चतुब्रम्ह विहारया महिमा

प्रेमलक्ष्मी तुलाधर

चतुब्रम्ह विहार धयागु उत्तम, सुरक्षित, धर्मयुक्त व भिंगु थाय् खः। उच्चकोटीया देवता सरहपिं प्यपाः ख्वाःपाः दुपिं वा प्यंगू गुणं युक्त जूपिं च्वनीगु थाय्यात चतुब्रम्ह विहार धाइ ।

धायेत ला ब्रम्हाया प्यपाः ख्वाःपाःयात नं चतुब्रम्ह विहार धायेगु यानाच्वंगु खः, तर व प्यपाः ख्वाःपाःयात ब्रम्हाया प्रतीकया रुपय् जक काइ। धाथें धायेगु खःसा थ्व प्यपाः ख्वाःपाः मैत्री, करुणा, मुदिता व उपेक्षाया प्रतीक खः।
थथे धर्मयुक्तपिं सत्पुरुषत विराजमान जुयाच्वनीगुलिं नं चतुब्रम्ह विहार धायेगु यानातःगु खः। थ्व प्यंगू ब्रम्ह विहारया दुने च्वनाः सकल प्राणीउपर कल्याण यायेगु वा भिं यायेगु हे थुकिया मू स्वभाव खः। थुकी दुने च्वनाः झी दुनेया राग, द्वेष, क्लेस, क्रोध आदि वांछ्वयाः मैत्री भाव ब्वलंकाः करुणा दयेकाः समताय् लिधनाः तटस्थताय् च्वनेगु हे चतुब्रम्ह विहारया मू उद्देश्य खः ।

ध्यान भावना धयागु अत्यधिक सुखया साधन खःसा चतुब्रम्ह मेपिनिगु निंतिं भिं यायेगु साधन खः। झीगु शरीरदुने सुलाच्वंगु मन धयागु तसकं शक्तिशाली जुयाच्वनी। झीगु मनं सत्कर्म यानाः पुण्य संचय नं यायेफुगुसा दुष्कर्म यानाः पाप नं संचय यायेफु। अथे जुयाः पुण्य व पाप छु खः धयागु म्हसीकेगु निंतिं प्यंगू विहारया लँ ज्वनाः अभ्यास यायेमाः। थथे याये फत धाःसा जक दुःखं मुक्त जुयाः निर्वाणया लँपुइ न्ह्यज्यायेत झीपिं ताःलाइ ।

राजामहाराजा व धनीपिंके अमूल्यगु वैभव, सम्पत्ति दइ। अथे हे झी मनूतय्के नं अमूल्यगु वैभव दु धाइ, गुकियात चायेकेगु निंतिं धैर्य, लगनशीलता, सहनशीलताया ताःचा माः। अमूल्यगु वैभव दुपिं मनूतय्के नं ग्यानापुगु स्वभावत दयाच्वनेफु गथे कि लोभ, क्रोध, इर्ष्या आदि। झी दुने ब्वलनीगु थुज्वःकथंया हे अवगुणया कारणं झीपिं गालय् लाइगु खः। अथे जुयाः यदि झीसं चतुब्रम्ह विहारया अभ्यास याये फत धाःसा झी शत्रुयात झीसं हे दमन याना छ्वये फत धाःसा तिनि झीगु कल्याण जुइ।
चतुब्रम्ह विहारया मुख्य प्यंगू गुण दु। गथे कि मैत्री, करुणा, मुदिता व उपेक्षा। थ्व गुणयात छक्वः बांलाक वाला स्वये ।

मैत्री:
मैत्री धयागु निर्वाण वनेया निंतिं मदयेक मगाःगु न्हापांगु त्वाथः खः। छाय्धाःसा ज्ञान, ध्यान, प्रज्ञा न्ह्यागु दःसां मैत्री चित्त मदुसा उलि ग्यसुलाइ मखु। गथे कि ऋषि व पण्डितपिं ध्यान व तपस्यां न्ह्याक्व हे पोख्त जूसां छथु तं वल कि सराः बीत तकं लिफः स्वइ मखु। अथे जुल कि अर्हत फल लाइ मखु अले गथे वनी निर्वाणया लँपुइ?

मैत्री चित्त दुपिंसं याउँक न्ह्यः वयेके फइ अले इमि इलय् हे न्ह्यलं नं चाइ। थुज्वःगु प्रवृत्तियापिं मनूत फुकसियां यःपिं जुयाच्वनी। इमिगु रुप बांलाइ, शान्तपूर्वक मृत्यु वरण याये फइ, कर्म विपाक बाहेक मेगुलिं हानी याये फइ मखु, द्यःपिंसं नं रक्षा याइ। यदि थुज्वःगु प्रवृत्तियापिं मनूत सित धाःसा इमिसं भिंगु कुलय् पुनर्जन्म काये दइ धइगु विश्वास दु ।

