संविधान याकनं दयेकेत कांगे्रसया मू-भूमिका

- कुमारबहादुर रंजितकार

निदँया दुने न्हूगु संविधान दयेकाः देय्यात न्हू नेपाः दयेकॆगु हःपाः कयाः संविधान सभा न्ह्यानाच्वंगु इलय् हे संविधान मवःतलेया निंतिं काम चलाउ सरकार कथंया सरकारया नेतृत्व यानाच्वंपिं माओवादीतय्सं थःगु यकःति बहुमतया सरकार थें हे इलय् ब्यलय् देय्या थीथी निकायय् चलखेल यानाः प्रतिपक्षी जुयाच्वंम्ह कांगे्रसयात हीमी चायेकेगु ज्या यानाच्वंगु दु ।

सरकारं प्रधानसेनापति रुक्माङ्गद कटवालयात बर्खास्त यायेगु लागिं स्पष्टीकरण काःगु दु । कटवालं नं स्पष्टीकरण पेश यायेधुंकूगु दु अले व स्पष्टीकरणयात माओवादीं चित्त बुझे मजू कथं नाला कयाच्वंगु दु । सेनापतियात चीकेगु हे कुतः यानाच्वंगु दु । सरकार मातहतया छम्ह कर्मचारीयात स्पष्टीकरण काःगु खँयात कयाः संविधानसभाय् विरोधया सः ब्वलनाच्वंगु दु । थः मातहतया कर्मचारीयात स्पष्टीकरण न्यनेगु कारवाही यायेगु सरकारया अधिकार व कर्तब्य खः । अथे खःसां आःया सरकार धइगु सुयां नं बहुमत मदुगु संयुक्त सरकार खः । संयुक्त सरकार जूगु कारणं क्याबिनेटय् दुथ्याःपिं सकल पार्टीतय् दथुइ सहलह यानाः ज्याखँ यायेमाःगु बाध्यता सरकारया न्ह्यःने दु । सरकारया पिने च्वनाः प्रतिपक्षी भूमिका म्हिताच्वंपिं लिसे स्वयां सरकारय् दुथ्याःपिंलिसे सहलह व सहमति कयाः न्ह्याः वनेमाःगु नेतृत्वकारी माओवादीया निंतिं नितान्त आवश्यक दुगु खँयात उमिसं ल्वःमंके मजिउ । अझ थ्व इलय् सरकारं थौंया संव्रुमणकालीन अवस्थाय् संविधानसभाय् निगूगु वरियताय् दुगु पार्टी नेकांया सहमति कयाः ज्याखँ यायेफत धाःसा दकलय् बांलाइ । सरकारया निंतिं थ्व हाथ्याया रुपय् ब्वलनाच्वंगु खनेदु । अथे जूगुलिं माओवादीतय्सं कांगे्रसयात शत्रुया रुपय् मस्वसे न्ह्याथें यानाः जूसां सहमतिइ हयाः जन आन्दोलनाया भावनायात नुगलय् तयाः आकिवं तकया दुने न्हूगु संविधान दयेकाः जनताया न्ह्यःने ब्वये फयेकेमाः ।

संयुक्त सरकारया प्रधानमन्त्री प्रचण्डं प्रधानसेनापतिया पदावधि ल्यं दनिबलय् हे बर्खास्त यायेत्यंगु नियतयात कयाः संविधानसभा व सतकय् तकं विपक्षीतय्सं गुगु विरोध यानाच्वंगु खः थ्व बांलाःगु संकेत मखु । संविधानसभाय् फुक्क धइथें दलतय्सं सेना- पतिया खँयात कयाः हंगामा यानाच्वंगु दु । विरोध यायेगु सकसियां अधिकार खः तर विरोध यायेगु शैली बांमलाः थें च्वं । माओवादी ला माओवादी हे जुल उिपं ला पुलांगु फुक्क ध्वस्त यानाः व्रुमभंगया नाटक याईपं हे जुल । अले वया लिउलिउ नेकां नं प्रतिपक्षी भूमिकाया नामय् त्वहः मदु त्वहः तयाः सरकारया छम्ह कर्मचारीयात बर्खास्त याइन धकाः वयात बचे यायेया लागि थःगु सम्पूर्ण राजनीतिक शक्ति क्यने मजिउ । कांगे्रस प्रजातन्त्रया संवाहक जूगुलिं सरकारयात हे हाथ्या बीपिं छम्ह निम्ह सैनिक कर्मचारीतय्त कारवाही यात वा यायेत्यन धकाः सः थ्वयेका च्वने मजिउ थें च्वं । संविधान याकनं दयेकाः देय्यात अग्रगति बीगु लँपुइ कांगे्रसं मू भूमिका म्हिताः उकुन्हुया चुनावय् स्यंगु थःगु साखयात हानं बांलाकेगु ज्या यायेमाः । अले जक कांगे्रस धाथें कांगे्रस जुइ ।

देय्यात विखण्डन यायेत स्वयाच्वंपिं देशीविदेशी शक्ति लय्ताइगु ज्या सुनां नं याये मजिउ । क्याबिनेटय् च्वनेगु सत्ता साझेदारी यायेगु अले ज्या यायेबलय् धाःसा समझदारी मयायेगु बांलाःगु पहः मखु । प्रधानसेनापतिया खँय् नं सत्ताया प्रमुख घटक एमालें थःत अस्थिर रुपय् प्रस्तुत यानाच्वंगु दु । प्रमुख घटक जुयाः पार्टीं छता खँ ल्हायेगु सरकारय् च्वंपिंस मेता धायेगु ढुलमुले प्रवृत्ति क्यनाच्वंगु दु । सेनापितं सरकारं धाःगु खँ मन्यंगु खःसा सरकारया आदेश पालना मयाःगु खःसा वयात तत्काल बर्खास्त याये फयेकेमाः थुकी सत्ता साझेदार पार्टीतय्सं विरोध याये मजिउ । छम्ह कर्मचारीया िनंितं देय्यात अस्थिर याना तये मजिउ ।

संव्रुमणकालयात झन संव्रुमण यायेगु ज्या कांगे्रस एमाले माओवादी व फोरमं याये मजिउ । इतिहासया कालखण्डय् २४० दँया शाही सत्ताया च्यूत यायेत छथाय् च्वने फुपिं पार्टीत छम्ह सेनापतिया खँय् विचलित जुल धाःसा इलय् संविधान गथे यानाः वइ अग्रगामी नेपाः गबलय् बने जुइ फुक्क जिम्मेवार दलतय्सं ध्वाथुइके माल । माओवादीयात शान्तिपूर्ण राजनीतिइ अवतरण याकेत ताःलाःगु कांगे्रस गथे याःसा देय् सार्वभौम स्वतन्त्र व प्रगतिशील जुइ उखेपाखे विशेष ध्यान केन्द्रित यायेमाः । सेनापति छम्हेसिया स्वलाया जागिरयात कयाः सम्पूर्ण शक्ति छ्यले मजिल ।

माओवादीया एकल सरकार मखुगु कारणं सरकारया ज्याखँ माओवादीं धाःथे हे जुइमाः धकाः ढिपी यानाच्वने मजिउ । संविधानसभाय् माओवादी दकलय् तःधंगु पार्टी खःसां दुई तिहाई वयेकेत प्रमुख दलयात हे सहमतिइ कायेमाः उकिया निंतिं सहमतिया राजनीति हे यायेमाः । अथे जूगुलिं कांगे्रसयात नं सहमतिइ कायेफत धाःसा जक हे बांलाःगु संविधान दयेके फइ । मखुसा वइगु संविधान अधिनायकवादी मजुइ धकाः गय् पत्याः यायेगु देशं २४० दँया राजतन्त्र वांछ्वयेत कांगे्रस तयार जूगुलिं व इच्छा क्यंगुलिं हे थौं नेपालय् गणतन्त्र पलिस्था जूगु खः धाःसां जिउ । कांगे्रसं नं शान्ति सम्झौता बमोजिम माओवादीया छापामार व क्यान्टरमेन्टया उमिगु ल्वाभः व्यवस्थापन यायेगु ज्याय् कुं खिना च्वने मजिउ । याकनं हे व्यवस्थापनाया ज्या पूवंकेमाः अले जक सेनापति व जर्नेलतय्गु विषयय् न्ववाना च्वने माली मखु ।

अथे जूगुलिं लोकतान्त्रिक गणतन्त्रय् नेपाःया फुक्क निकायत नं लोकतान्त्रिक आचरण कथं चले जुइमाल माओवादीं नं लोकतान्त्रिक विधि कथं हे थःत उपस्थित याये फयेकेमाल सर्वसत्तावादी अधिनायकवादी ब्वलंकेगु ज्या यायेत स्वये मजिल । थ्व माओवादीतय्त त्याका छ्वःपिं व सकल नेपाःमिपिनिगु भावनायात कदर यायेमाः । अथे हे राष्ट्रिय राजनीतिइ लिच्वः वइगु संविधान दयेकेगु ज्याय् पंगः वइ कथंया ज्या सेनापाखें नं मजूसा बांलाइ । सरकारयात हाथ्या बीगु ज्या सेनां याये मजिउ ।

More Stories Like this