आः गैर खसतय्सं नेतृत्व कायेमाः

डी.आर. खड्गी

लिच्छवी शासकया इलय् नेपाःया विकास चरम अवस्थाय् थ्यंगु खः। व इलय् जनता शान्ति, आनन्द, अति मिलनसार जुयाः विकास यानाच्वंगुलिं देश विकास याये फुगु खः। देश विकास जक जुयाच्वंगु मखु जनता सभ्य व सुसंस्कृत जुयाः आनन्दमय वातावरणय् स्वनिगःया बासी च्वनाच्वंगु खः। देश विकास यायेत नं थाकु मजू धयागु खँ इतिहासं क्यना वनेधुंकूगु दु। यदि उच्च पदय् च्वनाच्वंपिं नेतात सकारात्मक सोच दुपिं, विवेकी, ज्ञानी गुणी, नैतिकवान् व देशभक्त जुल धाःसा जनतां देश विकासया लागि शासक वर्गयात ग्वाहालि यानाच्वनी। लिच्छवी शासकया स्वर्णयुगया इलय् शासक वर्ग अति भिंम्ह जुयाच्वंगुलिं देशय् न्ह्याथें जाःगु समस्या वःसां नं शासक व जनता मिले जुयाः याउँक समाधान यानाच्वनी। व इलय् जनता नं अति इमान्दार, नैतिकवान् व सकारात्मक विचाः दुपिं जूगुलिं समाजसेवाया नामं विकास निर्माणया ज्या यानाच्वंगु खः। व इलय् विशेष यानाः जनता मिले जुयाः देगः, विहार, सतः, फल्चा, तुं, ल्वहंहिति दयेकेगु यानाः इज्जत कमे यानाच्वनी। थुलि जक मखु देय्या आर्थिक अवस्था क्वातुकेत कृषि उत्पादन वृद्धि यानाः घरेलु उद्योगय् नं ध्यान बीगु यानाच्वनी। उगु स्वर्णयुगय् शासक व जनता छप्पँ जुयाच्वंगुलिं विशाल देश भारत व चीनं नं ख्यायेगु, हेपे यायेगु आँट मयाः। व ईया शासक वर्गया दूरदृष्टि, विवेकी, सक्षम कुटनीतिया कारणं निगू देश नापं सन्तुलित नीति स्थापित यायेत सफल जूगु खः ।

थ्व स्वर्णयुगय् जनतां आनन्द व शान्तिया अनुभव यानाच्वंगु इलय् जःलाखःला देय् भारतं वःपिं मल्ल शासकत नेपाःया राजगद्दीइ फ्यतुइत सफल जुल। मल्ल शासक सत्ताय् वयेसातकि न्हापांगु ज्या धर्म व संस्कृतियात ध्वस्त यायेगुली वन। लिच्छवी शासकं बुद्व व शैव मार्गयात राज्य धर्म माने यानाच्वंगु खः। व ईया संस्कृति व संस्कार हे मिले चले जुयाः सहयोगया भावना विकासया लागि अनेक नखःचखः माने याकातःगु खः। नखःचखः व द्यः जात्रा यायेगु हे झीगु संस्कृति जुयाच्वंगु खः। झीगु संस्कार व संस्कृतिया मुख्य उद्देश्य खः बहुजन हितायया भावना विकास याना यंकेगु। तर लिच्छवी शासकया राज्य धर्मयात ध्वस्त यानाः हिन्दूया नामं वैष्णवी धर्म न्ह्यःने हल। जनताया सकारात्मक मानसिकतायात नकारात्मक सोचय् वैष्णवीतय्सं यंकेगु स्वल। वैष्णवी धर्मया मुख्य उद्देश्य खः, व्यक्तिवादी भावनायात बः बियाः लोभ लालचया मानसिकता विकास यायेगु। थ्व शिक्षाया खुब प्रचार यानाः जनताया सकारात्मक भावनायात नकारात्मक भावनाय् यंकल। मल्ल शासकं मेगु छगू नीति नं हल। जनताया दथुइ वैमनस्यता बढे यायेत जातपातया व्यवस्था लागू यायेगु। जातिभाति व्यवस्थायात कडा यायां राज्य शासन चले याना यंकल। जनताया दथुइ फुट हयाः शासन ला चले यात तर लिपा वयाः उगु शासक वर्ग नं पतन जुइ माल। जब राज्यय् तःधंगु संकट वल जनतां नं शासक वर्गयात साथ बीगु त्वःताः तमाशा स्वयाच्वन। जनतां मल्ल शासकयात साथ मबिउगु कारणं गोर्खाया जुजु पृथ्वीनारायण शाह मल्ल शासनयात पतन यानाः स्वनिगःया राजगद्दी थःगु ल्हातय् कायेत सफल जुल। जुजु पृथ्वी नारायण शाह नं देय् विकासया लागि ज्या नं यानाः क्यन। पृथ्वीनारायण शाहं यानाः हे विशाल राज्य मेचीनिसें महाकाली जक मखु भारतया आसाम व उत्तराञ्चल तकं राज्य विस्तार जुल। विशाल नेपाःया आर्थिक स्थिति क्वातुकेत कृषि व घरेलु उद्योगय् नं जबः बिल ।