मैत्री चित्त दुपिंसं यः-मयः, शत्रु-मित्र, तःधं-चीधं धयागु भावना तइ मखु। इमिसं फुक्कसित समान व्यवहार यायेगु, समान मिखां स्वयेगु व सकसिगुं भिं हे जुइगु ज्या याइ। मभिंम्ह मनूयात नं भिंगु आचरण स्यनाः भिंगु व्यवहारयाम्ह यायेगु ज्याय् मैत्री भाव दुपिं मनूत पोख्त जुयाच्वनी। थुकिया दकलय् बांलाःगु दसुकथं भगवान बुद्धया मैत्री भावं प्रभावित जूपिं नालागिरी किसि, अजातशत्रु, अंगुलिमार आदिपिंत कायेफु ।

करुणा:
मेपिनिगु दुःखयात थःगु दुःख भाःपियाः दुःखं मुक्त याना बीगु भावयात हे करुणा धाइ। गथेकि - गरीब, सुं मदुपिं, छुं मसिउपिं, मफुपिं, ज्याथजिथि आदिपिंत भेदभाव मयासे थः स्वयां दुःखी, विपन्न वर्गया हित व सुखया निंतिं प्रेम व शुद्ध मनं व्यावहारिक रुपं ग्वाहालि यायेगुयात करुणा धाइ। गथेकि ज्या, ध्यबा, नयेगु, पुनेगु आदि बियाः ग्वाहालि यायेगु। थःतः यःपिं, थःथितिया दुःखय् दुःख तायेकेगुयात करुणा धाइ मखु। व ला शोकं कःगु दुःख खः। धाथेंया करुणायुक्तगु धर्म धयागु दुनुगलंनिसें कुशल कर्मं भिं जुइमा धकाः उपकार यायेगु खः। भगवान बुद्धया करुणा गरीब, दुःखी, अज्ञानी प्राणीपिनिगु निंतिं खः। थुकिया निंतिं वसपोल थः हे बिज्यानाः धर्म उपदेश कनाः उद्धार यानाबिज्याइ। भौतिक रुपं जक मखु आध्यात्मिक रुपं नं दुःखं मुक्त याना बीगु करुणाया मेगु नां खः ।

मुदिता:
मुदिताया अर्थ सहानुभूति क्यनेगु व संवेदना तयेगु जक मखु थुकिया मुख्य उद्देश्य धइगु मेपिं सुखी व सम्पन्न जूगु खनाः थः नं मनंनिसें प्रसन्न जुयाः खुसी जुइगु व लय्तायेगु खः। गुकिं यानाः झीत धात्थेंयागु मुदितायुक्त गुण प्राप्त जुइ। मेपिनि जिउगु, भिंगु खनाः लय्तायेगु ला गन गन इर्ष्या जुयाः वयात मभिं यायेगु प्रवृत्ति मनूतय्के ब्वलनाच्वंगु दइ। थ्व प्रवृत्ति हे मुदिताया शत्रु खः। सुयां भिं जूगु स्वये मफयाः बेइज्जती यायेगु, दायेगु, स्यायेगु, खुयाः, लुटपाट यानाः अमंगल यायेत स्वयाच्वनीगु झी दुनेया इर्ष्यायुक्त बांमलाःगु बानीयात मुदिता भावया माध्यमं हटे याना बी ।

मैत्री, करुणा स्वयां मुदिता अभ्यास याये थाकु। छाय्धाःसा मानसिक शान्ति, समाज, कल्याण यायेत लगनशीलताया अभ्यास मदयेकं मगाः। थुकियागु मुख्य ज्या हे सत्व प्राणीप्रति लय्तायेगु खः ।

उपेक्षा:
उपेक्षा धयागु निष्पक्ष जुयाः यः-मयः धकाः ब्वलंगु भावयात समता भावं थुइकाः उतिग्यंक यायेगु स्वभाव वा ज्या खः। उपेक्षा भावं "सब्वे सत्ता कमस्सका" धयागु ज्ञान बियाच्वनी। गथेकि थःथःगु कर्म अनुसार कर्म फल भोग यानाच्वनी। कर्म हे थःगु सम्पत्ति खः धइगु भाव थुइकाः सुयांप्रति राग, द्वेष मतसे तटस्थ च्वनेगु हे उपेक्षा खः। थुकी पक्षपात भावं मस्वसे समता भावं स्वयेगु खः। थ्व फुक्कं भाव खास यानाः मांबौपिंसं थः मस्त प्रति पिज्वइगु भाव जूगुलिं नं मांबौपिंत चतुब्रम्ह विहार धायेगु याना तःगु दु ।

चतुब्रम्ह विहारया मू उद्देश्य धइगु सकल प्राणीप्रति मैत्री चित्त तयाः भिंकथं स्वयेगु, सकल प्राणीप्रति वा दुःखीपिंत करुणा तयाः भिंकथं स्वयेगु, सकल प्राणीप्रति थःगु मन हर्षित जुयाः मुदित भावं स्वयेगु, यः-मयः मधासे सकलसित समता भावं स्वयेगु खः ।

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया