानमन्त्री जूपिं खः। अथे जुयाः हे उमिगु इलय् दकलय् अप्वः राष्ट्रघात जूवंगु खः। आः तक दकलय् अप्वः प्रधानमन्त्री जूम्ह गिरिजां हे दकलय् अप्वः भारतपरस्त जुयाः क्यंगु दु। अथे जुयाः हे चांचां याःगु महाकाली सन्धी लिपा आः तक नं विस्तृत योजना प्रतिवेदन (डीपीआर) तयार याये मफयाच्वंगु खः। राणा शासनंनिसें आः तक नं भारतया हे कारणं नेपालय् सुं नं राजनीतिक नेतां थःगु पूर्ण काल तक सरकार चले याये फयाच्वंगु स्थिति मदु। स्वयम गिरिजा हे न्याक्वः तक प्रधानमन्त्री जुलं नं छगू हे कार्यकाल पूवंक शासन चले याये मखं। थज्याःगु हविगत स्वयेगु इलय् अथें हे प्रमाणित जू कि थन सुनां भारतयात लय्तायेके फत वहे जक प्रधानमन्त्री जुइ। भारतयात तंचायेकेगु स्वत धाःसा प्रचण्ड थें सत्ताच्यूत जुइमाली। अथे जुयाः आः न्हूगु सरकार दयेकेगु लिपा लाःसां भारतया इशारा लनेत स्वयाच्वंगु दु। थ्व गलत परम्परा खः। बरु लिपा जूसां नेपाली आधारय् हे सरकार दयेकेमाः। अले जक भारतं धाःधाःथें च्वने मालीगु वातावरण नं दइ मखु ।

More Stories Like this