वास्तवय् शाह शासकया टक्कर जनता नाप मखु जःलाखःला भारतनाप खः। ब्रिटिस शासकया इलंनिसें नेपाःया शासकयात थःगु ईशाराय् प्याखं हुइकेत स्वयाच्वंगु खः। तर नेपाःया शासक वर्ग ब्रिटिसया ईशाराय् प्याखं हुलेत तयार मजूगुलिं गबलें प्रत्यक्ष रुपंसा गबलें अप्रत्यक्ष रुपं संघर्ष जुया हे च्वन। ब्रिटिसं भारतया भूमि त्वःता वनेधुंकाः नं शाह शासकयात हानं भारतं थःगु इशाराय् प्याखं हुइकेगु कुतः यानाः तुं च्वन। जुजु वीरेन्द्रया पालय् नं राष्ट्रियताया खँय् भारत नाप टक्कर जुया च्वनीगु खः। भारत थुलि चतुर कि थःगु स्वार्थपूर्ति याइपिं पार्टीया नेतातय्त उपयोग यानाः वीरेन्द्रया शक्ति बछि माइनस यायेत सफल जुल। जब जुजु वीरेन्द्रया वंश नाश जुल। जुजु ज्ञानेन्द्रया शक्तियात पुरा माइनस यायेत पार्टीया नेतातय्त हानं ल्हातय् काल। भारतं नेतातय्त प्याखं हुइकाः थःगु स्वार्थ पूरा जक यानाच्वंगु मखु अझ दादागिरी यानाच्वंगुलिं जनतां भारतया विरोध यायेत बाध्य जूगु खः। यदि जनतां भारतया दादागिरीयात विरोध यानामच्वंगु खःसा नेपाः कि सिक्किम कि भूटानया अवस्थाय् थ्यनेधुंकल जुइमाः ।

निक्वःगु सफल जनआन्दोलनं झन् भारतयात जक अप्वः फाइदा जुल। भारत चांचां बिहारीतय्त नेपाःया नागरिकता बीमाः धकाः दबाव बीगु यात। वहे बिहारीतय्सं राजनीतिया नामं हतियार ज्वनाः लुटपात, हत्या, हिंसा यानाः तराईलय् आतंक मचे यानाः वहे हतियारधारी पुचःपाखें तराईया नेपालीतय्त विस्थापित यानाच्वंगु खः। मेखे वहे बिहारी मनूतय्सं राजनीतिया नामं पार्टी खोले यानाः ततःधंगु पोष्टय् वनाः राज्यया सम्पत्तिइ मोज यानाच्वंगु दु। थुलि जक मखु मधेशवादीतय्सं हरेक ज्याकू कब्जा यानाः नेपालीतय्गु रोजगारी नं लाकाः नयाच्वंगु दु। निक्वःगु आन्दोलनय् कुहां वये न्ह्यः दिल्लीया आन्तरिक मन्त्रालयय् १२ बुँदे सम्झौता याना वसां निसें नेपाः भारतया अंग जुइगु झ्वलय् न्ह्याः वनाच्वंगु दु। साधारण हिसाबं स्वयेबलय् १२ बुँदे सम्झौता छुं मखु थें च्वं तर बांलाक विश्लेषण यानाः स्वत धाःसा १९५० या राष्ट्रघाटी सम्झौता स्वयां नं व सम्झौता ग्यानापु। यदि बिहारी मूलया मनूतय्त नागरिकता बिबिउँ वनाच्वन धाःसा नेपाःया जनता अल्पमतय् लाः वनीगु निश्चित दु। खस ब्रम्हू नेतात गुम्हं क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट जुयाः, गुम्हं कट्टर प्रजातन्त्रवादी जुयाः विदेशीया सेवा यानाच्वंगुलिं देशया अवस्था नाजुक जुयाच्वंगु खः। यदि देय्यात बर्बाद जुइगुपाखें बचे यायेगु खःसा नेपाःया मूलबासीयात न्ह्यःने हयाः राष्ट्रय् वयाच्वंगु विपत समाधान यानाः देशयात उन्नतिया लँपुइ यंके फयेकेमाः ।

More Stories Like this