विवाह छगू सौहार्द स्नेहया अभ्यास

महायोगी श्रीधर राणा रिन्पोछे

विवाह धइगु सौहार्द, स्नेह व आत्मीय प्रेम यायेगु अभ्यास खः। थ्व शारीरिक आकर्षण, यौन इच्छा वा मस्तिष्क व शरीरय् जुइगु रासायनिक प्रकृयां वइगु नं मखु। यक्व धइथें 'प्रेम' वा 'माया�ममता' धइगु अनियन्त्रित खँतय्सं शरीरय् हःगु रासायनिक परिवर्तनय् आधारित जुइगु याइ अले अप्वः धइथें अहं भावनाय् केन्द्रित जुइगु याइ। थुकथंयागु प्रेम या त शरीरय् उगु रसायनत (Chemical) दत्तले जक दइ या त "जिगु" आवश्यकतात मेम्ह व्यक्तिपाखें पुरा जुयाच्वंत्तले जक दयाच्वनी। थुज्वःगु प्रेम लौकिक जीवनय् नं परिपूर्ण दयेकेगु कथंया जुइ मखुसा आध्यात्मिक रुपं नं पूर्णता बीकथंया जुइ मखु। केवल सौहार्द स्नेहं जक आध्यात्मिक रुपं व व्यावहारिक रुपं पूर्णता बीगु याइ। थुकथंया प्रेमया विकासं गबलें अन्त मजुइ कथं झनझन दुग्यंक दुहां वनाः न्ह्याः वनी। हरेक विवाह छम्ह व मेम्हेसिया दथुइ बढे जुजंु न्ह्याः वनाच्वंगु सौहार्द स्नेह न्यंका यंकेगु छगू प्रक्षेपक (Launching pad) थें जुइमाः अले थ्व स्वयम् हे फुक्क प्राणीत प्रति मैत्री व करुणाया विकासया निंतिं प्रक्षेपक जूवनी। यदि विवाह याःम्ह थः पासाप्रति हे छिं सौहार्द स्नेहया विकास याये मफुत धाःसा गथे यानाः फुक्कं प्राणीप्रति मैत्री/करुणा/बोधि चित्त विकास याये फइ?

सौहार्द, स्नेह धइगु थः पासायात पूर्ण रुपं व बिनाशर्त हे स्वीकार यायेगु खः। छिं थः पासायात वस्तुतय्त अनुभव याये थें हे यानाः अनुभव याये (काये) फयेकेमाः। थ्व ला संसारयात थः पासाया मिखा, न्हाय्पं आदिं खंगु, ताःगु, अनुभव यायेगु थें खः। थ्व याद यानादिसँ कि आः थुइलय् छिकपिनि पासां गुकथं अनुभव यानाच्वंगु खः, गुकथं न्ह्याः वनाच्वंगु खः छि नं थःगु जीवनया गुगुं बिन्दुइ वहे अनुभूति व तरिकां न्ह्याः वंगु जुइ वा लिपा वहे तरिकां न्ह्याः वनेगु याइ ।

झीसं छु महसुस यायेमाः धाःसां थः पासा न्ह्याक्व हे अन्योलय् लानाच्वंसां झी फुक्कसिनं हे सौहार्द स्नेहया खोजी यानाच्वनी अले अन्यौल व दुःखं मुक्त जुइत कुतः यानाच्वंगु दइ। झीके सुं प्रति सौहार्द स्नेह जुल धायेवं झी नं (थन) वहे अन्यौलय् लानाः इमिगु थें हे अन्यौलग्रस्त यात्रा यायेमाः धइगु छुं मदु ।

झीसं थः प्रति नं थन व आः हे (हियर एण्ड नाऊ) सौहार्द स्नेह याये सयेकेमाः। झीसं थःगु बिते जूगु कर्मक्रियाकलापयात न्ह्याक्व हे गएगुज्रे जूगु ठहर याःसां प्रत्येक न्हि, प्रत्येक मिनेट, प्रत्येक सेकेण्डया जीवन छगू न्हूगु व स्वच्छ हे जुइ धइगु वाःचायेकेमाः। प्रत्येक पञ्चस्कन्धया पूर्ण ब्यय जुइधुंकाः न्हूगु उदय जुइ गुगु वास्तवय् पूर्ण रुपं न्हूगु व स्वच्छ एवं न्हापा गबलें हे अस्तित्वय् मवःगु जुइ ।

शर्त बिनाया सौहार्द स्नेह याये सयेकेमाः धायेबलय् झीगु "(bio-computer)" य् बेढंग कथं/गल्तीं बिउगु निर्देशनतपाखें प्रोगाम जू वंगु 'बानी/आदत (addiction-संस्कार) तय्गु प्रत्यारोपण (interference/रोकावत) पाखें मुक्त जुइगु धइगु जुइ। यदि छिं थःत थ्व गलत 'प्रोगामं' मुक्त याये फत धाःसा 'आः थन (here & now)' छु दु, छु यायेमाः धइगु खँ स्पष्ट कथं स्वयेगु, अनुभूति यायेगु, बुद्धिमानीपूर्ण तरिकां मूल्यांकन यायेगु, छु यायेमाःगु खः वहे यायेत सक्षम जुइमाःगु जुइ। थ्वया ताःचा (कुञ्जी) हे न्हापा थः पासायाके अस्वीकार्य रुपं खनाच्वंगु खँत/विषयतय्त थम्हं नं तत्काल हे भावनांनिसें हे स्वीकार (emotional acceptance) यायेगु खः न कि बौद्धिक रुपं जक। थ्व लुमंकेगु बांलाः कि थ्व संसार धइगु न्हाय्कं थें खः, जब छिं थुकी स्वयादी थःगु हे ख्वाः खनी। छिं पिनेया थ्व जगतय् केवल थःगु हे प्रतिविम्व जक खंके फइ, गुगु छिगु हे स्वतुमतु स्वःगु मानसिक गथः, थःगु हे हल मजूगु क्लेश, विकृति व समस्यातय्गु प्रतिविम्व खः। यदि छिके मानसिक गथःत, क्लेशत मदुगु जूसा प्रत्येक खँ/विषयतय्त शुद्ध रुपं खनेमाःगु जुइ। छिगु श्रीमान् वा छिगु श्रीमती धइगु छिगु हे थःगु व्यक्तिगत लागा (compound) दुने प्रवेश याःगु संसार खः। उकिं छिं थः जीवन पासायाके गुगु खनी, महसुस याइ, सीकी, थुइकी व फुक्कं वयाके प्रतिबिम्बित जूगु झीगु हे मनोरोग (nerosis) जक खः।
आधुनिक मनोविज्ञानं समेत माने याइ कि झीसं संसारय् थुगु हे ज्यंके मफयाच्वंगु मानसिक अन्तर्द्वन्द्व, तनाव व मनोरोग आदि प्रतिविम्वित जूगु जक खंकी। विवाह धइगु थःगु मनोरोगीय दृष्टी कथं मेम्हेसित विश्वास यायेगु खः। चले यायेगु खँय् बाध्य यायेगु वा सुनां सुइत अधिनय् तयेगु (dominate) धइगु बाजी त्याकेगु खँ मखु। थ्व ला बरु निगू स्राेत व उपायतय्गु समायोजन खः। गुकिं दुःखमय जीवनया समस्यात समाधान यायां आध्यात्मिक रुपं नं न्ह्याः वने फयेमाः। थथे याये फयेकेत "वं जितः थुइकी" धकाः आशा यायेगु पलेसा मेम्हेसित थम्हं थुइकेगु कुतः यायेमाः। प्रत्येकं थम्हं बियाः आनन्द कायेत स्वयेमाः न कि मेम्हपाखें कयाः आनन्द कायेत स्वयेगु। थ्व व्यापारय् श्रीमान्�श्रीमती निम्हं हे बराबरीया साझेदार जुइ। निम्हेसिनं मेम्हेसित खुशी व आनन्दी जूगु खंकाः थम्हं आनन्द व खुशी कायेगु कला सयेकेमाः न कि मेम्हेसियापाखें सुख व खुशी कायेगु कुतः यायेगु बानी जुइका च्वनेगु। यदि निम्हेसिनं हे वं वयात वं वयात गथे यानाः खुशी यायेगु धकाः निरन्तर कुतः यानाच्वन धाःसा निम्हेसिनं नं सुख व खुशी प्राप्त याइ। 'दान'या सार नं थ्व हे खः, फुक्क तहनं "बीगु"। जबकि मेम्हपाखें थम्हं कयाः खुशी जुइत स्वयेगु सारतः लोभ खः गुगु दुःख उत्पन्न याइगु क्लेशत मध्ये छगू खः। यक्व प्रकारया मानसिक, शारीरिक, मनोवैज्ञानिक, सामाजिक रोक लगे यायेगु कथंया नियन्त्रणत मूलतः लोभय् आश्रित जुइगु याइसा स्वतन्त्रता (मुक्ति) या यक्व प्रकारत दानय् वा अलोभय् आश्रित जुइ। तिपूतय्सं थःगु जीवनपासा प्रति थम्हं अज्याःगु छुं रोक लगे यायेगु कथंया नियन्त्रण जकं जू मवं ला धइगु खँ निरन्तर सजक व पुनर्मूल्यांकन यानाच्वनेमाः। थ्व नियन्त्रण गनं सही व परिस्थितिया बुद्धिमानीपूर्ण तरिकां याःगु मूल्यांकनय् आधारित मजुसे जिगु थःगु हे लोभ/क्रोध/काम आदिया थःगु हे मनया उन्माद (neurotic) य् ला आधारित मजू ला धइगु खँय् सजक जुयाच्वनेमाः ।

थ्व लुमंकेबहः जू कि छिगु थःगु तथाकथित "थःगु" धाःगु शरीर व चित्त/मन ला आत्मा वा आत्मीय (जि अले जिगु) मखु व छिगु इमिगु (शरीर/चित्त) प्रति हे वास्तवय् उलि नियन्त्रण मदु धाःसा गथे यानाः छिगु श्रीमान्/ श्रीमती छिगु व्यक्तिगत सम्पत्ति जुइ फइ?

छिम्ह जीवनपासा छिगु व्यक्तिगत वस्तु मखु गुकियात छिं थम्हं चाहे जूबलय् थःगु व्यक्तिगत आवश्यकताया निंतिं उपभोग याये दयेमा। छिगु पासा छि थें हे उत्तिकं सचेत जीवित प्राणी खः। वयागु बानी, विचार, विश्वास आदिया नं उलि हे ताःहाकःगु इतिहास दु, गुलि छिगु बानी व्यहोराया दु। वयाके नं दुःखपाखें मुक्त जुइगु उतिकं हे बल्लाःगु इच्छा दु गुलि छिगु दु। वयाके नं उलि हे स्वतन्त्र जुइगु चाहना दु गुलि छिगु दु। उकिं थः जीवनपासा नं बराबर स्तरया सचेत सत्व खः। अले थम्हं भोग याये चाहे मजूतले छिगु तख्ताय् तयेगु निर्जीव बस्तु जक मखु धइगु खँ मनय् तयेगु बांलाइ। वयाके नं छिगु ति हे मनोवैज्ञानिक इतिहास ज्वनाच्वंगु यःगु खँ व मयःगु खँ दु। वयाके न छिके ति हे बल्लाःगु शारीरिक, सामाजिक, मनोवैज्ञानिक, आवश्यकतात दु, मज्यंनिगु गथःत दु। व नं छिं थें जीवनया बारे गलत किसिमं थुइकीगु सम्भावना दुसा छि सिबें ठिक ढंगं नं थुइकीगु सम्भावना नं दु। "जि जक नये पित्याःम्ह, भावना दुम्ह, यःगु मयःगु चाहना दुम्ह स्वतन्त्र जुइ मास्ते वःम्ह मनू मखु' धइगु मनय् तयेगु बांलाइ।
जि जक विचार व भावना दुम्ह, जिगु विचार व धारणात जक ठिक जुइ धइगु छुं मदु। वहे छगू ज्या यायेगु नं यक्व ठिक तरिकात दयाच्वनी। छगू हे ज्या छगू हे तरिकां जक ठिक कथं याये फइ धइगु कदापी जुइ मखु। थीथी सवाःत दयाच्वनी, चाहना, आवश्यकतात दयाच्वनी। छगू हे खँया नं सोचे यायेगु विभिन्न तरिका दयाच्वनी ।

सौहार्द स्नेह धइगु थ्वयात थुइकेगु व स्वीकार यायेगु खँ खः न कि जिगु सवाः जिगु कामना, चाहना, सोचे यायेगु शैलीयात मेम्हेसित जबर्जस्ती लादे यायेगु खँ खः। कर्मया नियम अत्यन्त विविध जुयाच्वनी। हरेक मनू आवश्यकता, चाहना, विचार, धारणा, मानसिक उन्माद व संवेगात्मक गथः (emotional knots) तय्गु मिश्रित जन्जाल (complex network) खः। सामाजिक मूल्य मान्यताया कारणं जीवनभर छपाः हे लासाय् द्यनेत बाध्य जूपिं निम्ह अपरिचित मनूत थें जुइगु कि सौहार्द स्नेहयात विकास यानाः गजबया थ्व अवसरयात उपयोग यायेगु धइगु खँ छिकपिं निम्हेसिगु ल्हातय् दुगु जुल ।

(भाय्हिउम्ह: नारायणप्रसाद रिजाल, मुंम्ह: विजय सर्गः)

More Stories Like this