सकलें जाति होशियार जुइमाःगु ई
नरेशवीर शाक्य
सन् २०११ यात नेपाः सरकारं 'नेपाल पर्यटन वर्ष' कथं हनाः देय्या आर्थिक विकास यायेगु नेपाः सरकारया सोचया न्हापांगु जाप्यय्लय् नेपाःया प्रभावशाली धकाः धयातःपिं ब्रम्हू जातिया मनूतय्सं फि ल्वाकछ्यानाः नेपाः सरकारया म्हगस चुंचुं यायेत न्ह्यचिउगु आभास जूगु दु। नेपाःया सरकारया अधिकांश उच्च ओहदाय् ब्रम्हू जातितय्गु बाहुल्यता दु। सरकारी निजामति कर्मचारी दुने राज्य शक्तिया लिधंसाय् छगू जातिया मनूतय्सं हैकम कायम यानातःगु दु। मुलुकय् दुने वःगु राजनीतिक परिवर्तन लिपा देय् आः न्हू संघात्मक लोकतान्त्रिक गणतन्त्र जुइगु घोषणा लिपा न्हापांनिसें अल्पसंख्यक जुयाः नं बहुसंख्यक आदिवासी जनजातितय्त राज यानाच्वंपिं ब्रम्हू जातिया मनूत तिलमिले जुयाच्वंगु अनेकौं उदाहरणत न्ह्यःने वयाच्वंगु दु। राजनीतिक पार्टीया शीर्षस्थ नेता, मुलुकय् परिवर्तनया नेतृत्व वर्ग धकाः धायेगु याःसां थुपिं छगू जातियापिं मनूत जक जुयाच्वंगु कारणं आः थ्व अधिकार मेमेगु जातिया मनूतय्त लःल्हायेत तयार जुयाच्वंगु मदु। मुलुकय् वगु राजनीतिक परिवर्तनया कार्यान्वयनं थुगु जातिया मनूत स्वयां नं देय्या बहुसंख्यक आदिवासी जनता अधिकार सम्पन्न जुइगु कारणं थुमिसं आः तक नं नेपाःया न्हू संविधान निर्माणय् चकंगु नुगलं ग्वाहालि यानाच्वंगु मदुनि ।
मुलुकयात राज्यशक्तिया लिधंसाय् छगू इलय् खस ब्रम्हूतय्सं राज्यया सम्पत्तिइ अनुचितरुपं फाइदा कयाच्वंगु दु। राज्य शक्तिया थ्व अधिकार थःपिगि ल्हाति पिहां वनी धकाः अनेक कथंया षडयन्त्र थुमिसं यायेगु याः। गबलें थःपिनिगु भाय् धकाः खस नेपाली भाषाया लिधंसा कयाः मेमेगु जातिया मनूतय्त प्रशासनिक ज्यां पिने तयेगु निंतिं भाषायात हे हतियार दयेकूगु दु। थःगु जातिया मनूत स्वयां मेगु जातिया मनूत राज्य प्रशासनय् छाले ग्यं धयागु खँ पिदनी धयागु खँय् थुज्वःगु षडयन्त्रया दुने 'नातावाद', 'कृपावाद' थुमिगु मू हतियार खः ।
छगू इलय् नेपाःया प्रशासनिक ख्यलय् नेवाः जातिया उपस्थिति न्ह्यथनेबहः कथं जू। राष्ट्र विकासया ज्याय् नेवाःतय्गु योगदानयात सुनानं म्हो आँके याये फइ मखु। तर प्रशासनिक ख्यलं नेवाः लगायत मेमेगु जातिया मनूतय्त छुं नं कथं थःत महयेगु नीतिकथं नेवाःत थ्व ख्यलं विस्थापित जुइत बाध्य हे जुइमाःगु खः ।
थ्व षडयन्त्रया निरन्तरता आः नं प्रशासनिक ख्यलय् जुयाच्वंगु दु धयागुया छगू ज्वलन्त दसि हालय् नेपाल वायु निगमया कार्यकारी अध्यक्ष सुगतरत्न कंसाकारयात प्रशासनिक कारवाही कथं अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगं वायुसेवा निगमं हवाईजहाज न्यायेगु प्रकरणय् विशेष अदालतय् मुद्दा तया बिउगु दु। आरोपकथं अध्यक्ष कंसाकारं हवाईजहाज न्यायेत न्हापां छ्वःगु ध्यबाय् भ्रष्टाचार यात धयागु खँ दु। भ्रष्टाचारया मेमेगु मुद्दाय् थें भ्रष्टाचार यानाः अध्यक्षं निजीगतरुपं आर्थिक लाभ यात धयागु दोषारोपण धाःसा यायेफुगु मदु ।
भाजु सुगतरत्न कंसाकार नेपाःया प्रशासनिक ख्यलय् न्ह्यथनेबहःगु नां खः। राष्ट्र सेवायात सर्वोपरी तायेकाः नेपाःया प्रशासनिक ख्यलय् क्वंनिसें ज्या यानाः नेपाःया दूरसंचार ख्यलय् उच्च ओहदाय् तक थ्यंम्ह मनू खः। नेपाःया टेलिकम संचारया विकासया निंतिं वय्कलं महत्वपूर्ण योगदान यानादीगु दु। नेपाः थेंज्याःगु विकासोन्मुख देय्या संचार माध्यमयात छगू इलय् भारतया स्वयां विकसित संचार सुविधा नेपाःमितय्त उपलब्ध याका बीगु श्रेय वय्कःया दु। वय्कःया कुशल क्षमताया कारणं हे नेपाः सरकारयात दकलय् अप्वः राजस्व पुलीगु संस्था कथं नेपाल टेलिकमयात न्ह्यःने हयेत सफल जूगु खः।
वय्कःया कार्य कुशलता खनाः हे नेपाः सरकारं वय्कःयात झन्डै ताथ जुइत्यंगु नेपाल वायुसेवा निगमया कार्यकारी अध्यक्षय् नियुक्त यानाः ज्या याके छ्वःगु खः। उगु हे इलय् नेपाः सरकारं सन् २०११ यात पर्यटन वर्ष घोषणा यानाः नेपाः दुने लखौ पर्यटक दुत हयाः देय्या आर्थिक अवस्था सबल यायेगु नीति न्ह्यःने हःगु खः। तर आःया अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगया ज्यां थ्व सरकारया म्हगसयात चुंचुं याना बिउगु दु। जब पर्यटकत दुत हयेगु जहाज हे नेपाः सरकारयाके मदु धइगु खःसा पर्यटक दुकायेगु धयातःगु ज्यां नेपाः सरकारयात मखुसें मेमेगु हे हवाई कम्पनीतय्त जक लबः जूवनीगु निश्चित दु ।
नेपाल वायुसेवा निगम छगू इलय् तसकं हे सशक्त निकाय कथं स्थापित जइधुंकूगु खःसां लिपा राजनीतिक हस्तक्षेपया कारणं धरासायी जूवंगु खः। हवाई सेवायात मदयेक मगाःगु हवाईजहाज हे थन मदया वंगुंलिं आः थन हवाईजहाज तनेमाःगु खँयात वाःचायेकाः हवाईजहाज न्यायेगु निर्णय जूवंगु खः। थन निगमय् हवाईजहाज न्यायेगु, बालं कायेगु खँय् आपालं विवाद व ल्वापु जुइगु याःगुलिं तसकं होशियारीपूर्वक पलाः छीमाःगु कारणं हे अनेक अभ्यास लिपा हवाईजहाज न्यायेगु निर्णय लिपा न्हापां छ्वयेमाःगु बैना ध्यबा छ्वयेगु ज्या जूगु खः। थ्व सम्पूर्ण ज्या नेपाःया विद्यमान कानून अन्तर्गत हे जूगु खःसां आः थ्व ज्याया दुने प्रकृयागत ज्या पूमवंक याःगुलिं भ्रष्टाचार यात धयागु द्वपं बीगु ज्या अख्तियार आयोगं बियाच्वंगु खः ।
भ्रष्टाचारया अनेक परिभाषा दु। थुकिया आज्जु व उद्देश्य नं दयाच्वनी। छुं नं ज्या राष्ट्र व राष्ट्रिय हितयात ध्यानय् तयाः याःगु खःसा अज्याःगु ज्यायात परिभाषा दुने लिकुंकाः कारवाही यायेगु दुराग्रह खः धयागु खँय् ध्यान वनेमाः। आः कारवाही न्ह्याकेत न्ह्याः वयाच्वंपिं, फैसला याइपिं मनूत फुक्कं छगू हे जातियापिं जुयाच्वंगु व उगु निकाय विविध जातिया समावेशीय प्रतिनिधि मदुगु कारणं उमिसं थःपिनि वर्चश्व ल्यंकेया निंतिं जातीय रुपं हे पूर्वाग्रही जुयाः यकःति फैसला ब्वनेफुगु खँय् शंका मदु। थ्व घडीइ आः थुमिगु नियतयात कयाः समेत चिन्तन यायेमाःगु कारणं आः देय्या सकलें जातिया मनूत होशियार जुइमाःगु स्थिति ब्वलंगु दु ।
nshakya@gmail.com
More Stories Like this
जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपाप्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया