जातीय स्वशासन कायेत छप्पँ जुइमाः

डी.आर. खड्गी

युरोप व अमेरिकाय् धर्म व जातिया विषययात कयाः आः विवाद मजुल। थ्व निगुलिं देशया इतिहासं झीसं शिक्षा कायेमाः। विज्ञान व प्रविधिया विकास लिसें पुलांगु सामन्ती सोच, संस्कार, मूल्य मान्यता, धर्म व जातिया विवाद नं तना वन। यूरोप व अमेरिकाया जनताया सोचय् पूवंक हिउपाः वःगुलिं व्यक्तिवादया मानसिकता त्वःताः देय् विकास यायेत जनतां मेहनत व परिश्रम याःगु खः। उकिं थौं विश्वया सुपर पावर जुयाच्वंगु खः। अमेरिका व यूरोप देशं विश्वया कुं-कुलामय् यूरो व डलरं ग्वाहालि यानाः थःगु प्रभावय् काःगु खः। थ्व निगू देशं अविकसित देशयात विकास यायेगु नामय् आई.एन.जी.ओ.त सक्रिय जुयाः ज्या याःगु खः। विशेष यानाः यूरोप व अमेरिकां अफ्रिकी राष्ट्र व एशियाया अविकसित, कमजोर व गरिब जनताया उत्थान यायेगु धकाः योजनात हयाः ज्या यानाच्वंगु दु। तर परिणामकथं खालि चतुर व्यक्ति, नोकरशाह व नेतातय्सं जक फाइदा कयाः धनी जुजुं वन। विदेशीतय्गु ध्यबा नयाः नेतातय्सं जाति व धर्मया नारा न्ह्यःने हयाः जनतायात ल्वाकूगु खँ झीसं न्यनागु दु। थ्व खँ गुलि सत्य खः वा मखु धयागु थातं तये ।

बुद्धिजीवी व विवेकी राजनेतातय्सं धर्म व जातिया सहारा कयाः राजनीति यानाच्वन धाःसा असफल जुइ, देश अशान्त जुइ। जाति व धर्मया नामं राजनीति यानाच्वनीपिं नेतातय्सं युवा वर्गय् राष्ट्रप्रेमया भावना जागृत मयासे खालि क्षेत्रीयवाद व साम्प्रदायिकताया लँय् यंकाः समाजय् वैमनस्यता अप्वयेकाच्वंगु दु। भारतया उत्तर�पूर्व राज्य मणिपुर, दार्जिलिङ्ग, आसाम, मिजोरम इत्यादि राज्यय् धर्म व जातिया राजनीति अप्वःगुलिं विकास मजूगु खः धकाः भारतया नेतातय्सं धायेगु याः। झीगु धापू जाति व भाषाया मुद्दायात ज्वनाः राजनीति याये मजिउ धयागु मखु ।

भारतया उत्तरपूर्वया राज्यया जनतां जाति व भाषायात कयाः तच्वय्क आन्दोलन यानाच्वंगु दु। तर केन्द्रीय सरकारं जनतायात क्वत्यलेगु पहः मत्वःतूगुलिं जनताया हालत बांमलाःगु खः। केन्द्रीय सरकारं छ्वया तःपिं शासक व नोकरशाहतय्सं शोषण व दमन यानाः अःखतं साम्प्रदायिक तत्वत खः धकाः आरोप बीगु यानाच्वंगु दु। अथे जूगुलिं थःगु हक, हित व अधिकारया लागिं पीडित जनतां सचेत व होसियार जुयाः संघर्ष यानाः अधिकार कायेगु स्वयेमाः। यदि एकलकाँटी जुयाः मेमेपिं पीडित जातियात नं छप्पँ यानाः संघर्ष मयात धाःसा राज्य याउँक दबे याना बी। उत्तर�पूर्व भारतया राज्यया पीडित जनताया आन्दोलन सफल याये मफुगुया कारण एकलकाँटी जुयाः छगू जाति व भाषाजवातय्सं जक संघर्ष याःगुलिं खः ।

स्वनिगलय् वयाः शासन यानाच्वंपिं शासकशाह खलःया इलय् नं भाषिक अधिकारया निंतिं संघर्ष याःपिं झी हे नेवाःत खः। शासक शाह खलकं यक्व शोषण, पीडित व दमन याकाच्वनेत बाध्य जुयापिं झी नेवाःत हे खः। शासक शाह खलःया इलय् आन्दोलन तच्वय्काः सफल याये मफुगु हुनि फुक्क नेवाः जातियात छप्पँ यानाः न्ह्याः वने मफुगुलिं जुइफु। शासक शाह खलः माईनस जुयाः खसब्रम्हू शक्तिशाली जुयाच्वंगु आःया अवस्थाय् नं नेवाःतय्गु समस्या जटिल जुयाच्वंगु दु। नेवाःतय्गु आःया समस्या भाषा व संस्कृति जक मखु, मुख्य राजनीतिक अधिकारया माग खः। यदि राजनीतिक अधिकारया लागिं संघर्षय् कुहां वने मफुत धाःसा नेवाःत यक्व लिउने लायेफु। २०४६ सालया सफल आन्दोलनंनिसें नेवाःतय्गु शक्तियात खसब्रम्हूतय्सं माईनस यायेगु स्वत ।

खसब्रम्हूत राजनीतिक रूपं शक्तिशाली जुइवं इमिसं महत्वपूर्ण पदय् च्वंपिं नेवाःतय्त हटे यायां फुक्क पदय् खसब्रम्हूत पलिस्था यात। अझ थुलि जक मखु साधारण पदय् च्वंपिं कर्मचारीतय्त तकं हटे यायेत अनेक टिकडम म्हिताच्वंगु दु। २०६३ सालया सफल आन्दोलन धुंकाः नेवाःतय्त स्वनिगलं विस्थापित यायेगु खेल म्हिताच्वंगु दु। नेवाःतय्त विस्थापित यायेत जग्गा हडपे यात, रोजगारीया अवसरं बञ्चित यात। आः वयाः व्यापार व उद्योग यानाच्वंपिं नेवाःतय्त टेन्सन बियाः असफल यायेगु स्वयाच्वन। यदि झी नेवाःत छप्पँ जुयाः थःगु अधिकारया लागि संघर्ष मयात धाःसा नेवाःतय्गु हालत भविष्यय् वनाः बेहाल जुइ। भारतया उत्तरपूर्व राज्यं स्वशासनया अधिकार दःसां प्राकृतिक स्रोत-साधनया सम्पत्तिया अधिकारया लागिं संघर्ष यानाच्वंगु खः ।

झीगु स्वनिगलय् गैरनेवाःतय्सं फुक्क क्षेत्र कब्जा याःसां झी सुमक च्वंच्वना। वंगु १७ व १८ गते निन्हुयंक नेवाः राष्ट्रिय राजनीति सम्मेलन यानाः स्वशासन प्राप्तीया लागिं संघर्ष यायेगु प्रस्तावयात फुक्क समुदायया नेवाःतय्सं सहयोग समर्थन यानाः संघर्षय् कुहां वल धाःसा जक झीगु आज्जु पूवनी ।

drkhadgi@gmail.com

More Stories Like this